Επιστολές, έντυπα, αποκόμματα εφημερίδων

Επιστολές της Dorothy Sutton, μέλους της Near East Relief, από την Κωνσταντινούπολη, τη Νότια Ρωσία, την Ελλάδα (Λουτράκι, Κεφαλονιά, Σύρο, Θεσσαλονίκη) προς την οικογένειά της στις Ηνωμένες Πολιτείες, στις οποίες αναφέρεται σε αυτά που εκείνη και η Near East Relief έκαναν για πρόσφυγες και ορφανά (1920-1926).

Ο φάκελος περιέχει έγγραφα με τις αναμνήσεις ζωής της Κατίνας Λαχουβάρη- Χατζηκωνσταντή από το Οδεμήσιον Σμύρνης στην Καβάλα.

Ο φάκελος περιέχει μαρτυρίες από τη ζωή στη Μικρά Ασία (Αρετσού και Μουδανιά), τις διώξεις του 1914-1915, τον ξεριζωμό, την επανένωση της οικογένειας, τα πρώτα χρόνια της προσφυγιάς στην Καβάλα και τη μετεγκατάσταση στη Νέα Καβάλα του Κιλκίς (αρχές δεκαετίας 1930).

Μητρώο εγγραφής αρρένων στο Ισιδώρειο Ορφανοτροφείο Σύρου, όπου αναγράφονται τα στοιχεία: όνομα, επώνυμο, χρόνος εισαγωγής, ηλικία, πατρίδα, ορφανός πατρός και μητρός είτε μόνο πατρός, ονοματεπώνυμο ζώντος συγγενή ή κηδεμόνα, τι τέχνη διδάσκεται, τόπος διαμονής συγγενούς, ημερομηνία αποφοίτησης, παρατηρήσεις. Κατά τα έτη 1915 – 1932 εγγράφονται παιδιά που είτε στο ονοματεπώνυμο, είτε στην πατρίδα, υπάρχει ο χαρακτηρισμός «πρόσφυξ».

• Μητρώο Τροφίμων (Β. 141, 1922-1990)
• Μητρώο Μελών ΔΣ (Β. 1990, 1922-1987)
• Αλληλογραφία (Φάκ. 2084, 1923)
• Αλληλογραφία με Η.Π.Α. (Φάκ. 2490, 1923-1924)
• Αλληλογραφία με φορείς, υπουργεία κ.λπ. (Φάκ. 2085, 2484, 2485, 1924-1934)
• Εκθέσεις πεπραγμένων-Προϋπολογισμοί (Φάκ. 2503, 1923-1935)
• Κληροδοτήματα Ασύλου (Φάκ. 2229, 1924-1940)
• Διαχείριση Ασύλου (Φάκ. 2486, 1924)
• Μικρασιατικός Σύνδεσμος (Φάκ. 2487, 1924-1925)
• Πρωτόκολλο Αλληλογραφίας (Β. 64, 1925-1927)
• Συνδρομητές και Δωρητές (Φάκ. 2144, 1927-1928)
• Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός (Φάκ. 2489, 1927-1928).

Τα έγγραφα του αρχείου περιλαμβάνουν ένα μείγμα επαγγελματικών και προσωπικών εγγράφων. Η σειρά ΙΙΙ (κυτία 13-15) περιέχει αναφορές, αλληλογραφία και έγγραφα σχετικά με την κατάσταση των προσφύγων, την αγροτική και αστική αποκατάσταση και τις διαπραγματεύσεις μεταξύ της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων, της Ελληνικής Κυβέρνησης και της Κοινωνίας των Εθνών στη Γενεύη το 1927.

Έγγραφα για την αποκατάσταση και την περίθαλψη προσφύγων καθώς και την εκκαθάριση ανταλλάξιμων περιουσιών στην περιοχή της Δράμας

Έγγραφα σχετικά με τη δράση του Απόστολου Δοξιάδη στην Πανθρακική Ένωση και στην κοινή των Αλυτρώτων Επιτροπεία (1917-1920). Εισηγήσεις και υπομνήματα για το προσφυγικό ζήτημα και την υγειονομική οργάνωση Θράκης (1918-1933).
Έγγραφα του Υπουργείου Υγιεινής Πρόνοιας και Αντιλήψεως (1922). Ταμείο Περιθάλψεως Προσφύγων, Επιτροπή Αστικής Αποκαταστάσεως (εκθέσεις, υπομνήματα, αλληλογραφία, νομοσχέδια έντυπα).

• Γενικό Μητρώο Ασθενών (Β. 12, 1919-1921, Β. 13, 1921-1923)
• Ημερολόγιο Ασθενών (Β. 82, 1916-1922)
• Γενικό Μητρώο Εσωτερικών Ασθενών (Β. 11, 1914-1916)

Φ. 45: Ονομαστικές καταστάσεις των προσφυγικών οικογενειών των χωριών Κοτζά Ματλή, Καρατζιλάρ, Οκιούζοβα, Καλιομπάση, Ισακλάρ, Γούλες, Χάδοβον, Γιανουσλού, Σαρινχαλάρ Ν. Κοζάνης.
Φ. 47: Ονομαστικές καταστάσεις πληρωμής επιδόματος σε ανταλλάξιμους πρόσφυγες.
Φ. 48: Υπόθεση κτηματικών διαφορών μεταξύ προσφύγων και γηγενών Κατράνιτσας.
Φ. 49: Υπόθεση κτηματικών διαφορών μεταξύ γηγενών και προσφύγων Περδίκα Πτολεμαΐδας. Υπόθεση ανταλλαξίμων Μουσουλμάνων Περδίκα, που επικαλούνται σερβική ιθαγένεια.
Φ. 87: Εγκύκλιοι για την απαγόρευση μετακίνησης προσφύγων.
Φ. 88: Αναφορά σχετικά με απεργία προσφύγων.
Φ. 101: Πίνακας διαθέσιμων κοινοχρήστων γαιών προς διανομή στους πρόσφυγες στην κοινότητα Αναρράχης.
Φ. 128: Άδεια αναχώρησης σε πρόσφυγα.
Φ. 129: Αιτήσεις προσφύγων ομογενών από τη Ρωσία για την εγγραφή τους στα μητρώα αρρένων.
Φ. 173: Αιτήσεις προσφύγων ομογενών από τη Ρωσία για την εγγραφή τους στα μητρώα αρρένων.
Φ. 177: Αιτήσεις κατοίκων του Νεστημίου Ανασελίτσης προς τον Νομάρχη Κοζάνης, σχετικά με εκτάσεις που τους πήραν οι πρόσφυγες.

• Διοικητική αλληλογραφία για την αγροτική αποκατάσταση προσφύγων.
• Ζητήματα σύγκρουσης προσφύγων και γηγενών για κτηματικές διαφορές
• Περί ανεγερθέντων και υπό ανέγερση προσφυγικών συνοικισμών και έργων κοινής ωφελείας
• Αποκατάσταση προσφύγων. Προσφυγικός συνοικισμός. Παραγκούχοι Ιωαννίνων (ονομαστικές καταστάσεις, αιτήσεις μεταφοράς παραπηγμάτων, περί άρσεως προσφυγικών παραγκών)
• Εγγραφή στο Μητρώο προσφύγων
• Στατιστικοί πίνακες-Δελτία απογραφής προσφύγων
• Διοικητική αλληλογραφία για την αγροτική αποκατάσταση προσφύγων.
• Περί καταρτισμού αγροτικού μητρώου δικαιούχων προσφύγων ανταλλαξίμων αγροτών
• Περί ανεγέρσεως συνοικισμού προσφύγων στην Ήπειρο στα Ιωάννινα σε Ανατολή και Μπάφρα, στο Δήμο Πωγωνίου σε Χρυσοράχη (Ζαγόριανη), Δελβινάκι και Κόνιτσα, στην Θεσπρωτία σε Ηγουμενίτσα, Παραμυθιά, Μαργαρίτι και Φιλιάτες, στην Φιλιππιάδα, στην Πρέβεζα στο Κάστρο Αγίου Ανδρέα και Σινώπη, στην Πάργα, στην Άρτα και στην Αμφιλοχία.
• Παροχή βοηθημάτων και επιδομάτων σε πρόσφυγες
• Έρανοι και δωρεές υπέρ προσφύγων
• Επισιτισμός
• Αντιμετώπιση εκκρεμών ζητημάτων μετά την κατάργηση της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων, 1930.

Το συγκεκριμένο αρχειακό υλικό αφορά προσφυγικά ζητήματα σε περιοχές της Κεντρικής, Δυτικής και Ανατολικής Μακεδονίας.

Βιβλία καταγραφής ασθενούντων των ετών 1916-1940 στα οποία καταγράφονται πρόσφυγες ασθενείς.

Επιστολές, τηλεγραφήματα, επίσημα έγγραφα κ.λπ. τεκμήρια από και προς τον Γεώργιο Μπούσιο.

Το βιβλίο περιέχει τα Πρακτικά του Κοινοτικού Συμβουλίου Πραβίου (από το 1929 Ελευθερούπολη) του χρονικού διαστήματος 1920-1923

1. «Δημοτολόγιον προσφύγων του Δήμου Ερμουπόλεως» Κατάστιχο. Καταχωρίζονται 5104 ονόματα.
2. «Μητρώον αρρένων των εν τω Δήμω Ερμουπόλεως διαμενόντων προσφύγων ομογενών, συνταχθέν κατά το έτος 1923» Κατάστιχο. Καταχωρίσεις με βάση το έτος γεννήσεως (1828 – 1924)
3. «Μητρώον προσφύγων Σύρου», 1923. Κατάστιχο. Καταχωρίζονται 7805 πρόσφυγες (μνημονεύονται όλα τα μέλη κάθε οικογένειας) που έφθασαν στην Ερμούπολη. Σημειώνονται: αύξων αριθμός μητρώου, αριθμός βιβλιαρίου, όνομα και επώνυμο μελών οικογενείας, ηλικία, επάγγελμα, τόπος καταγωγής, εγκατάστασις, χρονολογία εγκαταστάσεως, παρατηρήσεις.
4. Πολιτογραφήσεις / «Αθρόαι πολιτογραφήσεις προσφύγων», αιτήσεις και πιστοποιητικά της «επί της πολιτογραφήσεως Επιτροπής» . 6 φάκελοι. Περιέχονται και ατομικές φωτογραφίες των προσφύγων.
5. Λοιπά Υγειονομικά Ιδρύματα/ Νοσοκομείο Προσφύγων. 1 υποφάκελος. Οικονομικά στοιχεία, αποδείξεις.
6. Δημαιρεσίες/ Κατάλογος προσφύγων εκλογέων Δήμου Ερμουπόλεως, 1925. 1 υποφάκελος.
7. Νομάρχης/ Πρόσφυγες, Προσφυγικοί συνοικισμοί, 1923-1928. 4 φάκελοι.
8. Ύδρευση συνοικισμών/ Προσφυγικός συνοικισμός, 1935-1944. 3 φάκελοι.
9. Σύλλογοι και Σωματεία/ Μικρασιατικός Σύλλογος Κυκλάδων εν Σύρω, Παμπροσφυγική Ένωσις Κυκλάδων/ χορήγηση οικονομικής ενίσχυσης, περίθαλψη απόρων προσφύγων, 1925-1931. 1 φάκελος.
10. Πρακτικά συνεδριάσεων Δημοτικού Συμβουλίου/ αποφάσεις για ενίσχυση, επίλυση θεμάτων που αφορούν σε πρόσφυγες.
11. Δημοτολόγια Δήμου Ερμουπόλεως /αθρόες εγγραφές τροφίμων Αμερικανικού Ορφανοτροφείου της Near East Relief.

Περιέχεται αλληλογραφία με τη Διεύθυνση Εποικισμού Δυτικής Μακεδονίας, με τον Κεντρικό Σύνδεσμο Προσφύγων Κοζάνης, το Νοσοκομείο Προσφύγων με διάφορα προσφυγικά θέματα τα έτη 1923-1926.

Αιτήσεις κατοίκων Προσφυγικού Συνοικισμού Κοζάνης προς τον Δήμαρχο Κοζάνης για χορήγηση πιστοποιητικών και αιτήσεις.

Βιβλία: πρακτικά δημοτικού συμβουλίου, ψηφισμάτων και μητρώων προσφύγων. Φάκελος ανέγερσης οικημάτων προσφύγων.

Απογραφή πληθυσμού του Δήμου Ναυπλιέων. Εγκύκλιοι, αλληλογραφία, έγγραφα, κατάλογοι, διακηρύξεις - ανακοινώσεις κ. ά. σχετικά με την εγκατάσταση, την περίθαλψη, τη στέγαση και την αποκατάσταση των προσφύγων. Εγγραφές στο Μητρώο Αρρένων και στους εκλογικούς καταλόγους. Διάφορα αιτήματα.

Καταστάσεις προσφύγων, Μητρώο αρρένων προσφύγων, αιτήσεις περίθαλψης προσφύγων και αποζημίωση περίθαλψης, έγκριση ανακομιδής οστών από το ορθόδοξο νεκροταφείο Σμύρνης, αυθαίρετες μετακινήσεις αγροτών προσφύγων, πίνακες αδήλωτων προσφύγων μαθητών.

Βιβλία ασθενών του Παθολογικού και του Χειρουργικού Τμήματος του Νοσοκομείου «Ελπις», όπου υπάρχουν αθρόες εγγραφές ασθενών προσφύγων από τα τέλη Ιουλίου του 1922 κι αργότερα.

Οριστικά Παραχωρητήρια, αιτήσεις προσφύγων, πιστοποιητικά οικογενειακής κατάστασης προσφύγων από προσφυγικούς συλλόγους, ευρετήριο αστών προσφύγων νομού Μεσσηνίας, σχέδια προσφυγικών συνοικισμών, σχέδια τύπων προσφυγικών κατοικιών κ.ά.

«Πρωτόκολλον [αλληλογραφίας] Υγειονομικού Επιθεωρητού 3 Οκτωβρίου 1923 [-11 Ιουλίου 1924]» και λυτά έγγραφα που αφορούν πρόσφυγες.

Η θεματική ενότητα περιλαμβάνει την υποσειρά A5S1Y6 (φάκελοι: A5S1Y6F1-F6) με τεκμήρια σχετικά με την οικονομική σταθεροποίηση και την αποκατάσταση των προσφύγων και τη διαχείριση των κτημάτων των Ανταλλαγέντων Μουσουλμάνων. Περιλαμβάνει επίσης, φακέλους (A5S1Y4F10, F40, F46, A5S1Y5F3, A5S1Y8F4, F7, F10-11, F13, F21, F26-F27 και A5S3Y2F1, F3) με τεκμήρια που αφορούν τα προσφυγικά δάνεια και τις δαπάνες για την αποκατάσταση αγροτών και αστών προσφύγων, την Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων, το αναγκαστικό δάνειο του 1922 και εισηγητικές εκθέσεις και νομοσχέδια για την απαλλοτρίωση αγροτικών και αστικών κτημάτων της Δυτικής Θράκης και την οικονομική ενίσχυση των προσφύγων. Το αρχείο περιλαμβάνει χειρόγραφα και δακτυλογραφημένα έγγραφα και σημειώσεις, υπομνήματα, εκθέσεις, μελέτες και δημοσιεύματα τύπου.

Το αρχείο περιέχει τεκμήρια σχετικά με την οικονομική κατάσταση της Ελλάδας στον απόηχο της Μικρασιατικής Καταστροφής και τις επακόλουθες διαπραγματεύσεις για τη σύναψη των προσφυγικών ομολογιακών δανείων, τον διακανονισμό των πολεμικών χρεών, την αποκατάσταση των Ελλήνων προσφύγων, τη νομισματική σταθεροποίηση της χώρας και την ίδρυση θεσμών, όπως το Ταμείο Περιθάλψεως Προσφύγων, η Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) και η Τράπεζα της Ελλάδος. Ακόμη, περιέχει έγγραφα σχετικά με τη διαχείριση των ανταλλάξιμων κτημάτων μουσουλμάνων και τις δαπάνες για την περίθαλψη και την εγκατάσταση προσφύγων στα αστικά κέντρα και την ύπαιθρο. Μεταξύ άλλων, το αρχείο περιλαμβάνει αλληλογραφία του Ε. Τσουδερού και των Ελλήνων διαπραγματευτών με την Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ) και ξένες τράπεζες, τα Πρωτόκολλα της Γενεύης (1923-1927), υπομνήματα, εκθέσεις, έρευνες και πρακτικά συνεδριάσεων της Οικονομικής Επιτροπής της ΚτΕ, αναφορές της ΕΑΠ που παρέχουν στατιστικά δεδομένα, τη νομοθεσία που διέπει την οικονομική ενίσχυση προσφύγων (αγροτών, μικροεπαγγελματιών και συνεταιρισμών μικρών βιομηχανιών και χειροτεχνιών), καθώς και άρθρα του Ε. Τσουδερού σε ελληνικές και ξένες εφημερίδες.

Οι φάκελοι περιέχουν:
• Έγγραφα ελληνικά ληξιαρχικά (1920- 1956)
• Πληροφορίες αρχών για τις μειονότητες (1923-1946)
• Πληροφορίες ιδιωτών για πολεμικές αποζημιώσεις (1923-1946)
• Ονομαστικές καταστάσεις περίθαλψης προσφύγων (1922-1935)
• Απογραφή πληθυσμού του 1928
• Εκθέσεις για πρόσφυγες (1924)
• Καταστάσεις ιερέων προσφύγων (1923-1924)
• Αλληλογραφία για εράνους και επιδόματα (1913-1922)
• Αμερικανική περίθαλψη Εγγύς Ανατολής (1925-1936)

Τα έγγραφα βρίσκονται στο φάκελο με τίτλο «Φάκελος Εαμοκρατίας, 1940-1945». Πολλά έγγραφα του φακέλου είναι τυπωμένα στην πίσω πλευρά ήδη χρησιμοποιημένων χαρτιών-εγγράφων της περιόδου 1923-1942 περίπου. Η πρακτική αυτή ήταν συνήθης λόγω της έλλειψης χαρτιού. Κάποια από τα παλαιά αυτά οπισθόφυλλα περιέχουν πληροφορίες για τους πρόσφυγες της περιοχής. Πρόκειται για συνολικά τέσσερα έγγραφα:

1. Απόφαση της Δημαρχιακής Επιτροπής Δήμου Διδυμοτείχου για την περίθαλψη απόρων προσφύγων, 1923
2. Έγγραφο της Νομαρχίας Έβρου για τον Προσφυγικό Σύλλογο Θρακών Μικρασιατών Διδυμοτείχου, 1927
3. Έγγραφο του Συνεργείου Ερεύνης Ανταλλαξίμων Κτημάτων Ανατολικής Μακεδονίας και Δυτικής Θράκης της Διεύθυνσης Ανταλλαγής του Υπουργείου Γεωργίας, 1933
4. Υπεύθυνη Δήλωση πρόσφυγα από το Κιουπλί σχετικά με την αγροτική αποκατάστασή τους στο χωριό Λαγηνά Σουφλίου, 1942.

1. Αιτήσεις κατοίκων Μ. Ασίας (Κρήνη, Σμύρνη) για εγγραφή στο Δημοτολόγιο Νάξου 1907, 1920
2. Έλεγχος επίδοσης μαθητή στη Σχολή Αρρένων του Γαλατά στην Κωνσταντινούπολη 1912-1913
3. Ανακοίνωση του Νομάρχη Χίου προς τον Δήμαρχο Νάξου σχετικά με την εγκατάσταση προσφύγων στο νησί της Νάξου 1915
4. Πίναξ εγκαταστάσεως προσφύγων 1915
5. Αλληλογραφία Δήμου Νάξου περί προσφύγων 1915
6. Αποφάσεις της Νομαρχίας Κυκλάδων για εγγραφή κατοίκων Σμύρνης στο Μητρώο Αρρένων και το Δημοτολόγιο Νάξου 1916
7. Πιστοποίηση του Προέδρου της Κοινότητας Μυκόνου περί υποβολής αιτήσεως πρόσφυγα για εγγραφή του στο Μητρώο Αρρένων της Κοινότητας Μυκόνου 1918
8. Ειδοποίηση της Νομαρχίας Κυκλάδων προς τον Πρόεδρο της Κοινότητας Νάξου περί πολιτογράφησης των προσφύγων 1920
9. Αίτηση για απόκτηση ελληνικής ιθαγένειας εγγεγραμμένου πρόσφυγα στο Μητρώο Αρρένων και στο Δημοτολόγιο της Κοινότητας Νάξου 1920
10. Πίναξ εγγραφής προσφύγων 1923,1925
11. Λυτά έγγραφα σχετικά με καταγραφή προσφύγων, επιδόματα, αποζημιώσεις, επιτάξεις ακινήτων και αποκατάσταση προσφύγων 1923-1925
12. Πιστοποιητικά εγγραφής και γέννησης στα Μητρώα Νάξου 1924
13. Αλληλογραφία Νομαρχίας Κυκλάδων – Επιτροπής Προσφύγων Νάξου σχετικά με την αναζήτηση προσφύγων 1925
14. Αλληλογραφία Υπηρεσίας Πρόνοιας Κυκλάδων – Επιτροπή Περιθάλψεως Προσφύγων Αμοργού σχετικά με την απαγόρευση μετακίνησης προσφύγων προς Ξάνθη 1925
15. Διαδικασίες απογραφής προσφύγων 1925-1926
16. Μητρώο Αρρένων Προσφύγων 1926
17. Αιτήσεις προς την Κοινότητα Νάξου για έκδοση Πιστοποιητικών (συνημμένα πιστοποιητικά όπου εμφαίνονται ότι είναι πρόσφυγες και εκθέσεις Ειρηνοδικείου) 1926
18. Αιτήσεις συντάξεων για φονευθέντες στη Μικρασιατική Καταστροφή 1927
19. Αιτήματα Νομαρχίας Κυκλάδων και Ελεγκτικού Συνεδρίου αναζήτησης προσφύγων εγγεγραμμένων στα Μητρώα της Κοινότητας Νάξου 1927-1934
20. Διαδικασίες αστικής αποκατάστασης προσφύγων (υποδείγματα αιτήσεων-υπεύθυνων δηλώσεων) – Διαταγές Νομαρχίας 1934-1935

Αλληλογραφία, έγγραφα, εκθέσεις, υπομνήματα, τύπος σχετικά με τη Σμύρνη, τον εποικισμό, και την ανταλλαγή πληθυσμών

Καταστατικό συλλόγου, πρόσφυγες δικαιούμενοι περίθαλψης, ανέγερση 100 προσφυγικών κατοικιών στο Καρλόβασι, 1925-1926.

«Β/6, 1923, Πτωχοκομείον»
Αλληλογραφία του Δημάρχου Κερκυραίων με τον Νομάρχη σχετική με το Πτωχοκομείο. [Φ. 557 υπ. 6]

«1923, Β/6. Ορφανοτροφείον»
Υποβολή του προϋπολογισμού εσόδων και εξόδων του οικ. έτους 1922-23 του Ορφανοτροφείου Κερκύρας από τον Δήμαρχο (ως Πρόεδρο του Αδελφάτου του Ορφανοτροφείου) προς τον Νομάρχη για έγκριση. [Φ. 554 υπ. 1]

«Έτος 1924, A/2-γ»
Πρόσφυγες - Μητρώο αρρένων.

• Αναφορές των Προέδρων Κοινοτήτων Κερκύρας και Παξών στον Νομάρχη για την ύπαρξη ή μη προσφύγων στην Kοινότητά τους και
• Αλληλογραφία των Δημάρχων Κερκύρας και Λευκάδας με τον Νομάρχη για την έκδοση πιστοποιητικών ιθαγένειας, για την εγγραφή ή διαγραφή πολιτών στο μητρώο αρρένων του Δήμου τους, για διορθώσεις ηλικίας ή άλλων στοιχείων. [Φ. 509 υπ. 4]

«Δ/50 Στέγαση και αποκατάσταση αστών προσφύγων»
«Δ/50 Αρχείον Νομαρχίας Κερκύρας 1940»
Στέγαση και αποκατάσταση αστών προσφύγων - Χορήγηση επιδομάτων - Διενέργεια εράνων υπέρ αναξιοπαθούντων.
Υποδ. Α: Αλληλογραφία της Νομαρχίας σχετική με τη στέγαση αστέγων λόγω βομβαρδισμού, την ανάγκη κατασκευής καταφυγίων και την ασφάλειά τους, την οικονομική ενίσχυση καταφυγόντων απόρων κατοίκων και τη σίτισή τους:

• Αναφορές της Αστυνομίας πόλεων προς το Υφυπουργείο Ασφαλείας.
• Καταγγελίες προσφύγων.
• Αιτήσεις απόρων για οικονομική ενίσχυση προς τον Νομάρχη.
• Διαβιβαστικά εκθέσεων αρχιτεκτόνων μηχανικών σχετικών με την ασφάλεια των καταφυγίων.
• Εγκύκλιοι του Υπουργείου Εθνικής Προνοίας (Υπηρεσία Στεγάσεως).
• Εντολές του Νομάρχη στην Αστυνομική Δ/νση και της Αστ. Δ/νσης στις Υποδιοικήσεις Παθητικής Αεράμυνας.
• Αιτήσεις δημοδιδασκαλισσών ή Προέδρων Κοινοτήτων ή της Διοίκησης Χωροφυλακής προς τον Νομάρχη ή τον Επόπτη Αγορανομίας για παροχή τροφίμων σε πρόσφυγες από την πόλη.
• Αιτήσεις του Δημάρχου και των Σταθμαρχών προς την Νομαρχία για οικονομική ενίσχυση των καταφυγόντων.
• Αιτήσεις της Αστυνομικής Διεύθυνσης προς την Ηλεκτρική Εταιρεία για εγκατάσταση ηλεκτρικού ρεύματος σε καταφύγια.
• Ονομαστικές καταστάσεις απόρων οικογένειας. Συντάσσονται από τους Προέδρους Κοινοτήτων και αποστέλλονται στην Νομαρχία.

Υποδ. Β: «Γεώργιος Ανδρεάδης και Νικόλαος Σιδηρόπουλος»
Αλληλογραφία της Νομαρχίας Κερκύρας με το Υπ. Κρατικής Υγιεινής και Αντιλήψεως σχετική με παραχωρήσεις κυριότητας οικημάτων αστικών προσφυγικών συνοικισμών σε πρόσφυγες:

• Εγκύκλιος του Υπ. Κρατ. Υγιεινής και Αντιλήψεως.
• Αποφάσεις του Νομάρχη για πώληση κατοικιών.
• Έγκριση μεταβίβασης κυριότητας οικημάτων.
• Πιστοποιητικά διαμονής προσφύγων.
• Πιστοποιητικά εγγραφής στο Δημοτολόγιο.
• Πιστοποιητικά οικογενειακής κατάστασης.
• Πιστοποιητικά υποθηκοφυλακείου.
• Αιτήσεις προσφύγων στο Υπ. Κρατ. Υγιεινής και Αντιλήψεως για αστική αποκατάσταση.
• Εισηγητικές εκθέσεις του Υπ. Κρατ. Υγιεινής και Αντιλ. προς την Νομαρχία σχετικές με την εγκυρότητα ή μη των αιτήσεων των προσφύγων.

Υποδ. Ε: Αλληλογραφία της Νομαρχίας σχετική με την αποκατάσταση προσφύγων εκ Μ. Ασίας:

• Αναφορές του Συλλόγου Προσφύγων Μ. Ασίας και Θράκης, της Χωροφυλακής προς Νομάρχη σχετικές με αναζητήσεις προσφύγων, του Δημάρχου Κερκυραίων προς την Νομαρχία «περί της οικογενειακής συνθέσεως» των προσφύγων.
• Διαταγές του Υπ. Κρατικής Υγιεινής και Αντιλήψεως προς την Νομαρχία για αναζήτηση προσφύγων.
• Εγκύκλιοι του Υπ. Κρατ. Υγ. και Αντιλ. σχετικές με την αποκατάσταση προσφύγων.
• Αιτήσεις κατοίκων Κερκύρας προς τον Νομάρχη για εγκατάστασή τους σε προσφυγκούς συνοικισμούς της πόλης. [Φ. 153 υπ. 5]

Ο φάκελος 4 του αρχείου περιέχει χαρτώο υλικό αναφορικά με την αποκατάσταση των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής.
Πρόκειται για:
• έγγραφα και επιστολές σχετικά με τις αποζημιώσεις των Ελλήνων υπηκόων και τη διαχείριση των ανταλλάξιμων περιουσιών
• Έκθεση Πεπραγμένων της Υγειονομικής Υπηρεσίας της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων στη Μακεδονία - Θράκη.
• Σχέδια νόμων, υπομνήματα, σημειώσεις και αλληλογραφία περί ανταλλαξίμων προσφύγων και ευρύτερα του προσφυγικού ζητήματος.
• Ομιλίες και συνεντεύξεις του πρωθυπουργού Παναγή Τσαλδάρη και του υπουργού Κρατικής Υγιεινής και Αντιλήψεως Μιχαήλ Κύρκου.
• Πρακτικά της Δημοσιονομικής Επιτροπής της Κοινωνίας των Εθνών σχετικά με την έκδοση του δεύτερου προσφυγικού δανείου (1927).

Στις αρμοδιότητες του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού εντασσόταν κυρίως η διευκόλυνση της επικοινωνίας των πολιτών με τους φορείς της δημόσιας διοίκησης και η προώθηση των υποθέσεών τους. Κατά συνέπεια στο αρχείο συγκεντρώνονται διάφορα αιτήματα προσφύγων, προσφυγικών συλλόγων και σωματείων που αφορούν την επίλυση ζητημάτων του προσφυγικού πληθυσμού.
Επιπλέον, το Πολιτικό Γραφείο λειτουργώντας επικουρικά στο έργο του πρωθυπουργού διεκπεραίωνε και υποθέσεις που σχετίζονταν με την εξωτερική πολιτική του ελληνικού κράτους. Έτσι, στο αρχείο έχουν διασωθεί σημαντικά έγγραφα που σκιαγραφούν τις ενέργειες της ελληνικής διπλωματίας, ιδιαίτερα της περιόδου 1917-1923. Υπενθυμίζεται ότι κατά την παραπάνω περίοδο σημειώθηκαν γεγονότα-ορόσημα για τη σύγχρονη ιστορία του ελληνικού κράτους: η συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η εδαφική επέκταση στη Θράκη και τη Μικρά Ασία, η υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, η στρατιωτική ήττα στο Μικρασιατικό Μέτωπο, ο ξεριζωμός του ελληνικού πληθυσμού και η υπογραφή της Σύμβασης ανταλλαγής των πληθυσμών και της Συνθήκης Ειρήνης στη Λωζάννη. Το Πολιτικό Γραφείο ήταν επίσης μέρος του προπαγανδιστικού μηχανισμού στήριξης των διεκδικήσεων της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται φάκελοι του αρχείου και έγγραφα για τις εθνικές διεκδικήσεις σε Μικρά Ασία, Πόντο και Θράκη, την παροχή στατιστικών στοιχείων του ελληνορθόδοξου πληθυσμού των παραπάνω περιοχών για την στήριξη των ελληνικών αιτημάτων στη συνδιάσκεψη ειρήνης στο Παρίσι κ.ά.
Η υπηρεσία του Πολιτικού Γραφείου συγκέντρωνε ακόμη και πληροφορίες που αφορούσαν τις επιχειρήσεις και την οργάνωση του ελληνικού στρατεύματος, αλλά και την εσωτερική ασφάλεια της χώρας. Έτσι, υπάρχουν φάκελοι με πληροφορίες για τις επιχειρήσεις των ελληνικών δυνάμεων στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη Μικρασιατική Εκστρατεία με χάρτες διάταξης των ελληνικών, συμμαχικών και εχθρικών στρατευμάτων.
Σημαντικά στοιχεία μπορούν να αντληθούν, επίσης, από το υλικό του αρχείου για την κοινωνική ιστορία της χώρας. Για παράδειγμα, η αποκατάσταση των προσφύγων μετά το 1922, ο πόνος του χαμού συγγενών τους και η εχθρική διάθεση των ντόπιων απέναντί τους είναι ζητήματα που διαπερνούν το υλικό του αρχείου. Υπάρχουν λοιπόν φάκελοι της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων και της Ανώτατης Διεύθυνσης Προσφύγων, πληθώρα υπομνημάτων προσφυγικών οργανώσεων, ενώ ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στους φακέλους με αιτήσεις συγγενών ελλήνων στρατιωτών και προσφύγων με τις οποίες ζητούσαν πληροφορίες για την τύχη των δικών τους που δεν είχαν επιστρέψει από τη Μικρά Ασία. Στοιχεία υπάρχουν και για την περίθαλψη και αποκατάσταση των προσφύγων πριν από το 1922, για τη μεταφορά του ελληνικού πληθυσμού που είχε συγκεντρωθεί στον Καύκασο και τη νότια Ρωσία, για την παλιννόστηση των προσφύγων στις εστίες τους, για τους κεμαλικούς διωγμούς των ελληνορθόδοξων πληθυσμών, για την οργάνωση της ελληνικής διοίκησης στη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη, κ.ά.

Μητρώο οικογενειών προσφύγων της Μ. Ασίας όπου καταγράφονται: ο τόπος της (προσωρινής;) εγκατάστασης τους μέσα στα όρια της νομαρχίας Αργολιδοκορινθίας καθώς και τα μέλη των οικογενειών, το επάγγελμα, οι μετακινήσεις τους κλπ.. Συνημμένα: πιστοποιητικά γέννησης και άδειες μετακίνησης ή εγκατάστασης.

Ζητήματα περίθαλψης προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής, αλλά και προσφύγων πριν από το 1922. Μετακινήσεις πληθυσμών, σύμπυξη πληθυσμών για εγκατάσταση προσφύγων, διαδικασίες ανταλλαγής πληθυσμών. Ζητήματα προσωρινής στέγασης το πρώτο διάστημα από την άφιξη των προσφύγων. Συγκέντρωση βοηθημάτων για περίθαλψη και πρόνοια προσφύγων, έρανοι και δράση ξένων φιλανθρωπικών οργανώσεων. Συγκρότηση νοσοκομείων και άλλων υγειονομικών υπηρεσιών για την περίθαλψη προσφύγων, εισαγωγή προσφύγων σε ορφανοτροφεία. Ζητήματα στέγασης και αστικής αποκατάστασης προσφύγων, απαλλοτριώσεις εκτάσεων και επιτάξεις οικιών για τη στέγαση των προσφύγων, νομικά ζητήματα αποκατάστασης προσφύγων, έκδοση παραχωρητηρίων οικιών, θέματα που αφορούν το Ταμείο Ανταλλαξίμων και Κοινωφελών Περιουσιών.

Έγγραφα (επιστολές, σημειώματα, αποφάσεις κ.ά) που αποστέλλονταν στο υπουργικό Συμβούλιο για έγκριση διεκπεραίωσης ποικίλων θεμάτων, Βασιλικά Διατάγματα, Χειρόγραφα σημειώματα, Πράξεις του Υπουργικού Συμβουλίου, Νόμοι, Πρωτόκολλα ορκωμοσίας κυβερνήσεων κ.ά)

Αλληλογραφία, έγγραφα, εκθέσεις, υπομνήματα, τύπος σχετικά με τα εξής θέματα:

• Ευρωπαϊκός Πόλεμος (1914-1919)
• Ζητήματα Entente και Εθνικού Διχασμού (1915-1920)
• Διωγμοί - Μικρασιάτες πρόσφυγες (1914-19)

Το αρχείο αποτελείται από τέσσερα (4) λευκώματα με επικολλημένα (από τον ίδιο τον Σ. Σίμο) διάφορα επίσημα έγγραφα, συγχαρητήρια τηλεγραφήματα και επιστολές με την ευκαιρία της ανάληψης του υπουργείου Περιθάλψεως, προσκλήσεις, μενού, επισκεπτήρια, φωτογραφίες (Εμπειρίκειο Άσυλο Παίδων, συνοικισμός προσφύγων στην Τούμπα Θεσσαλονίκης) και αποκόμματα εφημερίδων (1914-1921).
Στα εξώφυλλα των λευκωμάτων υπάρχουν οι ενδείξεις: “Αναμνήσεις εκ της ενδόξου Συνθήκης του Βουκουρεστίου 1914”, “Αναμνήσεις υπουργίας. Θεσσαλονίκη-Αθήναι”, “Σπ.Σίμος. Υπουργός επί της Περιθάλψεως, 1918-1921”.
-Λυτά έγγραφα, κυρίως επιστολές των Ιωακείμ πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, Αλ.Σκουζέ, Ν.Μαυροκορδάτου, Ι. Γενναδίου, Ι.Κ. Σφακιανάκη, Α. Ζαΐμη, Ε. Βενιζέλου, Επαναστατικής Συνελεύσεως Κρητών, Ελληνικών Κοινοτήτων Βραΐλας, Γαλαζίου, Κωνστάντσας, κ.ά. (1887-1917).
-Δύο (2) αχρονολόγητες επιστολές Ε. Βενιζέλου προς Γεώργιο Βεντήρη.
Αξιόλογο είναι το λεύκωμα φωτογραφιών που φυλάσσεται στο Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ (Λεύκωμα 228, αρχείο Σπυρίδωνος Σίμου) με τίτλο «Ενθύμιον διωγμών Μικρασιατικού Ελληνισμού 1914-1918 Τω Υπουργώ κ.κ. Σίμω οι εν Λέσβω Πρόσφυγες ευγνωμονούντες»

Τεκμήρια από την υπηρεσία του Αλέξανδρου Σβώλου στη θέση του Ανώτατου αντιπροσώπου της Ύπατης Αρμοστείας Σμύρνης και από την συμμετοχή του στην Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων (ΕΑΠ). Έγγραφα της Επιτροπής Διακανονισμού απαιτήσεων Μικράς Ασίας και της Μεικτής Επιτροπής επί της ανταλλαγής Ελληνοτουρκικών πληθυσμών.

Τεκµήρια των ελληνικών εκστρατευτικών σωµάτων στα οποία ο Ν. Σµπαρούνης συµµετείχε ως στρατιωτικός γιατρός [Σµύρνη 1919-1920, Σαγγάριος 1921]. Διοικητικά έγγραφα (αναφορές, εκθέσεις, διαταγές, επιστολές) της Υγειονομικής Επιτροπής της Στρατιάς Μικράς Ασίας, ονομαστικές καταστάσεις νεκρών στρατιωτών

Η συλλογή περιλαμβάνει χειροποίητες κούκλες και κεντήματα που έγιναν από την Near East Industries της Near East Relief Association, και ποικίλα τρισδιάστατα αντικείμενα και έντυπο υλικό που σχετίζονται με την Near East Relief and Industries.

Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν τη ζωή της Αικατερίνης πρόσφυγα στο ορφανοτροφείο Δράμας, ένα από τα ορφανοτροφεία Ανατολικής Μακεδονίας όπου έλαβαν περίθαλψη ορφανά της Μικρασιατικής Καταστροφής.

Οι φάκελοι περιέχουν:
• Πιστοποιητικό από "Παμμικρασιατικό και Βυζαντινό Σύλλογο Προσφύγων Καβάλας"
• Ιατρικές βεβαιώσεις και γνωματεύσεις από Ανατ. Θράκη και Καβάλα (1922-1924)
• Πιστοποιητικό εγγραφής πρόσφυγα σε στρατολογικά μητρώα
Το βιβλιάριο είναι οικογενειακό βιβλιάριο περίθαλψης εφέδρου (1923)
Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν στρατιώτες στο Μικρασιατικό Μέτωπο και οικογένειες προσφύγων σε Καβάλα και Μασσαλία (1915-1939)

Στο τμήμα εφημερίδων και περιοδικών της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης φυλάσσονται τοπικές εφημερίδες, που αποτελούν ανεξάντλητη πηγή ιστορικών γεγονότων και που αποκαλύπτουν μέσα από τα άρθρα τους τα ήθη, τα έθιμα αλλά και την κοινωνικοοικονομική εξέλιξη των κατοίκων της Κρήτης.
Στα φύλλα των εφημερίδων "Ίδη", "Νέα Εφημερίδα", "Φωνή του Εφέδρου", "Αγών", "Ανόρθωσις" και "Ελευθέρα Σκέψις" των ετών 1922-1930 παρουσιάζονται θέματα σχετικά με την περίθαλψη, τις εκκλήσεις της Εκκλησίας για τους πρόσφυγες, την αναζήτηση χώρων στέγασης, τη δωρεάν ιατρική περίθαλψη, καθώς και σχετικά με τους προσκόπους και τους πρόσφυγες.

Οι φάκελοι περιέχουν:
• Προσωρινό διαβατήριο (1/11/1922)
• Πιστοποιητικό του Πολιτικού Λαϊκού Συλλόγου Φιλελευθέρων Καβάλλας και Περιχώρων «Η Αλληλεγγύη» (1922)
• Αιτήσεις αποζημίωσης προς την Πατριαρχική Επιτροπή Αποζημιώσεων, Κωνσταντινούπολις (1919)
• Αιτήσεις για παροχή στέγης προς το Παράρτημα του Ταμείου Περιθάλψεως Προσφύγων (1924)
• Δηλώσεις εκκαθάρισης ακινήτου και κινητής περιουσίας προς τη Μικτή Επιτροπή επί της Ανταλλαγής των ελληνοτουρκικών πληθυσμών (1924-1928)
• Διορισμό από το Υπουργείο Γεωργίας, τακτικού μέλους της Κοινοτικής Εκτιμητικής Επιτροπής της Κοινότητος Καστέλλι (26/11/1925),
• Δηλώσεις μη αγροτικής αποκατάστασης του Γραφείου Εποικισμού Καβάλας (1926)
• Ομολογίες της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος (1926-1928)
• Πράξεις εκτίμησης αξίας της κινητής και ακίνητης περιουσίας στην Τουρκία (1927)
• Έγγραφα οικονομικών συναλλαγών με Οικονομική Εφορία Καβάλλας (1930-1933)
Βιβλίο με καταγεγραμμένα τα ονόματα ελληνικών οικογενειών της κοινότητας Καστέλλι (χ.χ.)

Αφήγηση ζωής που παραχωρήθηκε από τον μικρασιατικής καταγωγής εκπαιδευτικό και συγγραφέα Δημήτρη Κωνσταντάρα-Σταθαρά στην Ο.Π.Ι.ΒΟ.
Πληροφορίες για τους γονείς του: πρόσφυγες, ο πατέρας από Αϊβαλί, η μητέρα από Πέργαμο. Πληροφορίες για τις πρώτες προσφυγικές κατοικίες, τα «τετράγωνα», για τη φτώχεια και τις δυσκολίες των προσφύγων, τα προσφυγικά συσσίτια και τη δημιουργία του «Συνοικισμού». Αναφορές στην εργασία της γιαγιάς (από τη μεριά του πατέρα) στου Παπαγεωργίου, στους αργαλειούς, και στο οικογενειακό και συγγενικό του περιβάλλον στη Νέα Ιωνία. Αναφορές στα γεγονότα της Σμύρνης, στο Αϊβαλί και στα Τάγματα εργασίας, όπου είχε χαθεί ο παππούς του.
Πληροφορίες για την υγειονομική κατάσταση των προσφύγων, τις αρρώστιες και τις κακουχίες: εξανθηματικός τύφος. η διαμονή στις αποθήκες, τα σπίτια, τα υλικά, τα δάνεια.
Αναφορά στα σχολικά του χρόνια, στην κήρυξη του πολέμου, την ιταλική και τη γερμανική Κατοχή: τα συναισθήματα των παιδιών, οι μετακινήσεις, ο στρατώνας, τα καταφύγια, τα ορύγματα «ζιγκ ζαγκ», η πείνα, τα ΕΑΣΑΔ και οι δολοφονίες πολιτών από τους συνεργάτες των δυνάμεων Κατοχής.

Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν :
• Αστική οικογένεια από Αδριανούπολη, 1908-1920
• Μαθήτριες του Παρθεναγωγείου Αδριανούπολης, περ. 1910-1915,
• Βάπτιση ορφανών προσφυγόπουλων από τον Αμερικανικό Ερυθρό Σταυρό στην Καβάλα, 1923.

Χάρτες της Μικράς Ασίας και της Μακεδονίας

α) 1920, Νοεμβρίου 27: Πιστοποιητικό του μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομου (Ιερά Μητρόπολη Σμύρνης).
Πιστοποιείται ότι η Αδαμαντία, θυγατέρα του Λαζάρου και της Σοφίας Ζεϊμπέκογλου, ετών 12, ορφανή και από τους δυο γονείς, μεταφέρθηκε από το Ουσάκ στη μητρόπολη Σμύρνης από τη Μαρία Βαλαβανίδου και παραδόθηκε στον Κωνσταντίνο και την Κλειώ Βούλγαρη, προύχοντες στα Άδανα, για να αναλάβουν την ανατροφή της.
β) 1923, Απριλίου 3: Πατριαρχικό γράμμα του Μελέτιου, πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, προς τον Κωνσταντίνο Βούλγαρη.
Εκφράζει τις ευχαριστίες του προς τον ίδιο και προς τον αρχιμανδρίτη Ιγνάτιο για την περίθαλψη των προσφύγων.
γ) 1923, Ιουλίου 12: Επιστολή του Κωνσταντίνου Βούλγαρη, προέδρου της Επιτροπής Περιθάλψεως Ελλήνων Προσφύγων (Αλεξανδρέττα), προς το ελληνικό προξενείο Βηρυτού.
αναφορά στον ταχυδρομικό υπάλληλο του προξένου, ο οποίος δεν είναι συνεπής στα καθήκοντά του, και εκ συστήματος δεν παραδίδει τις απευθυνόμενες προς τον πρόξενο επιστολές των πολιτών.
δ) 1923, Αυγούστου 18: Επιστολή του γενικού προξένου της Ελλάδος στη Βηρυτό προς τον Κωνσταντίνο Βούλγαρη (Αλεξανδρέττα).
Τον ενημερώνει για τη διαδικασία μεταφοράς των προσφύγων και των στρατιωτών στην Ελλάδα.
ε) 1923, Αυγούστου 28: Επιστολή των μελών της κοινοτικής οργάνωσης «Κοινή Δημογεροντία των κοινοτήτων Ικονίου, Σύλλης, Ιλγήν» (Αθήνα) προς τον Κωνσταντίνο Βούλγαρη (Αλεξανδρέττα).
Ο νεοσύστατος σύλλογος ονομάζει τον Κωνσταντίνο Βούλγαρη επίτιμο μέλος για τις υπηρεσίες του στις προσφυγικές τάξεις.
στ) 1923, Σεπτεμβρίου 24: Απαντητική επιστολή του Απόστολου Δοξιάδη, Υπουργού Προνοίας και Αντιλήψεως (Αθήνα) προς τον Κωνσταντίνο Βούλγαρη (Αλεξανδρέττα).
Απαντά θετικά στην πρότασή του για την παρασημοφορία ξένων φιλάνθρωπων κυριών, εκτός των βρετανών υπηκόων.

Φωτογραφίες.
Στυλιανή Μιχαηλίδου γεννηθείσα στη Σμύρνη.
Φωτογραφία που απεικονίζει προσφυγικά συσσίτια, 1925.