Τμήμα αρχείου προερχόμενου από την Ύπατη Αρμοστεία Σμύρνης, που περιλαμβάνει υπομνήματα, εκθέσεις, πίνακες σχετικά με την εκτέλεση της συμμαχικής εντολής που ανατέθηκε στον ελληνικό στρατό, μετά την κατάληψη της Σμύρνης τον Μάϊο του 1919: την επαναφορά της δημόσιας τάξης, την παλιννόστηση των προσφύγων που εκδιώχθηκαν το 1914, την κατάσταση της γεωργίας, τα δημόσια έργα, τη λειτουργία της τηλεγραφικής υπηρεσίας, την ίδρυση Πανεπιστημίου στη Σμύρνη και γενικότερα την ελληνική δράση στη Μικρασία. Περιλαμβάνονται επίσης ανακοίνωση μνημοσύνου υπέρ των πεσόντων αξιωματικών και οπλιτών στη Μικρά Ασία και χάρτης της δυτικής Μικράς Ασίας.
Στο αρχείο περιέχονται φύλλα εφημερίδων που εκδίδονταν στη Σμύρνη Πατρίς, Αμάλθεια, Κόσμος, Εστία, Αρμονία, L’ Echo de France, L’ Independent καθώς και άλλα φύλλα αθηναϊκών εφημερίδων (1921-1922).

Στο αρχείο περιλαμβάνονται, αποκλειστικά σε φωτοτυπίες, τεκμήρια από τη στρατιωτική δράση του Σταύρου Χριστοδουλίδη.

Υποφάκελος 1.
Το ημερολόγιο του Σταύρου Χριστοδουλίδη από τη Μικρασιατική εκστρατεία. Καλύπτει το διάστημα 7/5/1921-14/9/1922.

Τεκμήρια από την στρατιωτική σταδιοδρομία του Κωνσταντίνου Φωκά μεταξύ άλλων στην μικρασιατική εκστρατεία, τιμητικές διακρίσεις, στρατιωτικές ταυτότητες, υπηρεσιακά έγγραφα από την επαγγελματική του σταδιοδρομία, οικογενειακή αλληλογραφία κ.ά.

Το αρχείο περιλαμβάνει το λογοτεχνικό και κυρίως το δημοσιογραφικό έργο του Γιώργου Τσιμπιδάρου – Φτέρη, σε μορφή χειρογράφων, δακτυλόγραφων και κυρίως αποκομμάτων από τα έντυπα με τα οποία συνεργάστηκε. Το δημοσιογραφικό του έργο περιέχει ανταποκρίσεις από την Μικρασιατική εκστρατεία, δημοσιεύματα για τον Βενιζέλο, ιστορικά θέματα, κ.λπ.

Περιλαμβάνονται επιφυλλίδες και άρθρα του Γ. Φτέρη για την Μικρά Ασία, την μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή, τον Πλαστήρα και τον Χρυσόστομο Σμύρνης. Μεταξύ αυτών σειρά επιφυλλίδων με τίτλο «Φύλλα εκστρατείας», δημοσιευμένων στην εφημερίδα Βαλκανικός Ταχυδρόμος (30.8.1920-22.9.1920) (φακ. 3).

Χάρτες της Μικράς Ασίας και της Μακεδονίας

Φωτογραφίες από στιγμές Σερραίων στρατιωτών στο Μικρασιατικό μέτωπο.

Κάρτ-ποστάλ με το πορτρέτο του Ελευθερίου Βενιζέλου και της τριανδρίας (1916)· κάρτ-ποστάλ με απόψεις από τη Μικρά Ασία κατά την περίοδο της Μικρασιατικής Εκστρατείας: Κασαμπάς, Πάνορμος, Δορύλαιο, Σμύρνη, Σαγγάριος κ.ά. (1920-1921).

Στιγμιότυπα από τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Μικρά Ασία: ο στρατηγός Αναστάσιος Παπούλας (1921)· ο πρίγκιπας Ανδρέας με τον επιτελάρχη στις προφυλακές· προέλαση του ελληνικού στρατού προς Ουσάκ· ανατίναξη γέφυρας από Τούρκους (Αύγουστος 1919)· μεταφορά τραυματιών· άποψη της Προύσας (1921)· το Επιτελείο Στρατιάς στην Κιουτάχεια (1921)· απόψεις σημαντικών οικημάτων στην Κιουτάχεια: ο σιδηροδρομικός σταθμός, ελληνικοί στρατώνες, ερείπια του φρουρίου, χαρακώματα. Τούρκοι αιχμάλωτοι προετοιμάζουν το συσσίτιό τους· προέλαση του ελληνικού πυροβολικού· χαρακώματα, νοσοκομεία· τούρκοι αιχμάλωτοι από τις τελευταίες επιχειρήσεις του ελληνικού στρατού, κατά την προέλασή του προς Κιουτάχεια· πρόσφυγες χωρικοί από κατεστραμμένα χωριά· αναχώρηση του ιππικού και του πυροβολικού για το μέτωπο· λάφυρα τουρκικών πυροβόλων· το επιτελείο του Β΄ Σώματος στρατού με διοικητή τον στρατηγό Πετμεζά· παρακολούθηση γυμνασίων βολής από τους επιτελείς της στρατιάς· Αφιόν Καραχισάρ· βαρύ πυροβολικό στο Μποζ Εγιούκ· σταθμός εφοδιασμού στο Μπιλετζίκ· χειρουργική επέμβαση στο Εϊρέτ από τον καθηγητή Κορίλλο (1921)· επιθετική αναγνώριση στο Εϊρέτ (29 Ιουνίου 1921)· εργασίες επισκευής σηράγγων, γεφυρών κ.ά.· ο διάδοχος στο στρατηγείο του Ουσάκ· κατασκευές υδραγωγείου, εργοστασίου ταπήτων στο Ουσάκ· στρατιωτική λέσχη στη Σμύρνη· εορτασμός του Πάσχα στην πρώτη γραμμή του μετώπου· πανηγυρισμοί στη Σμύρνη για την άλωση της Κιουτάχειας· κέντρο ανεφοδιασμού στο Εσκή Σεχίρ· εορτασμός για την υποδοχή του βασιλιά Κωνσταντίνου στη Σμύρνη (Ιούλιος 1921)· το χωριό Ιλάμ Κιοί μετά τον εμπρησμό του από τους Τούρκους.
Απόψεις Κιουτάχειας, Προύσας, Αφιόν Καραχισάρ και άλλων περιοχών την εποχή της Μικρασιατικής Εκστρατείας.

Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν:
• Στρατιώτες στο Μικρασιατικό Μέτωπο
• Μέλη του "Συνδέσμου Αρτακηνών Καβάλας "Ο Κύζικος"
• Αρτακηνούς στην Καβάλα
• Φωτογραφίες οικογενειακές, εκδρομών, διασκεδάσεων κ.λπ.

Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν την Τραπεζούντα, τη Σεβαστούπολη Ρωσίας, το Μικρασιατικό Μέτωπο και αντάρτες στον Πόντο.

Τα στοιχεία που παρουσιάζονται σε αυτό το τμήμα συλλογής είναι:
• Αλληλογραφία Ελληνικής Διοίκησης Θράκης
• Δηλώσεις Μικρασιατών προσφύγων προς τον Πρόεδρο της επί των αποζημιώσεων Πατριαρχικής επιτροπής (για διώξεις και καταστροφές 1914-1915), Κωνσταντινούπολη
• Αιτήσεις εκκαθάρισης περιουσιών, Υπεύθυνες δηλώσεις μη αγροτικής αποκατάστασης προσφύγων, πράξεις Εκτιμητικών Επιτροπών, αποδείξεις καταβολής προσφυγικού χρέους, Καβάλα
• Φωτογραφίες Ελλήνων στρατιωτών στην Αδριανούπολη και στο Μικρασιατικό Μέτωπο
• Φωτογραφίες και κάρτες Πραβίου: Προσφυγικοί συνοικισμοί, εγκαίνια έργων. Εκδηλώσεις κοινωνικής, σχολικής, επαγγελματικής ζωής κ.ά.

Καρτ-ποστάλ από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912, από την εγκατάσταση προσφύγων στη Ροτόντα, από Έλληνες πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, από Έλληνες στρατιώτες κατά τη Μικρασιατική Εκστρατεία και εικόνες από Μικρά Ασία.

1. Ψηφιακό αντίγραφο ημερολογίου εκστρατείας έφεδρου ανθυπολοχαγού Μικρασιατικής εκστρατείας Ευάγγελου Τροβά,
2. Τρία (3) αντίτυπα έκδοσης ημερολογίου με τίτλο: "Ημερολόγιον εκστρατείας 1921 – 1922" / Ευάγγελος Τροβάς, Σάμος, 2018

Η συλλογή περιέχει είκοσι (20) επιστολές του υπολοχαγού του Πυροβολικού Σώματος Γεωργίου Οικονομίδη προς την οικογένειά του, στον Βόλο, γραμμένες στη διάρκεια της Μικρασιατικής εκστρατείας, στα διαδοχικά μέτωπα του πολέμου, μέχρι λίγες μέρες πριν την κατάρρευση και την καταστροφή. Οι επιστολές απηχούν προσωπικές εκτιμήσεις για τη Μικρασιατική εκστρατεία και τους πρωταγωνιστές της και αποτυπώνουν την ψυχολογική κατάσταση, τις ελπίδες και τους φόβους του συντάκτη τους για την έκβαση του πολέμου. Η Συλλογή περιλαμβάνει επίσης ιδιόχειρη «Έγγραφον Κατάθεσιν του Υπολοχαγού του Πυροβολικού Οικονομίδου Γεωργίου» (χ.χ.), καθώς και μία (1) φωτογραφία με τη σημείωση «Εσκί Σεχίρ, 18 Ιουλίου 1921, Ιστορική ημέρα καθ’ ην οι γενναίοι παρασημοφορούνται παρά της Α.Μ. του Βασιλέως Κωνσταντίνου, Γ. Κ. Οικονομίδης».

Συλλογή 74 ασπρόμαυρων επιστολικών δελταρίων (cartes postales) με θέμα τη Μικρασιατική εκστρατεία, που απεικονίζουν στρατιωτικά στιγμιότυπα της καθημερινότητας και τοπία της Ανατολής.

Οι φάκελοι περιέχουν:
• Έγγραφα Παμπροσφυγικής Ομοσπονδίας
• Έγγραφα ανταλλαγής περιουσιών του Υπουργείου Γεωργίας
• Έγγραφα της Ένωσης Εφέδρων Μικράς Ασίας και Θράκης
• Δηλώσεις εκκαθάρισης Μικτής Επιτροπής

Αίτηση των κατοίκων της κοινότητας Ζαγαζίκ (Δέλτα του Νείλου) προς τον έλληνα πρόξενο στην Αλεξάνδρεια, με την οποία ζητούν να ενισχυθεί το έργο της Έλδας Λαμπίση από την πολιτεία και την κοινότηταˑ συγκεκριμένα να πραγματοποιηθεί η έκδοση λευκώματος με φωτογραφίες των πεσόντων στο Μικρασιατικό μέτωπο (1925).
Σελίδες του προλόγου από το Μικρασιατικό ημερολόγιο (1921-1922)ˑ αποσπάσματα από το Μικρασιατικό ημερολόγιο "Η Ταξιαρχία του ιππικού"ˑ ημερολόγιο πολέμου από έναν πολεμιστή της Σιδηράς Μεραρχίας με τον τίτλο "Ματωμέναις Δάφναις για την 1η μεραρχία στο έτος 1921".
Φωτογραφίες / Πορτρέτα στρατιωτών, πεσόντων στη Μικρασιατική Εκστρατεία.. Πίσω από κάθε φωτογραφία υπάρχουν τα ατομικά στοιχεία του εικονιζόμενου, καθώς και ο βαθμός και το σώμα στο οποίο είχε υπηρετήσει.Στιγμιότυπα από το Μικρασιατικό μέτωπο, καθώς και από την άφιξη του βασιλιά Κωνσταντίνου και των πριγκίπων στη Σμύρνηˑ εικόνες από τις θηριωδίες που διέπραξαν οι Τούρκοι στη Νίκαια. Απόψεις πόλεων και χωριών της Μικράς Ασίας.

Τεκμήρια και κείμενα (πεζά και στιχουργήματα) της Έλδας Λαμπίση από τη δράση της ως πολεμικής ανταποκρίτριας στο μέτωπο της Μικράς Ασίας. Τεκμήρια από τις διαλέξεις της σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας για την έκδοση του Πανελληνίου Λευκώματος Πεσόντων. Τεκμήρια από τη φιλανθρωπική της δράση και τη συμμετοχή της σε συλλόγους.

Μικρή ενότητα με κείμενα και ομιλίες του Ν. Καπνά για τον πολιτισμό και ιδιαίτερα για το θέατρο των ποντίων προσφύγων, λογοτεχνικά κείμενά του, τεκμήρια από σχεδιαζόμενες εκδόσεις περιοδικών. Άγνωστη η σύνδεσή του με τα άλλα πρόσωπα του αρχείου.

Τεκµήρια των ελληνικών εκστρατευτικών σωµάτων στα οποία ο Ν. Σµπαρούνης συµµετείχε ως στρατιωτικός γιατρός [Σµύρνη 1919-1920, Σαγγάριος 1921]. Διοικητικά έγγραφα (αναφορές, εκθέσεις, διαταγές, επιστολές) της Υγειονομικής Επιτροπής της Στρατιάς Μικράς Ασίας, ονομαστικές καταστάσεις νεκρών στρατιωτών

Τεκμήρια από την υπηρεσία του Αλέξανδρου Σβώλου στη θέση του Ανώτατου αντιπροσώπου της Ύπατης Αρμοστείας Σμύρνης και από την συμμετοχή του στην Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων (ΕΑΠ). Έγγραφα της Επιτροπής Διακανονισμού απαιτήσεων Μικράς Ασίας και της Μεικτής Επιτροπής επί της ανταλλαγής Ελληνοτουρκικών πληθυσμών.

30 φωτογραφίες από τη δράση της Γ΄ Μοίρας Αεροπλάνων στη Μικρά Ασία.

Μονόφυλλο κατά του βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄ την περίοδο της παρουσίας του στη Μικρά Ασία το 1921.

Το αρχείο περιέχει κυρίως τεκμήρια του Γεωργίου Μελά (αλληλογραφία, ημερολόγια και τετράδια με σημειώσεις του). Μεταξύ αυτών: τετράδιο με διάφορες σημειώσεις για την περίοδο 1921-1923 (πολιτική Ιταλών, Γάλλων απέναντι στους Έλληνες κ.λπ.) και τετράδιο με διάφορες σημειώσεις για την περίοδο 1922-1923 (Λωζάννη, Μικρά Ασία, δίκη των Έξι, κλπ).

Αλληλογραφία του Εμμανουήλ (Μανώλη, Νώλη) Κουναλάκη με τη σύζυγό του Ελένη (Νίτσα). Περιλαμβάνονται οι επιστολές αμφότερων. Ο Κουναλάκης τής γράφει το 1916 από τα Χανιά και από την Θεσσαλονίκη, το 1917-1918 από το μέτωπο του Α΄ Π.Π. (Μεραρχία Σερρών, 3ο Σύνταγμα πεζικού, 1ο Τάγμα Κρητών), το 1919 από το Φρουραρχείο Αθηνών, το 1922 από τη Σμύρνη και από το μικρασιατικό μέτωπο. Αλληλογραφία με τον αδελφό του Νίκο, τον πατέρα του Πέτρο, τη μητέρα του Μαρία κ.ά. Τέλος, περιλαμβάνεται φύλλο της εφημερίδας Νέος Κόσμος (28/6/1935), στο πρωτοσέλιδο του οποίου βρίσκεται φωτογραφία με λεζάντα: «Οι αξιωματικοί του επιτελείου της 12ης μεραρχίας Κομοτινής [sic] οι καταφυγόντες εις Κάρλοβον. Εξ αριστερών προς τα δεξιά: ο ταγματάρχης κ. Κουνελάκης [sic]…» Πρόκειται για φωτογραφία βελιζελικών αξιωματικών οι οποίοι κατέφυγαν στη Βουλγαρία μετά την αποτυχία του κινήματος της 1ης Μαρτίου 1935.

Το τμήμα αυτό του αρχείου Καραβίδα περιλαμβάνει αυτοσχέδια τεύχη του Καραβίδα με χειρόγραφα ποιημάτων του, δακτυλόγραφα κείμενά του, φωτοαντίγραφα βιβλίων. Μεταξύ των κειμένων του απαντάται και το άρθρο «Το μέλλον των επί της Ιωνίας Ελληνικών κοινοτήτων» (σελίδες 4 + 18, λείπουν σελίδες)
Επισημαίνεται φωτοαντίγραφο μίας επιστολής του Καραβίδα προς τον Παπαναστασίου από τη Σμύρνη (30/6/1922) με ενδιαφέρουσες επισημάνσεις για την κατάσταση στο μέτωπο.

Έγγραφα σχετικά με την απονομή πολεμικής σύνταξης του Χρήστου Στεφανόπουλου που σκοτώθηκε κατά την υποχώρηση του ελληνικού στρατού τον Αύγουστο 1922

1η κασέτα: Μαρτυρίες μικρασιατών προσφύγων από το Τσαγκλί και τα Δωμάτια.
2η και 3η κασέτα: Αφήγηση Στέλιου Σοφούλη από τους Νενέδες για τον Μικρασιατικό πόλεμο.
4η κασέτα: Αφήγηση Μαρίας Κελεμπεσιώτη από το Γέροντα Μικράς Ασίας.
5η κασέτα: Ημερίδα "Λογοτεχνία και Μικρασιατική καταστροφή".

Ψηφιακό αντίγραφο ημερολογίου του στρατιώτη Κλεομένη Αναγνωστόπουλου κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας και κατά την περίοδο της αιχμαλωσίας του από τον κεμαλικό στρατό.

Η Ιστορία ενός αιχμαλώτου του Στρατή Δούκα είναι από τα γνωστότερα λογοτεχνικά έργα με θέμα τη μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή. Στο αρχείο σώζονται κριτικές και σχόλια για το έργο (υποφάκελος 4.3). Στην οικογενειακή αλληλογραφία απαντώνται στοιχεία για την ζωή των μελών της οικογένειας μετά την καταστροφή (φάκελος 8). Διασώζεται έγγραφο που αφορά την αναζήτηση αγνοούμενου στρατιώτη (υποφ. 9.1), τεκμήρια που προορίζονται ή απευθύνονται στην Εκτιμητική επιτροπή κοινότητος Κεμερίου και πέριξ και στη δευτεροβάθμια επιτροπή Κυδωνιών (1925-1926) (υποφ. 9.3) και διάλεξη του αδελφού του Αλέκου Δούκα με τίτλο «Μικρασία» (1959) (υποφ. 10.2).

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο υποφάκελος 1.3 που περιλαμβάνει επιστολές του Κίμωνα Διγενή προς τη σύζυγό του Κατίνα από τη Σμύρνη (Φεβρουάριος - Νοέμβριος 1919) από το Αγιαζίν και από τα στρατόπεδα αιχμαλώτων στο Kir Chehir και Talas Cesare στη Μικρά Ασία (Φεβρουάριος 1922-Ιούλιος 1923).
Διασώζεται επίσης κλήση του ως μάρτυρα στην Ανακριτική Επιτροπή Ελέγχου Δοσιλόγων Μ. Ασίας (υποφάκελος 1.5)

Δακτυλόγραφο έκτασης 285 σελίδων που περιλαμβάνει τη μετάφραση στα ελληνικά τουρκικού κειμένου σχετικά με τη δεύτερη μάχη του Ινονού («Ινέονου» στο κείμενο, «Ιν Εϋνού» στην έκδοση της Δ.Ι.Σ. [βλ. παρακάτω]). Η μάχη αυτή στα περίχωρα του Εσκί Σεχίρ από τις 23/3 μέχρι την 1/4 1921 ήταν κρίσιμη για την ανακοπή της προέλασης του ελληνικού στρατού προς το εσωτερικό της Μικράς Ασίας και την καθήλωση του μετώπου. Η μετάφραση έγινε από τον Ι. Παπαδόπουλο. Το πρωτότυπο έργο και ο δημιουργός του δεν κατονομάζονται. Πιθανότατα πρόκειται για κείμενο που γράφτηκε όχι νωρίτερα από τις αρχές της δεκαετίας του 1960, μιας και στον πρόλογο γίνεται αναφορά στην πολύτομη έκδοση της Δ.Ι.Σ. του ελληνικού Γ.Ε.Σ. με τίτλο Η εκστρατεία εις την Μικράν Ασίαν (1919-1922), με την επισήμανση ότι «άρχισε πρόσφατα» (η έκδοση της Δ.Ι.Σ. ξεκίνησε το 1957 ενώ ο τόμος που αναφέρεται στην εν λόγω μάχη εκδόθηκε το 1963).

Το αρχειακό υλικό, του οποίου τη συγκέντρωση και φύλαξη ανέλαβε προφανώς ο Ν. Αποστολόπουλος ως γραμματέας του πολιτικού γραφείου του Βενιζέλου την περίοδο 1917-1920 –γι’αυτό άλλωστε και το υλικό χρονολογείται κυρίως μέχρι το 1920–, χαρακτηρίζεται από μεγάλη αποσπασματικότητα. Αποτελείται από δεκαέξι (16) φακέλους ξεκινώντας από την αλληλογραφία, επίσημη και μη, με Έλληνες και ξένους επιστολογράφους, τις επιστολές Βενιζέλου προς διαφόρους και τις επιστολές τρίτων (φάκελοι 1-4), τα υπουργεία Στρατιωτικών και Ναυτικών που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην προετοιμασία της χώρας για τους Βαλκανικούς πολέμους, τις επιχειρήσεις του πολέμου και τις σχέσεις των εμπλεκομένων χωρών (φάκελοι 5-6) και κατόπιν τα διοικητικά και πολιτικά των περιοχών που περιήλθαν στην Ελλάδα (φάκελος 7). Ακολουθούν τα πολιτικά και κυβερνητικά θέματα (φάκελος 8), τα ζητήματα των ελληνικών πληθυσμών που έπρεπε να επιλυθούν από τη συνδιάσκεψη της ειρήνης (φάκελος 9), οι λόγοι, ομιλίες και σημειώσεις του Βενιζέλου για τα περισσότερα από τα παραπάνω θέματα (φάκελος 10), τα εκλογικά-πολιτικά της εποχής του διχασμού (φάκελος 11), η σύσταση και λειτουργία του πολιτικού γραφείου του πρωθυπουργού (φάκελος 12), ποικίλα (φάκελος 13), οι εφημερίδες για το θάνατο και την κηδεία του Βενιζέλου (φάκελος 14), το τεκμηριωτικό υλικό και τα φωτοαντίγραφα διαφόρων εγγράφων, εφημερίδων και φωτογραφιών που χρησιμοποιήθηκαν στις εκθέσεις για τον Βενιζέλο (φάκελοι 15-16).
Το περιεχόμενο του αρχείου παρουσιάζει ιδιαίτερα ενδιαφέροντα στοιχεία για την εξωτερική πολιτική και τις διπλωματικές σχέσεις της Ελλάδος και του Βενιζέλου. Σημαντικά είναι επίσης τα στατιστικά στοιχεία για τον ελληνισμό της Θράκης και της Μικράς Ασίας.

Φάκελος 1 Εκθέσεις, επιστολές, τηλεγραφήματα πρεσβευτών και προξένων (1910-1919, 1924).
Φάκελος 2 Επιστολές διαφόρων προς Βενιζέλο - Επιστολές τρίτων (1902-1924).
Φάκελος 3 Επιστολές Βενιζέλου προς διαφόρους (1912-1936).
Φάκελος 4 Επιστολές ξένων πρεσβευτών και επιστολογράφων (1910-1919).
Φάκελος 5 Υπουργεία Στρατιωτικών και Ναυτικών (1911-1919).
Φάκελος 6 Βαλκανικοί πόλεμοι (1912-1914).
Φάκελος 7 Πολιτικά και διοικητικά Ηπείρου, Μακεδονίας, Κρήτης, Νήσων Αιγαίου (1905-1919).
Φάκελος 8 Πολιτικά και κυβερνητικά θέματα (1914-1924).
Φάκελος 9 Συνδιάσκεψη Ειρήνης - Θράκη, Μ. Ασία - Διάφορα υπομνήματα (1912-1919).
Φάκελος 10 Λόγοι, ομιλίες και σημειώσεις Βενιζέλου (1906-1936).
Φάκελος 11 Εκλογικά - Πολιτικά - Διθυραμβικά (1910-1935).
Φάκελος 12 Πολιτικό Γραφείο (1916-1920).
Φάκελος 13 Ποικίλα (1881-1986).

Αρμενικό ζήτημα, ναυτιλιακά ζητήματα, επιτάξεις πλοίων και αποζημιώσεις, επικοινωνία μεταξύ ελληνικών πρεσβειών - αρμοστειών, κρυπτογραφικά λεξικά, διαπραγματεύσεις ανακωχής και ειρήνης μεταξύ Τουρκίας και Συμμαχικών Δυνάμεων, υπηρεσιακά θέματα Αρμοστείας, προξενικά ζητήματα, αναζήτηση προσώπων, Αρμενική Αγροτική Εταιρεία, προετοιμασία για την εγκατάσταση του Ύπατου Αρμοστή, τηλεγραφήματα με οδηγίες για ενέργειες από την τουρκική κυβέρνηση προς τον Κεμάλ, εκκλησιαστικά ζητήματα και εκλογή Οικουμενικού Πατριάρχη, μοναστηριακά κτήματα, εκπαιδευτικά ζητήματα, οικονομικά και λογιστικά ζητήματα, αιτήσεις για απόκτηση ελληνικής ιθαγένειας, εμπορικά ζητήματα, Κεντρική Επιτροπή υπέρ των μετατοπισθέντων ελληνικών πληθυσμών (ΥΤΜΕΠ), Κεντρική Επιτροπή προσφύγων Θράκης και Μικράς Ασίας, προσφυγικό ζήτημα, ζητήματα προσωπικού και εθιμοτυπίας, διακοινώσεις Υψηλής Πύλης και διαμαρτυρίες κατά της ελληνικής στρατιωτικής κατοχής, συνωμοσία κατά του βασιλιά, επέλαση μπολσεβίκων, ποντιακό ζήτημα, ελληνική στρατιωτική και ναυτική αποστολή, τηλεγραφήματα και δελτία τύπου σχετικά με τις εξελίξεις σε Μικρά Ασία και Θράκη, στρατιωτικά ζητήματα, επιτάξεις και αποζημιώσεις, κίνημα ανατολής Κεμάλ, διωγμοί Ελλήνων από Τούρκους και Έλληνες αιχμάλωτοι, αστυνομικά ζητήματα, μειονότητες, Θρακικό ζήτημα, κατάληψη Δυτικής Θράκης, μουσουλμάνοι ιεροδίκες (καδήδες), ελληνική κατοχή Σμύρνης, ψηφίσματα ομογενών για ένωση με την Ελλάδα, ζητήματα συνθήκης Βερσαλλιών και Τριανόν, μικτά δικαστήρια, διασυμμαχικός έλεγχος διαβατηρίων, τελωνειακά και φορολογικά ζητήματα, ξένες οργανώσεις και προπαγάνδα στη Τουρκία, ζητήματα ξένων υπηκόων στην Ανατολική Θράκη, μεσεγγύηση κτημάτων Οθωμανών υπηκόων, προσφυγικά ορφανοτροφεία, Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός και αποστολές βοήθειας για την αντιμετώπιση επιδημιών, ταχυδρομικά ζητήματα, κληρονομικά ζητήματα, στατιστικές πληροφορίες πληθυσμών, ζητήματα Βόρειας Ηπείρου, ζητήματα εφαρμογής της Συνθήκης των Σεβρών και της Συνθήκης του Νεϊγύ, εθνικά φιλανθρωπικά καταστήματα, ελληνική κοινότητα στην Κωνσταντινούπολη, κουρδικό ζήτημα.

Οι 7000 περίπου φωτογραφίες της συλλογής, αποτυπώνουν τον χώρο της Μικράς Ασίας πριν τον εκπατρισμό, εικόνες της κοινωνικής και καθημερινής ζωής των εκεί ελληνικών κοινοτήτων από το τέλος του δεκάτου ενάτου αιώνα έως το 1922. Μετά την ιστορική αυτή τομή, ο τόπος αλλά και η θεματολογία αλλάζουν. Κυριαρχούν, πλέον οι εικόνες της προσφυγικής εγκατάστασης στην Ελλάδα.

Καταστατικό ιδρύσεως του συλλόγου, με "σκοπόν α. την παροχήν πάσης δυνατής ανακουφίσεων εις τους εν μετώπω ευρισκόμενους Μηθυμναίους στρατιώτας", κατάλογοι με όλους τους Μηθυμναίους που υπηρετούσαν στην περιοχή της Μικράς Ασίας και τις μονάδες που υπηρετούσαν. Με βάση αυτές τις λίστες έγινε η αποστολή δεμάτων. Ευχαριστήριες απαντητικές επιστολές Ελλήνων στρατιωτών της Μικρασιατικής εκστρατείας προς το Σύλλογο Μήθυμνας "Η Αγάπη", δημοσίευμα τύπου

Φωτογραφίες από το Μικρασιατικό μέτωπο

Στις αρμοδιότητες του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού εντασσόταν κυρίως η διευκόλυνση της επικοινωνίας των πολιτών με τους φορείς της δημόσιας διοίκησης και η προώθηση των υποθέσεών τους. Κατά συνέπεια στο αρχείο συγκεντρώνονται διάφορα αιτήματα προσφύγων, προσφυγικών συλλόγων και σωματείων που αφορούν την επίλυση ζητημάτων του προσφυγικού πληθυσμού.
Επιπλέον, το Πολιτικό Γραφείο λειτουργώντας επικουρικά στο έργο του πρωθυπουργού διεκπεραίωνε και υποθέσεις που σχετίζονταν με την εξωτερική πολιτική του ελληνικού κράτους. Έτσι, στο αρχείο έχουν διασωθεί σημαντικά έγγραφα που σκιαγραφούν τις ενέργειες της ελληνικής διπλωματίας, ιδιαίτερα της περιόδου 1917-1923. Υπενθυμίζεται ότι κατά την παραπάνω περίοδο σημειώθηκαν γεγονότα-ορόσημα για τη σύγχρονη ιστορία του ελληνικού κράτους: η συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η εδαφική επέκταση στη Θράκη και τη Μικρά Ασία, η υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, η στρατιωτική ήττα στο Μικρασιατικό Μέτωπο, ο ξεριζωμός του ελληνικού πληθυσμού και η υπογραφή της Σύμβασης ανταλλαγής των πληθυσμών και της Συνθήκης Ειρήνης στη Λωζάννη. Το Πολιτικό Γραφείο ήταν επίσης μέρος του προπαγανδιστικού μηχανισμού στήριξης των διεκδικήσεων της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται φάκελοι του αρχείου και έγγραφα για τις εθνικές διεκδικήσεις σε Μικρά Ασία, Πόντο και Θράκη, την παροχή στατιστικών στοιχείων του ελληνορθόδοξου πληθυσμού των παραπάνω περιοχών για την στήριξη των ελληνικών αιτημάτων στη συνδιάσκεψη ειρήνης στο Παρίσι κ.ά.
Η υπηρεσία του Πολιτικού Γραφείου συγκέντρωνε ακόμη και πληροφορίες που αφορούσαν τις επιχειρήσεις και την οργάνωση του ελληνικού στρατεύματος, αλλά και την εσωτερική ασφάλεια της χώρας. Έτσι, υπάρχουν φάκελοι με πληροφορίες για τις επιχειρήσεις των ελληνικών δυνάμεων στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη Μικρασιατική Εκστρατεία με χάρτες διάταξης των ελληνικών, συμμαχικών και εχθρικών στρατευμάτων.
Σημαντικά στοιχεία μπορούν να αντληθούν, επίσης, από το υλικό του αρχείου για την κοινωνική ιστορία της χώρας. Για παράδειγμα, η αποκατάσταση των προσφύγων μετά το 1922, ο πόνος του χαμού συγγενών τους και η εχθρική διάθεση των ντόπιων απέναντί τους είναι ζητήματα που διαπερνούν το υλικό του αρχείου. Υπάρχουν λοιπόν φάκελοι της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων και της Ανώτατης Διεύθυνσης Προσφύγων, πληθώρα υπομνημάτων προσφυγικών οργανώσεων, ενώ ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στους φακέλους με αιτήσεις συγγενών ελλήνων στρατιωτών και προσφύγων με τις οποίες ζητούσαν πληροφορίες για την τύχη των δικών τους που δεν είχαν επιστρέψει από τη Μικρά Ασία. Στοιχεία υπάρχουν και για την περίθαλψη και αποκατάσταση των προσφύγων πριν από το 1922, για τη μεταφορά του ελληνικού πληθυσμού που είχε συγκεντρωθεί στον Καύκασο και τη νότια Ρωσία, για την παλιννόστηση των προσφύγων στις εστίες τους, για τους κεμαλικούς διωγμούς των ελληνορθόδοξων πληθυσμών, για την οργάνωση της ελληνικής διοίκησης στη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη, κ.ά.

Φωτογραφική συλλογή Παναγιώτη Τζαβάρα
α) 1920, Απριλίου 13: Ο Παναγιώτης Τζαβάρας (δεύτερος από δεξιά) με άλλους στρατιωτικούς στη Μικρασιατική Εκστρατεία.
β) 1920-1921: Στρατιωτικό σώμα σε ανάπαυση στη Μικρά Ασία.
γ) 1920-1921: Ο Παναγιώτης Τζαβάρας ανάμεσα σε άλλους στρατιωτικούς (δεύτερος από αριστερά).
δ) 1920-1921: Ο Παναγιώτης Τζαβάρας, με άλλους στρατιώτες καθισμένοι μπροστά σε τζαμί.

Φωτογραφίες, χρ. 1920-1923, όπου απεικονίζονται στρατιώτες στην Μ. Ασία, Ξάνθη, Κορυτσά, Μιχαλίτσι, ανάμεσά τους και Μεσσήνιοι, όπως ο Αριστείδης Θεμ. Κουτσομητόπουλος, πατέρας των Γεώργιου & Παναγιώτη Κουτσομητόπουλου.

Χάρτες πολιτικοί, εθνογραφικοί, στρατιωτικοί της Ελλάδας, της Ευρώπης, της Μικράς Ασίας, Βοσπόρου κ.ά. (1836/1837-1923).
Εφημερίδα: Η Νίκη (1921)
Φωτογραφίες του Henry-Paul Boissonnas από την εκστρατεία της Μικράς Ασίας (1921): στιγμιότυπα από τις επιχειρήσεις στο Μικρασιατικό μέτωπο· απόψεις των πόλεων Προύσας, Ακσού, Νικομήδειας κ.ά.· αναχώρηση του Νικολάου Μπαλτατζή-Μαυροκορδάτου για τη Σμύρνη(1921)· στιγμιότυπο από τη διαδικασία της δίκης των έξι· η εκκλησία της Αναστάσεως και τα κυπαρίσσια με τις αναμνηστικές πλάκες από την εκτέλεση των έξι.

Επιστολές προς τον αρχηγός της Επανάστασης 1922 Νικόλαο Πλαστήρα υπουργών, κοινοταρχών, πολιτών, συλλόγων Φιλελευθέρων, πολιτευτών, ομογενών, στρατιωτικών, του Εμμ. Μπενάκη κ.ά. σχετικά με την πολιτική κατάσταση στη χώρα, ζητήματα διοίκησης, τις εκλογές του 1923 και την κάθοδο σε αυτές του Πλαστήρα, την ανασυγκρότηση του κόμματος των Φιλελευθέρων, με παρακλήσεις για διάφορες διευκολύνσεις, την εκκαθάριση των αντιφρονούντων στο Δημόσιο και το στράτευμα.
Έκθεση Ανακριτικής Επιτροπής Επιχειρήσεων Μικράς Ασίας, περίοδος δευτέρα: Νοέμβριος 1920 - Αύγουστος 1922.
Προπαγανδιστική προκήρυξη προς τους Έλληνες στρατιώτες που τους καλεί να παραδοθούν στις κεμαλικές δυνάμεις.
Χάρτες του μετώπου της Μικρασιατικής Εκστρατείας.
Διαταγές του διοικητή του Νοτίου Συγκροτήματος του ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία και της 1ης Μεραρχίας Αθανάσιου Φράγκου καθώς και άλλων στρατιωτικών σχηματισμών προς τον Νικόλαο Πλαστήρα διοικητή του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων κατά τον Αύγουστο του 1922. Δελτία πληροφοριών της 13ης Μεραρχίας του Απριλίου του 1922. Έκθεση πεπραγμένων της 13ης Μεραρχίας κατά τις επιχειρήσεις στην Μικρά Ασία την περίοδο 10 Αυγούστου με 15 Σεπτεμβρίου 1922.
Μελέτη του 1921 της Ελληνικής Στρατιωτικής Αποστολής στην Κωνσταντινούπολη για τον τρόπο κατάληψης της πόλης από τον ελληνικό στρατό.
Σχέδια κατάλυσης των αρχών της Επαναστατικής Επιτροπής Εθνικής Σωτηρίας, της εξουδετέρωσης των αντίθετων στο κίνημα του 1922 στρατιωτικών μονάδων, της μετάβασης των μονάδων από τα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου στην Αθήνα.
Επαναστατική Επιτροπή Χίου, έκθεσις του επιτελάρχου της Επαναστάσεως ταγματάρχη Πυροβολικού Ευριπίδη Μπακιρτζή των πεπραγμένων της Επαναστάσεως εν Χίω, Αθήνα 22/9/1922.
Φωτογραφίες του Πλαστήρα και πρωταγωνιστών της Επανάστασης του 1922.

• Ημερολόγιο της μικρασιατικής εκστρατείας, συνταγμένο τον Σεπτέμβριο του 1922 κατά την επιστροφή των στρατευμάτων. Αναφέρεται σε γεγονότα και πολιτικά πρόσωπα κατά τη διάρκεια της εκστρατείας (1919-1922).
• Φωτογραφίες του Λ. Καλλέργη κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας, κυρίως απεικονίζουν τον ίδιο και συναδέλφους του υγειονομικούς.

O φάκελος 1 υποφάκελος 9 του αρχείου περιέχει αποσπάσματα από εκθέσεις πεπραγμένων στρατιωτικών μονάδων από το μέτωπο της Μικράς Ασίας, καθώς και τις καταθέσεις ανωτέρων αξιωματικών κατά την εκδίκαση της ευθύνης διοικητών στρατιωτικών μονάδων κατά την υποχώρηση στη Μικρά Ασία.
Ο φάκελος 1 υποφάκελος 16 περιέχει σημειώματα και επιστολές σχετικά με τις ανταλλάξιμες περιουσίες Ελλήνων και Μουσουλμάνων.

Α) Εκθέσεις πεπραγμένων, εκθέσεις συμβάντων, μηνιαίες εκθέσεις, εκθέσεις στρατιωτικής κατάστασης, εκθέσεις πληροφοριών, γενικές διαταγές, διαταγές επιχειρήσεων, δελτία στρατιωτικής κατάστασης, δελτία πληροφοριών, δελτία πληροφοριών επί της πολιτικής και στρατιωτικής κατάστασης του εχθρού, αναφορές, ημερολόγια, υπομνήματα, καταστάσεις δυνάμεων, σχεδιαγράμματα διάταξης μονάδων, πίνακες στάθμευσης μονάδων, πίνακες απωλειών, χάρτες και διαγράμματα διατάξεων μονάδων του ελληνικού στρατού και των εχθρικών δυνάμεων και διάφορα έγγραφα της περιόδου της Μικρασιατικής Εκστρατείας των:

• Γενικού Στρατηγείου εν Μικρά Ασία
• Επιτελείου Στρατιάς Μικράς Ασίας
• Επιτελείου Στρατιάς Θράκης
• Επιτελικής Υπηρεσίας Στρατού
• Γενικού Επιτελείου Ναυτικού
• Σώματος Στρατού Σμύρνης
• Α΄ Σώματος Στρατού
• Β΄ Σώματος Σρατού
• Γ΄ Σώματος Στρατού
• Δ΄ Σώματος Στρατού
• Ε΄ Σώματος Στρατού
• Ομάς Μεραρχιών (VII & IX)
• Iης Μεραρχίας και των υπ' αυτή συνταγμάτων, διευθύνσεων και σχηματισμών
• IIας Μεραρχίας και των υπ' αυτή συνταγμάτων, διευθύνσεων και σχηματισμών
• IIIης Μεραρχίας και των υπ' αυτή συνταγμάτων, διευθύνσεων και σχηματισμών
• IVης Μεραρχίας και των υπ' αυτή συνταγμάτων, διευθύνσεων και σχηματισμών
• Vης Μεραρχίας (Κρήτης - Κυδωνιών) και των υπ' αυτή συνταγμάτων, διευθύνσεων και σχηματισμών
• VIης Μεραρχίας (Σερρών) και των υπ' αυτή συνταγμάτων, διευθύνσεων και σχηματισμών
• VIIης Μεραρχίας (Αρχιπελάγους) και των υπ' αυτή συνταγμάτων, διευθύνσεων και σχηματισμών
• VIIIης Μεραρχίας (Ηπείρου) και των υπ' αυτή συνταγμάτων, διευθύνσεων και σχηματισμών
• IXης Μεραρχίας και των υπ' αυτή συνταγμάτων, διευθύνσεων και σχηματισμών
• Xης Μεραρχίας (Σμύρνης) και των υπ' αυτή συνταγμάτων, διευθύνσεων και σχηματισμών
• XIης Μεραρχίας (Μαγνησίας) και των υπ' αυτή συνταγμάτων, διευθύνσεων και σχηματισμών
• XIIης Μεραρχίας (Ξάνθης) και των υπ' αυτή συνταγμάτων, διευθύνσεων και σχηματισμών
• XIIIης Μεραρχίας και των υπ' αυτή συνταγμάτων, διευθύνσεων και σχηματισμών
• XIVης Μεραρχίας και των υπ' αυτή συνταγμάτων, διευθύνσεων και σχηματισμών
• Ανεξάρτητης Μεραρχίας
• Μεραρχίας Ιππικού
• Ανεξάρτητου Μικτού Αποσπάσματος Παναγιωτάκου
• Μη μεραρχιακών μονάδων Πεζικού, Πυροβολικού και Μηχανικού
• Μονάδων Αεροπορίας
• Μονάδων Αυτοκινήτων
• Υγιειονομικών Σχηματισμών
• Γενικής Στρατιωτικής Διοίκησης Σμύρνης και Στρατιωτικών Διοικήσεων Δορυλαίου, Ουσάκ, Κιουτάχειας, Πανόρμου, Προύσης, Οδεμησίου, Αξαρίου, Μαγνησίας, Μπαλικεσέρ
  Επιτροπής Οχυρώσεως Μικράς Ασίας

Β) Έγγραφα, δελτία πληροφοριών, υπομνήματα και αναφορές των Στρατιωτικών Αποστολών Πόντου, Κωνσταντινούπολης και Βηρυττού.

Γ) Έγγραφα της Ύπατης Αρμοστείας Σμύρνης και Κωνσταντινούπολης

Δ) Έγγραφα των Υπουργείων Εξωτερικών και Στρατιωτικών

Ε) Εκθέσεις, ένορκες καταθέσεις, υπομνήματα, δικογραφίες, εκθέσεις εξέτασης και γνωμοδοτήσεις της Ανακριτικής Επιτροπής Επιχειρήσεων Μικράς Ασίας και της Ανακριτικής Επιτροπής Ελέγχου Δοσιλόγων Μικράς Ασίας

Στ) Αρχεία των Αντιστρατήγων Κ. Μοσχόπουλου, Αλεξ. Οθωναίου, Αχ. Πρωτοσύγγελου, Κιμ. Διγενή, Κ. Μοσχόπουλου, Γ. Πολυμενάκου, Αθ. Εξαδάκτυλου, Αριστ. Βλαχόπουλου, Υποστράτηγου Ι. Πετρίδη και Ι. Κωττάκη

Ζ) Διάφοροι χάρτες της Μικράς Ασίας

Τρία ταχυδρομικά δελτάρια από το Μικρασιατικό Μέτωπο με απεικονίσεις στρατιωτικών. Το ένα με κείμενο στην πίσω όψη.

Έγγραφα, τηλεγραφήματα, έντυπα, φωτογραφίες κ.ά.

Το Αρχείο χαρακτηρίζεται από πλούσια θεματολογία με κύριους άξονες τη διπλωματική, εθνική, βουλευτική και συγγραφική δραστηριότητα του Δραγούμη. Το σύνολο των εθνικών διεκδικήσεων της Ελλάδας την περίοδο αυτή φωτίζονται από το πλήθος του αρχειακού υλικού που απόκειται στις ενότητες του Αρχείου, που περιέχουν αλληλογραφία, έγγραφα, εκθέσεις, υπομνήματα και τύπο με τα εξής θέματα:

• Ευρωπαϊκός Πόλεμος (1914-1919)
• Ζητήματα Entente και Εθνικού Διχασμού (1915-1920)
• Διωγμοί - Μικρασιάτες πρόσφυγες (1914-19)

Δακτυλόγραφη καταγραφή της ιστορίας του 4ου Συντάγματος Αρχιπελάγους, σελίδες 1 έως 12. Το πρώτο μέρος αφορά τη δράση του συντάγματος στο Μακεδονικό Μέτωπο την περίοδο μεταξύ Οκτωβρίου 1916 και Ιουνίου 1919 (λείπει η σελίδα 6, όπου πιθανότατα περιγράφεται η δράση της μονάδας στη μάχη του Σκρα στις 6/29 Μαΐου 1918). Το δεύτερο μέρος αφορά τη συμμετοχή στη Μικρασιατική Εκστρατεία από τον Ιούνιο του 1919. Το δακτυλόγραφο τελειώνει με την κατάληψη του Εσκί Σεχίρ (Δορυλαίου) στις 8-9 Ιουλίου του 1921 από τον ελληνικό στρατό. Περιλαμβάνεται επίσης χειρόγραφο αντίγραφο αποσπάσματος της ημερησίας διαταγής του 4ου Συντάγματος Αρχιπελάγους (26/9/1918), όπου προτείνεται η παρασημοφόρηση 16 αξιωματικών για τη συμβολή τους στην επιτυχή πορεία της μονάδας, η οποία διήνυσε απόσταση 170 χιλιομέτρων μέσα σε επτά ημέρες χωρίς μεταγωγικά μέσα.