Εμφανίζει 162 αποτελέσματα

Προκήρυξις του εν Σμύρνη Υπάτου Αρμοστού της Ελλάδος, 17 Ιουλίου 1922

Πενήντα τρία (53) φύλλα της εφημερίδας. Βλ. κατάλογο τεκμηρίων.

Τεκµήρια των ελληνικών εκστρατευτικών σωµάτων στα οποία ο Ν. Σµπαρούνης συµµετείχε ως στρατιωτικός γιατρός [Σµύρνη 1919-1920, Σαγγάριος 1921]. Διοικητικά έγγραφα (αναφορές, εκθέσεις, διαταγές, επιστολές) της Υγειονομικής Επιτροπής της Στρατιάς Μικράς Ασίας, ονομαστικές καταστάσεις νεκρών στρατιωτών

Επιστολές, τηλεγραφήματα, επίσημα έγγραφα, ημερολόγια, στρατιωτικές αφηγήσεις του συντάκτη μέχρι και την Μικρασιατική Εκστρατεία.

Επιστολές, τηλεγραφήματα, επίσημα έγγραφα, εκθέσεις σχετικά με την Μικρασιατική Εκστρατεία και Καταστροφή.

Τα έγγραφα αποτελούνται από υπομνήματα, εκθέσεις πεπραγμένων, καταθέσεις αξιωματικών του στρατού που ανακρίθηκαν με σκοπό τη διευκρίνηση γεγονότων και τον καταλογισμό ευθυνών για τη δράση του ελληνικού στρατού στην τελευταία φάση της Μικρασιατικής Εκστρατείας.

Αναλυτικός κατάλογος εγγράφων:
1) Υπόμνημα (αντίγραφο) αρχηγού Επιτελείου Στρατιάς Μ. Ασίας (Ιούνιος 1922).
2) Β΄ Σώμα Στρατού, ΧΙΙΙ Μεραρχία, Διοικητής Μ. Καϊμπαλής (συν/χης) “Έκθεσις πεπραγμένων υπό της μεραρχίας κατά τας επιχειρήσεις από 13ης Αυγούστου μέχρι 20 ιδίου 1922”. Συνταχθείσα εν Κιρ Σεχήρ τη 8 Ιανουαρίου 1923.” [28 δακτυλογραφημένες σελίδες με χειρόγραφες διορθώσεις ή προσθήκες].
3) Σημεία και ερωτήματα προς διευλεύκανση που συνέταξε η Ανακριτική Επιτροπή Ελέγχου Δοσιλόγων Μ. Ασίας, στις συνεδριάσεις της 4ης-8ης Αυγούστου και 3ης-18ης Σεπτεμβρίου 1925, με βάση τις εκθέσεις πεπραγμένων του Κ. Ι. Μαζαράκη, των στρατηγών Τρικούπη, Δημαρά και του συνταγματάρχη Πλαστήρα.
4) Επιστολή και υπόμνημα υποστράτηγου Κ. Πάλλη προς την Α.Ε.Ε.Δ.Μ.Α. (Αθήνα, 2 Μαρτίου 1926). [3+12 σελίδες].
5) Έγγραφη κατάθεση του εν αποστρατεία συνταγματάρχη της Επιμελητείας Παναγιώτη Πετρίτη σε ερωτήματα που του υπεβλήθησαν από τα μέλη της Α.Ε.Ε.Δ.Μ.Α. (Αθήνα, 11 Μαρτίου 1926).
6) Γνώμη του υποστράτηγου Ι. Νεγρεπόντη για τη δράση του στρατηγού Ν.Τρικούπη (συνεδρίαση Ανακριτικής Επιτροπής 22/4/1926).
7) Έκθεση εξετάσεως μάρτυρος Παράσχου Μελισηνού, αντι/χη Πυροβολικού (Μάρτιος 1926).
8) “Κατάστασις γενική εμφαίνουσα τα ονόματα (332) των εξ αιχμαλωσίας επανελθόντων αξιωματικών απάντων των όπλων και σωμάτων ως και διευθύνσεις αυτών”. (χ.χ)

Το αρχείο περιέχει υπηρεσιακή αλληλογραφία, υπομνήματα, εκθέσεις, αναφορές, τηλεγραφήματα, συμβόλαια, σχεδιαγράμματα, ημερολογιακές σημειώσεις, φύλλα και αποκόμματα εφημερίδων κ.ά. που αφορούν κυρίως τη σταδιοδρομία του Σοφοκλή Δούσμανη στο Πολεμικό Ναυτικό: συμμετοχή σε επιτροπές του υπουργείου Ναυτικών, τη δράση του στους Βαλκανικούς πολέμους, στο κίνημα της Θεσσαλονίκης (1916) και στη Μικρασιατική εκστρατεία. Επίσης καλύπτεται η υπηρεσία του ως υπουργού Ναυτικών (1935) και η δράση του ως προέδρου της Επιτροπής Εράνου υπέρ του Εθνικού Στόλου.

Σχετικοί φάκελοι:
Φάκελος 7
Περίοδος 1914-1919. Παγκόσμιος Πόλεμος – Διχασμός (1913-1931)
Φάκελος 8
Περίοδος 1920-1922. Μικρασιατική εκστρατεία (1921- 1922)
Φάκελος 11
Υπουργός Ναυτικών (Μάρτιος – Νοέμβριος 1935). Κίνημα 1935
Φάκελος 12
Υπουργός Ναυτικών (Μάρτιος – Νοέμβριος 1935)
Φάκελος 18
Επιτροπή Εράνου υπέρ του Εθνικού Στόλου (1935-1936)

Το υλικό του αρχείου αφορά τη στρατιωτική δράση του Ζυγούρη κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής εκστρατείας και περιλαμβάνει τρεις πολεμικές εκθέσεις της V Μεραρχίας (9/11/1920 έως Σεπτέμβριο 1921, Αύγουστος-Σεπτέμβριος 1922) [απεστάλη στον Ζυγούρη το 1930], σχεδιαγράμματα, διαταγές και εκθέσεις σχετικά με το σχέδιο άμυνας της Μεραρχίας στον τομέα Μπορντί.

Το τμήμα αυτό του αρχείου Καραβίδα περιλαμβάνει αυτοσχέδια τεύχη του Καραβίδα με χειρόγραφα ποιημάτων του, δακτυλόγραφα κείμενά του, φωτοαντίγραφα βιβλίων. Μεταξύ των κειμένων του απαντάται και το άρθρο «Το μέλλον των επί της Ιωνίας Ελληνικών κοινοτήτων» (σελίδες 4 + 18, λείπουν σελίδες)
Επισημαίνεται φωτοαντίγραφο μίας επιστολής του Καραβίδα προς τον Παπαναστασίου από τη Σμύρνη (30/6/1922) με ενδιαφέρουσες επισημάνσεις για την κατάσταση στο μέτωπο.

Στο αρχείο της οικογένειας Κουρουσόπουλου, που καλύπτει πρόσωπα τριών γενεών, περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, εργασίες, χάρτες, αναφορές του αξιωματικού του Πεζικού Βασιλείου Θ. Κουρουσόπουλου από το Στρατιωτικό Γεωγραφικό Ινστιτούτο της Βιέννης προς τη Χαρτογραφική Υπηρεσία στην Αθήνα (1908-1910), πολεμικές εκθέσεις και ημερολόγια (1912-1922), υπηρεσιακά της διοίκησης του Β΄ Σώματος Στρατού (1926-1928), αλληλογραφία με τον πατέρα του Θεμιστοκλή για στρατιωτικά και πολιτικά θέματα (1902-1916), προσωπικά και οικονομικά έγγραφα καθώς και πλούσιο φωτογραφικό υλικό με απεικονίσεις προσώπων (μελών της οικογένειας, συναδέλφων και φίλων στρατιωτικών) και στρατιωτικών επιχειρήσεων και εκδηλώσεων.

Το αρχείο περιέχει κυρίως τεκμήρια του Γεωργίου Μελά (αλληλογραφία, ημερολόγια και τετράδια με σημειώσεις του). Μεταξύ αυτών: τετράδιο με διάφορες σημειώσεις για την περίοδο 1921-1923 (πολιτική Ιταλών, Γάλλων απέναντι στους Έλληνες κ.λπ.) και τετράδιο με διάφορες σημειώσεις για την περίοδο 1922-1923 (Λωζάννη, Μικρά Ασία, δίκη των Έξι, κλπ).

Τμήμα του ημερολογίου της και επιστολές της Άννας Παπαδοπούλου, δακτυλογραφημένα από την συνονόματη εγγονή της Άννα Παπαδοπούλου. Καλύπτει τις περιόδους από το 1914-1916 και από το 1921 έως τον Μάρτιο του 1923. Το μεγαλύτερο μέρος του αφορά την περίοδο 1921 – 1922 και συγκεκριμένα τη δράση της στο μικρασιατικό μέτωπο και την αλληλογραφία της με σημαίνοντα πρόσωπα της εποχής, ιδιαίτερα μετά την αποπομπή της από το μέτωπο το 1921. Τα πρόσωπα με τα οποία αλληλογραφεί η Άννα Παπαδοπούλου, όπως προκύπτει από τα αντίγραφα των επιστολών και των τηλεγραφημάτων που στέλνει, είναι εκτός των άλλων: ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο στρατηγός Νικόλαος Πλαστήρας, ο υπουργός Στρατιωτικών Νικόλαος Θεοτόκης, ο στρατηγός Αναστάσιος Παπούλας, ο στρατηγός Κωνσταντίνος Νίδερ, ο πατριάρχης Μελέτιος Μεταξάκης, ο μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος, ο ύπατος αρμοστής της Σμύρνης Αριστείδης Στεργιάδης, ο ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης, ο δημοσιογράφος και λογοτέχνης Γεώργιος Πωπ, η Πηνελόπη και ο Στέφανος Δέλτα κ.ά. (1914 – 1923). Μπλοκ αποδείξεων εράνου Υπέρ της Αδελφής του Στρατιώτου (1925)

Τεκμήρια από την στρατιωτική σταδιοδρομία του Κωνσταντίνου Φωκά μεταξύ άλλων στην μικρασιατική εκστρατεία, τιμητικές διακρίσεις, στρατιωτικές ταυτότητες, υπηρεσιακά έγγραφα από την επαγγελματική του σταδιοδρομία, οικογενειακή αλληλογραφία κ.ά.

Χειρόγραφα και δακτυλόγραφα έργων, άρθρων και ομιλιών του Δημήτρη Φωτιάδη, κρίσεις και άρθρα για το έργο του, αλληλογραφία, προσωπικά, οικογενειακά και ποικίλα έγγραφα, αποκόμματα Τύπου, κείμενα τρίτων, ενθυμήματα κ.ά. Έγγραφα Αλέκου Φωτιάδη, Κατίνας Φωτιάδη και του αδελφού της, πιανίστα Μάριου Λάσκαρη (1915-1981).

Υπομνήματα, αναφορές, σημειώματα και αλληλογραφία που αφορούν την πολιτική δραστηριότητα του Γεωργίου Μπούσιου την περίοδο που υπήρξε βουλευτής Κοζάνης (1915-1922, 1926-1928). Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επιστολές του Στέφανου Σταματόπουλου από την Κωνσταντινούπολη και τη Χάλκη στις οποίες περιγράφεται η ζωή των Ελλήνων την περίοδο 1920-1924 (υποφ. 1.4).

Διπλωματικά έγγραφα, αλληλογραφία, σημειώσεις και άλλα έγγραφα της περιόδου 1915-1918 που αφορούν τον Εθνικό Διχασμό, την έξοδο της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ, στη σύγκρουση Βενιζέλου - βασιλιά Κωνσταντίνου, την οργάνωση του κόμματος Φιλελευθέρων και τον εκλογικό αγώνα, τους διωγμούς των Ελλήνων στη Μικρά Ασία, το κίνημα της Εθνικής Αμύνης, το δυναστικό ζήτημα, τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στο Μακεδονικό Μέτωπο. Έγγραφα, αλληλογραφία και σημειώσεις της περιόδου 1919-1922 σχετικά με τη συνδιάσκεψη ειρήνης στο Παρίσι, τις διπλωματικές κινήσεις της Ελλάδας, την αποστολή ελληνικών δυνάμεων στην Μεσημβρινή Ρωσία, την απόβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη, τον γάμο του βασιλιά Αλέξανδρου με την Ασπασία Μάνου, την ενημέρωση του Βενιζέλου από τον Δαγκλή κ.ά. για τα εσωτερικά ζητήματα της χώρας, για τη δυσμενή διπλωματική θέση της Ελλάδας και τις επιχειρήσεις στη Μικρά Ασία, το προσφυγικό ζήτημα, τις διπλωματικές κινήσεις αμέσως μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, την εκτέλεση των έξι κ.ά. Έγγραφα, εκθέσεις, σημειώσεις, αλληλογραφία της περιόδου 1923 - 1928 που αφορούν την συνδιάσκεψη της Λωζάννης, την συνθήκη ειρήνης, την ανταλλαγή των πληθυσμών, το προσφυγικό πρόβλημα, το πολιτειακό ζήτημα, την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα, τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, την εκλογή Οικουμενικού Πατριάρχη, τις εκλογές του 1928 και το κόμμα των Φιλελευθέρων. Έγγραφα, σημειώσεις και αλληλογραφία της περιόδου 1928-1932 που αφορούν τη διακυβέρνηση Φιλελευθέρων, εσωτερικά ζητήματα, την εξωτερική πολιτική, τις ελληνοϊταλικές σχέσεις, τη σταθεροποίηση του νομίσματος και την οικονομική πολιτική. Έγγραφα, σημειώσεις, αλληλογραφία, ομιλίες της περιόδου 1933-1936 που αναφέρονται στην εσωτερική πολιτική κατάσταση, στην απόπειρα δολοφονίας του Βενιζέλου, το Βαλκανικό Σύμφωνο, την επάνοδο της βασιλείας, το κίνημα του 1935, συλλυπητήρια για τον θάνατο του Βενιζέλου.

Έγγραφα, τηλεγραφήματα, έντυπα, φωτογραφίες κ.ά.

Υλικό από τους εξής φακέλους:
ΦΑΚΕΛΟΣ 6
Ελληνοχριστιανικές κοινότητες στην Τουρκία - Διωγµοί (1914).
Εθνικός Διχασµός (1915-1917)

ΦΑΚΕΛΟΣ 8
Οι εκστρατείες του Ελληνικού Στρατού (1918-1922). Οι επιχειρήσεις στην Μακεδονία.
Ζήτηµα Ανατολικής Θράκης (1920, Φεβρουάριος).
Συνδιάσκεψη Κορυφής του Σαν Ρέµο (1920, Απρίλιος).
Εκλογές (1920, Νοέµβριος).
Παλινόρθωση βασιλείας (1920, Νοέµβριος).
Επιλεκτική ειδησεογραφία Τύπου - Πολιτικό Γραφείο Ελ. Βενιζέλου (1920,
Μαρτίου 6-7).

ΦΑΚΕΛΟΣ 10
Μικρασιατική Εκστρατεία (1919-1922)
Υπηρεσιακή Αλληλογραφία Ελ. Βενιζέλου ως Πρωθυπουργού & Υπ. Στρατιωτικών -
Δελτία πληροφοριών στρατού κατοχής Μ. Ασίας (1919, Ιούνιος -
Ιούλιος).
Μεταφράσεις αποκρυπτογραφηµένων τουρκικών αναφορών για τα στρατεύµατα κατά την Μικρασιατική Εκστρατεία (1919).
Κρυπτογραφηµένα τηλεγραφήµατα
Καταγραφή Ημερήσιων Διαταγών Στρατού Ξηράς (1920, Απρ. - Οκτ.) - Κων/νου Βεντήρη (τετράδιο µεγάλου µεγέθους).
Επίσηµη εισερχόµενη αλληλογραφία Ελ. Βενιζέλου - Μικρασιατική Εκστρατεία
(1922, Απρίλιος - Ιούλιος).
Επίσηµη εισερχόµενη αλληλογραφία Ελ. Βενιζέλου - Μικρασιατική Καταστροφή
(1922, Σεπτέµβριος - Οκτώβριος).

ΦΑΚΕΛΟΣ 11
Συνέδριο Ειρήνης Παρισίων (1919)
Υπόµνηµα των θέσεων της Ελλάδας για το Συνέδριο Ειρήνης Παρισίων (1918).
Συνθήκη Νεϊγύ (1919, Νοέµβριος).
Συνθήκη Σεβρών (1920, Αύγουστος).
Θεόδωρος Δ. Πάγκαλος. Ζήτηµα προαγωγής - Σταδιοδροµία από τον Α΄ Π.Π. έως τη Μικρασιατική Εκστρατεία (1918-1919).
Επανάσταση 11ης Σεπτεµβρίου 1922
Επίσηµη αλληλογραφία Ελ. Βενιζέλου για την Επανάσταση του 1922 (1922,
Σεπτέµβριος - Οκτώβριος).
Ανακωχή των Μουδανιών & παράδοση της Ανατολ. Θράκης στην Τουρκία (1922,
Σεπτεµβρίου 20-29).
Η δίκη των έξι (1922).
Συνθήκη Λωζάνης (1922-1923)
[Προσωπικές σηµειώσεις Ελ. Βενιζέλου, εκπροσώπου της Ελλάδας στη Συνθήκη της Λωζάνης].
Τηλεγραφήµατα Ελ. Βενιζέλου κατά την εκπροσώπηση της Ελλάδας στη Συνθήκη της Λωζάνης.
Ελληνοτουρκική ανταλλαγή πληθυσµών - Ζήτηµα εξασφάλισης παραµονής Πατριαρχείου στην Κωνσταντινούπολη (1925).

ΦΑΚΕΛΟΣ 28
Ζήτηµα επαναφοράς απότακτων αξιωµατικών της περιόδου 1917-1923 (1927).
Αλληλογραφία Ελ. Βενιζέλου σχετικά µε την επαναφορά απότακτων
αξιωµατικών της περιόδου 1917-1923 (1927, Απριλίου 24 - Ιουνίου 2).

ΦΑΚΕΛΟΣ 64
Οικονοµική έκθεση της Ελλάδας για την περίοδο 1923-1940.
Ε.Α.Π. - Προσφυγικά δάνεια (1926)

ΦΑΚΕΛΟΣ 78
Συνθήκη Λωζάννης (1923)
Σύµβαση περί ανταλλαγής ελληνικών και τουρκικών πληθυσµών (1923)
Εκτέλεση των Έξι

Έκθεση του στρατηγού Κωνσταντίνου Πετιμεζά για την ίδρυση της πολιτοφυλακής στη Μικρά Ασία (1921-1922).

Ημερολόγιο της Πηνελόπης Δέλτα με καταγραφές πολιτικών γεγονότωνˑ χειρόγραφα με καταγραφές αναμνήσεων και μαρτυριών με τον τίτλο: "Βενιζέλος", "Πόντος 1919", "1920", "Καταστροφή Αυγούστου 1922" κ.λπ.

Μικρασιατική Εκστρατεία (1919-1922): η ηγεσία του εκστρατευτικού σώματος, αρχιστράτηγος Αναστάσιος Παπούλας, πρίγκιπας Ανδρέαςˑ απόβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη (1919)ˑ το Διοικητήριο στη Σμύρνη, πεδινό πυροβολικό, στρατιωτικές επιχειρήσεις, μεταφορά τραυματιών, κατάρρευση του μετώπου στον Σαγγάριο.

Από το οικογενειακό αρχείο Μπαλτατζή:
Έγγραφα Υπουργείου Εξωτερικών (1921). Αποκόμματα τύπου για τη δίκη των έξι (1922).

Κάρτ-ποστάλ με το πορτρέτο του Ελευθερίου Βενιζέλου και της τριανδρίας (1916)· κάρτ-ποστάλ με απόψεις από τη Μικρά Ασία κατά την περίοδο της Μικρασιατικής Εκστρατείας: Κασαμπάς, Πάνορμος, Δορύλαιο, Σμύρνη, Σαγγάριος κ.ά. (1920-1921).

Προσωπικά τεκμήρια (πιστοποιητικά, ταυτότητες, κλπ) , οικογενειακή αλληλογραφία και 91 φωτογραφίες με θέμα την Μικρασιατική Εκστρατεία, οι οποίες δημιουργήθηκαν από το atelier του Γ. Προκοπίου.

Αρμενικό ζήτημα, ναυτιλιακά ζητήματα, επιτάξεις πλοίων και αποζημιώσεις, επικοινωνία μεταξύ ελληνικών πρεσβειών - αρμοστειών, κρυπτογραφικά λεξικά, διαπραγματεύσεις ανακωχής και ειρήνης μεταξύ Τουρκίας και Συμμαχικών Δυνάμεων, υπηρεσιακά θέματα Αρμοστείας, προξενικά ζητήματα, αναζήτηση προσώπων, Αρμενική Αγροτική Εταιρεία, προετοιμασία για την εγκατάσταση του Ύπατου Αρμοστή, τηλεγραφήματα με οδηγίες για ενέργειες από την τουρκική κυβέρνηση προς τον Κεμάλ, εκκλησιαστικά ζητήματα και εκλογή Οικουμενικού Πατριάρχη, μοναστηριακά κτήματα, εκπαιδευτικά ζητήματα, οικονομικά και λογιστικά ζητήματα, αιτήσεις για απόκτηση ελληνικής ιθαγένειας, εμπορικά ζητήματα, Κεντρική Επιτροπή υπέρ των μετατοπισθέντων ελληνικών πληθυσμών (ΥΤΜΕΠ), Κεντρική Επιτροπή προσφύγων Θράκης και Μικράς Ασίας, προσφυγικό ζήτημα, ζητήματα προσωπικού και εθιμοτυπίας, διακοινώσεις Υψηλής Πύλης και διαμαρτυρίες κατά της ελληνικής στρατιωτικής κατοχής, συνωμοσία κατά του βασιλιά, επέλαση μπολσεβίκων, ποντιακό ζήτημα, ελληνική στρατιωτική και ναυτική αποστολή, τηλεγραφήματα και δελτία τύπου σχετικά με τις εξελίξεις σε Μικρά Ασία και Θράκη, στρατιωτικά ζητήματα, επιτάξεις και αποζημιώσεις, κίνημα ανατολής Κεμάλ, διωγμοί Ελλήνων από Τούρκους και Έλληνες αιχμάλωτοι, αστυνομικά ζητήματα, μειονότητες, Θρακικό ζήτημα, κατάληψη Δυτικής Θράκης, μουσουλμάνοι ιεροδίκες (καδήδες), ελληνική κατοχή Σμύρνης, ψηφίσματα ομογενών για ένωση με την Ελλάδα, ζητήματα συνθήκης Βερσαλλιών και Τριανόν, μικτά δικαστήρια, διασυμμαχικός έλεγχος διαβατηρίων, τελωνειακά και φορολογικά ζητήματα, ξένες οργανώσεις και προπαγάνδα στη Τουρκία, ζητήματα ξένων υπηκόων στην Ανατολική Θράκη, μεσεγγύηση κτημάτων Οθωμανών υπηκόων, προσφυγικά ορφανοτροφεία, Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός και αποστολές βοήθειας για την αντιμετώπιση επιδημιών, ταχυδρομικά ζητήματα, κληρονομικά ζητήματα, στατιστικές πληροφορίες πληθυσμών, ζητήματα Βόρειας Ηπείρου, ζητήματα εφαρμογής της Συνθήκης των Σεβρών και της Συνθήκης του Νεϊγύ, εθνικά φιλανθρωπικά καταστήματα, ελληνική κοινότητα στην Κωνσταντινούπολη, κουρδικό ζήτημα.

Επιτελικοί / Eπιχειρησιακοί / Πολιτικοί χάρτες
Μέρος της συλλογής χαρτών απεικονίζει το χώρο της ΝΑ Ευρώπης, τη Μικρά Ασία και την Τουρκία κατά τους Βαλκανικούς πολέμους και τον Α΄ και Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Η κατασκευή τους εκτείνεται χρονικά από το 16ο έως τον 20ό αι.
Το είδος τους ποικίλλει. Υπάρχουν χάρτες ιστορικοί, εθνογραφικοί, επιτελικοί, αρχαιολογικοί, περιηγητικοί, στατιστικοί, γλωσσολογικοί, διοικητικοί, οικονομικοί–παραγωγικοί, εκκλησιαστικοί, ναυτικοί, γεωφυσικοί και πολιτικοί. Είναι κυρίως ελληνικοί, αλλά υπάρχουν και χάρτες αγγλικοί, γερμανικοί, οθωμανικοί και σλαβικοί.

Στις αρμοδιότητες του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού εντασσόταν κυρίως η διευκόλυνση της επικοινωνίας των πολιτών με τους φορείς της δημόσιας διοίκησης και η προώθηση των υποθέσεών τους. Κατά συνέπεια στο αρχείο συγκεντρώνονται διάφορα αιτήματα προσφύγων, προσφυγικών συλλόγων και σωματείων που αφορούν την επίλυση ζητημάτων του προσφυγικού πληθυσμού.
Επιπλέον, το Πολιτικό Γραφείο λειτουργώντας επικουρικά στο έργο του πρωθυπουργού διεκπεραίωνε και υποθέσεις που σχετίζονταν με την εξωτερική πολιτική του ελληνικού κράτους. Έτσι, στο αρχείο έχουν διασωθεί σημαντικά έγγραφα που σκιαγραφούν τις ενέργειες της ελληνικής διπλωματίας, ιδιαίτερα της περιόδου 1917-1923. Υπενθυμίζεται ότι κατά την παραπάνω περίοδο σημειώθηκαν γεγονότα-ορόσημα για τη σύγχρονη ιστορία του ελληνικού κράτους: η συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η εδαφική επέκταση στη Θράκη και τη Μικρά Ασία, η υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, η στρατιωτική ήττα στο Μικρασιατικό Μέτωπο, ο ξεριζωμός του ελληνικού πληθυσμού και η υπογραφή της Σύμβασης ανταλλαγής των πληθυσμών και της Συνθήκης Ειρήνης στη Λωζάννη. Το Πολιτικό Γραφείο ήταν επίσης μέρος του προπαγανδιστικού μηχανισμού στήριξης των διεκδικήσεων της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται φάκελοι του αρχείου και έγγραφα για τις εθνικές διεκδικήσεις σε Μικρά Ασία, Πόντο και Θράκη, την παροχή στατιστικών στοιχείων του ελληνορθόδοξου πληθυσμού των παραπάνω περιοχών για την στήριξη των ελληνικών αιτημάτων στη συνδιάσκεψη ειρήνης στο Παρίσι κ.ά.
Η υπηρεσία του Πολιτικού Γραφείου συγκέντρωνε ακόμη και πληροφορίες που αφορούσαν τις επιχειρήσεις και την οργάνωση του ελληνικού στρατεύματος, αλλά και την εσωτερική ασφάλεια της χώρας. Έτσι, υπάρχουν φάκελοι με πληροφορίες για τις επιχειρήσεις των ελληνικών δυνάμεων στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη Μικρασιατική Εκστρατεία με χάρτες διάταξης των ελληνικών, συμμαχικών και εχθρικών στρατευμάτων.
Σημαντικά στοιχεία μπορούν να αντληθούν, επίσης, από το υλικό του αρχείου για την κοινωνική ιστορία της χώρας. Για παράδειγμα, η αποκατάσταση των προσφύγων μετά το 1922, ο πόνος του χαμού συγγενών τους και η εχθρική διάθεση των ντόπιων απέναντί τους είναι ζητήματα που διαπερνούν το υλικό του αρχείου. Υπάρχουν λοιπόν φάκελοι της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων και της Ανώτατης Διεύθυνσης Προσφύγων, πληθώρα υπομνημάτων προσφυγικών οργανώσεων, ενώ ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στους φακέλους με αιτήσεις συγγενών ελλήνων στρατιωτών και προσφύγων με τις οποίες ζητούσαν πληροφορίες για την τύχη των δικών τους που δεν είχαν επιστρέψει από τη Μικρά Ασία. Στοιχεία υπάρχουν και για την περίθαλψη και αποκατάσταση των προσφύγων πριν από το 1922, για τη μεταφορά του ελληνικού πληθυσμού που είχε συγκεντρωθεί στον Καύκασο και τη νότια Ρωσία, για την παλιννόστηση των προσφύγων στις εστίες τους, για τους κεμαλικούς διωγμούς των ελληνορθόδοξων πληθυσμών, για την οργάνωση της ελληνικής διοίκησης στη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη, κ.ά.

Μονόφυλλο κατά του βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄ την περίοδο της παρουσίας του στη Μικρά Ασία το 1921.

Αποτελείται από δύο μέρη:
α) "Βιβλίον Πρακτικών Συνεδριάσεων Επιτροπής Εθνικής Αμύνης από της 67ης Συνεδριάσεως της 14ης Ιουνίου 1921 μέχρι της 85ης Συνεδριάσεως της 11 Φεβρουαρίου 1922". Αποτελεί συνέχεια του βιβλίου πρακτικών της Επιτροπής (Χφ239). Και αντίστροφα:
β) "Βιβλίον Πρακτικών Γενικών Συνελεύσεων Εφοροεπιτροπών κλπ. από 25 Μαρτίου 1921 έως 25 Φεβρουαρίου 1922".
Πρόκειται για συνεδριάσεις εκπροσώπων των ελληνικών συλλόγων και σωματείων της Κωνσταντινούπολης με θέμα την οικονομική ενίσχυση αξιωματικών του ελληνικού στρατού και την κινητοποίηση του Πατριαρχείου προς την κατεύθυνση της ευόδωσης των εθνικών διεκδικήσεων στη Μικρά Ασία.

Συλλογή του Ιωάννη Ζερβού που αποτελείται από:

1. Διαβατήριο στο όνομα του Δημητρίου Ν. Ζερβού που εκδόθηκε από τον υποπρόξενο της Ελλάδας στις Κυδωνιές της Μικράς Ασίας (1844).
2. Διαβατήριο στο όνομα του Δημήτριου Ν. Ζερβού που εκδόθηκε από τον υποπρόξενο της Ελλάδας στις Κυδωνιές της Μικράς Ασίας (1845)
3. Έγγραφα σχετικά με τη δράση του Ιωάννη Δ. Ζερβού, πολιτικού διοικητή Κυδωνιών, Μοσχονησίων και των πέριξ κατά την Ελληνική Διοίκηση και έντυπο Σ. Κουκουτσάκη, Πανελλήνιο Ημερολόγιο 1928
4. Δώδεκα (12) γραμματόσημα της Ελληνικής Διοίκησης Κυδωνιών.

Έγγραφα σχετικά με την απονομή πολεμικής σύνταξης του Χρήστου Στεφανόπουλου που σκοτώθηκε κατά την υποχώρηση του ελληνικού στρατού τον Αύγουστο 1922

Δύο επιστολές στην οικογένεια του από το Μικρασιατικό μέτωπο μετά τη μάχη στον Σαγγάριο ποταμό όπου εκτός από προσωπικές επιδιώξεις και οικογενειακά θέματα παρουσιάζει την κατάσταση που επικρατεί στο στράτευμα και τις αντιδράσεις που προκαλεί η κακή διοίκηση καθώς και τις προσδοκίες του για εκκαθαρίσεις, μεταβολές και ειρήνευση.

1.1 Αλληλογραφία Σωτήρη Αναγνωστόπουλου
Αλληλογραφία με «Χλόη» (1920).
Φιλική αλληλογραφία, επιστολές προς Σωτήρη Αναγνωστόπουλο (192, 1937). Περιλαμβάνεται μια καρτ ποστάλ από τα Τρίκαλα.
Οικογενειακή αλληλογραφία, επιστολές από τους αδελφούς του Νικόλαο και Γιώργο, από την πεθερά και από τον πεθερό του (1922-1937). Περιλαμβάνονται δύο καρτ ποστάλ από τη Θεσσαλονίκη και από τα Μέθανα.
1.2 Αλληλογραφία Φωφώς Αναγνωστοπούλου
Επιστολές Σωτήρη Αναγνωστόπουλου προς τη Φωφώ (1921, 1922, 1924, 1935-1938). Περιλαμβάνεται και φωτογραφία του στη Θεσσαλονίκη (24/10/1922).
Διάφοροι επιστολογράφοι (1921-1938).
1.3 Ποικίλα

Αλληλογραφία του Εμμανουήλ (Μανώλη, Νώλη) Κουναλάκη με τη σύζυγό του Ελένη (Νίτσα). Περιλαμβάνονται οι επιστολές αμφότερων. Ο Κουναλάκης τής γράφει το 1916 από τα Χανιά και από την Θεσσαλονίκη, το 1917-1918 από το μέτωπο του Α΄ Π.Π. (Μεραρχία Σερρών, 3ο Σύνταγμα πεζικού, 1ο Τάγμα Κρητών), το 1919 από το Φρουραρχείο Αθηνών, το 1922 από τη Σμύρνη και από το μικρασιατικό μέτωπο. Αλληλογραφία με τον αδελφό του Νίκο, τον πατέρα του Πέτρο, τη μητέρα του Μαρία κ.ά. Τέλος, περιλαμβάνεται φύλλο της εφημερίδας Νέος Κόσμος (28/6/1935), στο πρωτοσέλιδο του οποίου βρίσκεται φωτογραφία με λεζάντα: «Οι αξιωματικοί του επιτελείου της 12ης μεραρχίας Κομοτινής [sic] οι καταφυγόντες εις Κάρλοβον. Εξ αριστερών προς τα δεξιά: ο ταγματάρχης κ. Κουνελάκης [sic]…» Πρόκειται για φωτογραφία βελιζελικών αξιωματικών οι οποίοι κατέφυγαν στη Βουλγαρία μετά την αποτυχία του κινήματος της 1ης Μαρτίου 1935.

Πρόκειται για ενενήντα (90) αρνητικά που σχετίζονται με την παραμονή του Στέργιου Στεργίου ως πεζοναύτη στην Προποντίδα.

Πρόκειται για εκατόν πενήντα πέντε (155) γυάλινα αρνητικά που σχετίζονται με την εκστρατεία της Μικράς Ασίας, την καταστροφή (ανταλλαγή αιχμαλώτων και υποδοχή προσφύγων).

Το σύνολο του υλικού είναι ψηφιοποιημένο και αναρτημένο στον ιστότοπο του ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ (Ψηφιοποιημένες Συλλογές – Φωτογραφικό Αρχείο).

Η Βιβλιοθήκη διαθέτει μία από τις πλουσιότερες συλλογές ελληνικών και ξένων εφημερίδων και περιοδικών από τον 18ο αιώνα έως σήμερα, μεταξύ των οποίων εφημερίδες με τόπο έκδοσης τη Σμύρνη ή την Κωνσταντινούπολη, αλλά και την Αμάλθεια Σμύρνης που εκδόθηκε στην Αθήνα το 1923.

Ειδικότερα:
• «Αμάλθεια Σμύρνης», Αθήνα (1923). Αρχαιοτέρα των ελληνικών εφημερίδων
• «Αμάλθεια, Η», Σμύρνη (1922). Ιδρυθείσα τω 1838
• «Εβδομάς», Κωνσταντινούπολη (1922-1923)
• «Ελληνικός Φιλολογικός Σύλλογος», Κωνσταντινούπολη (1914-1915)
• «Εμπρός», Κωνσταντινούπολη (1914-1915, 1918-1920)
• «Εστία», Σμύρνη (1922). Καθημερινή εσπερινή εφημερίς εν Σμύρνη
• «Θάρρος», Σμύρνη (1922). Διευθυνταί: Σπύρος Σ. Σολομωνίδης – Χρήστος Σολομωνίδης, έτος 10ον, Αρ. Φ. 3046-3240
• «Κόσμος», Σμύρνη (1919-1922). Καθημερινή Πρωινή Εφημερίς. Διευθυνταί: Κ. Μ. Νικολαΐδης – Ν. Χ. Λάσκαρης
• «Νέα Ζωή», Σμύρνη (1920). Καθημερινή Πρωινή Εφημερίς. Διευθυνταί: Κ. Μ. Νικολαΐδης – Ν. Χ. Λάσκαρης
• «Πατρίς», Σμύρνη (1922). Πρωινή Εθνική Εφημερίς. Διευθυνταί: Κοκκινίδης – Λιγνάδης. Διαχειριστής: Β. Ν. Πασχάλης
• «Συνάδελφος», Σμύρνη (1922)
• «Τηλέγραφος-Σμύρνη», Σμύρνη (1922)
• «Φως, Το», Κωνσταντινούπολη (1924-1929)

Στο αρχείο περιλαμβάνονται, αποκλειστικά σε φωτοτυπίες, τεκμήρια από τη στρατιωτική δράση του Σταύρου Χριστοδουλίδη.

Υποφάκελος 1.
Το ημερολόγιο του Σταύρου Χριστοδουλίδη από τη Μικρασιατική εκστρατεία. Καλύπτει το διάστημα 7/5/1921-14/9/1922.

Η συλλογή περιέχει είκοσι (20) επιστολές του υπολοχαγού του Πυροβολικού Σώματος Γεωργίου Οικονομίδη προς την οικογένειά του, στον Βόλο, γραμμένες στη διάρκεια της Μικρασιατικής εκστρατείας, στα διαδοχικά μέτωπα του πολέμου, μέχρι λίγες μέρες πριν την κατάρρευση και την καταστροφή. Οι επιστολές απηχούν προσωπικές εκτιμήσεις για τη Μικρασιατική εκστρατεία και τους πρωταγωνιστές της και αποτυπώνουν την ψυχολογική κατάσταση, τις ελπίδες και τους φόβους του συντάκτη τους για την έκβαση του πολέμου. Η Συλλογή περιλαμβάνει επίσης ιδιόχειρη «Έγγραφον Κατάθεσιν του Υπολοχαγού του Πυροβολικού Οικονομίδου Γεωργίου» (χ.χ.), καθώς και μία (1) φωτογραφία με τη σημείωση «Εσκί Σεχίρ, 18 Ιουλίου 1921, Ιστορική ημέρα καθ’ ην οι γενναίοι παρασημοφορούνται παρά της Α.Μ. του Βασιλέως Κωνσταντίνου, Γ. Κ. Οικονομίδης».

1. Δηλώσεις εκκαθαρίσεως της περιουσίας ανταλλαξίμων προς τη Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής των ελληνοτουρκικών πληθυσμών 1926-1936.
2. Αλληλογραφία 1919-1922 των στρατευμένων αδελφών προς μέλη της οικογένειας

Τα στοιχεία που παρουσιάζονται σε αυτό το τμήμα συλλογής είναι:
• Αλληλογραφία Ελληνικής Διοίκησης Θράκης
• Δηλώσεις Μικρασιατών προσφύγων προς τον Πρόεδρο της επί των αποζημιώσεων Πατριαρχικής επιτροπής (για διώξεις και καταστροφές 1914-1915), Κωνσταντινούπολη
• Αιτήσεις εκκαθάρισης περιουσιών, Υπεύθυνες δηλώσεις μη αγροτικής αποκατάστασης προσφύγων, πράξεις Εκτιμητικών Επιτροπών, αποδείξεις καταβολής προσφυγικού χρέους, Καβάλα
• Φωτογραφίες Ελλήνων στρατιωτών στην Αδριανούπολη και στο Μικρασιατικό Μέτωπο
• Φωτογραφίες και κάρτες Πραβίου: Προσφυγικοί συνοικισμοί, εγκαίνια έργων. Εκδηλώσεις κοινωνικής, σχολικής, επαγγελματικής ζωής κ.ά.

Ο φάκελος περιέχει
• Φύλλο ληξιαρχικής κατάστασης εφέδρου.
• Βιβλιάριο προσφυγικό οικογενειακό εποικισμού.
• Οι φωτογραφίες είναι οικογενειακές στην Αδριανούπολη, τον Πόντο και την Ελλάδα, περ. 1915-1945.

Το σημειωματάριο, όπως το ονομάζει στο πρώτο φύλλο ο ίδιος ο Μιχαήλ Μανιουδής, είναι ουσιαστικά ένα ημερολόγιο που περιγράφει τις εμπειρίες και αναμνήσεις του στρατιώτη Μιχαήλ Μανιουδή, από τη Μικρασιατική Εκστρατεία. Η αφήγηση ξεκινά από τις 3 Μαΐου 1919 που στρατεύτηκε και καταλήγει στις 3 Αυγούστου 1923 που επέστρεψε στο Ηράκλειο Κρήτης.

Φωτογραφία ταφής πεσόντων-«ενθύμιον της μάχης του Καρά-Αγάτς της Κουβαλίτσας έξωθι του Εσκί Σεχίρ»

Το συγκεκριμένο αρχειακό υλικό αφορά προσφυγικά ζητήματα σε περιοχές της Κεντρικής, Δυτικής και Ανατολικής Μακεδονίας.

Τα δελτάρια είναι, κυρίως, ενθύμια της εκστρατείας στη Μ. Ασία. Αποστολέας ο Ιωάννης Βαρελάς, εξάδελφος του δωρητή και εγγονός του Γεωργίου και της Καλλιόπης Σουφαλή (Αθήνα), οι οποίοι είναι και οι παραλήπτες των δελταρίων.

Δακτυλόγραφη καταγραφή της ιστορίας του 4ου Συντάγματος Αρχιπελάγους, σελίδες 1 έως 12. Το πρώτο μέρος αφορά τη δράση του συντάγματος στο Μακεδονικό Μέτωπο την περίοδο μεταξύ Οκτωβρίου 1916 και Ιουνίου 1919 (λείπει η σελίδα 6, όπου πιθανότατα περιγράφεται η δράση της μονάδας στη μάχη του Σκρα στις 6/29 Μαΐου 1918). Το δεύτερο μέρος αφορά τη συμμετοχή στη Μικρασιατική Εκστρατεία από τον Ιούνιο του 1919. Το δακτυλόγραφο τελειώνει με την κατάληψη του Εσκί Σεχίρ (Δορυλαίου) στις 8-9 Ιουλίου του 1921 από τον ελληνικό στρατό. Περιλαμβάνεται επίσης χειρόγραφο αντίγραφο αποσπάσματος της ημερησίας διαταγής του 4ου Συντάγματος Αρχιπελάγους (26/9/1918), όπου προτείνεται η παρασημοφόρηση 16 αξιωματικών για τη συμβολή τους στην επιτυχή πορεία της μονάδας, η οποία διήνυσε απόσταση 170 χιλιομέτρων μέσα σε επτά ημέρες χωρίς μεταγωγικά μέσα.

Αλληλογραφία, ημερολογιακές σημειώσεις

Ημερολόγιο Ν.Β. Δερματόδετος τόμος [Χειρόγραφο]
‘Το ημερολόγιον της στρατιωτικής μου ζωής και πολεμικαί σελίδες της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Έγγραφον εκ του προχείρου πολεμικού ημερολογίου. Εν Θεολόγω Θάσου την 3ην Σεπτεμβρίου 1923’

Το πρώτο άλμπουμ περιέχει κάπου 100 φωτογραφίες από την καρριέρα του Ζυγούρη και το δεύτερο 77 φωτογραφίες (ανατυπώσεις;) από τη δράση της V Μεραρχίας στη Μικρασιατική Εκστρατεία (1921-22).

Επιστολές προς τον Π. Αλεξάκο στη Μικρασία 1921-1922 (7 επιστολές), προαγωγές (εκθέσεις και απόσπασμα προαγωγής 1921), στρατολογικό μητρώο, βεβαίωση υπηρεσίας (1921), στρατιωτική έκθεση γεγονότων (1921, 2 σελίδες), εφημερίδα Λακωνία (ένα φύλλο, 1921).

Το αρχειακό υλικό, του οποίου τη συγκέντρωση και φύλαξη ανέλαβε προφανώς ο Ν. Αποστολόπουλος ως γραμματέας του πολιτικού γραφείου του Βενιζέλου την περίοδο 1917-1920 –γι’αυτό άλλωστε και το υλικό χρονολογείται κυρίως μέχρι το 1920–, χαρακτηρίζεται από μεγάλη αποσπασματικότητα. Αποτελείται από δεκαέξι (16) φακέλους ξεκινώντας από την αλληλογραφία, επίσημη και μη, με Έλληνες και ξένους επιστολογράφους, τις επιστολές Βενιζέλου προς διαφόρους και τις επιστολές τρίτων (φάκελοι 1-4), τα υπουργεία Στρατιωτικών και Ναυτικών που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην προετοιμασία της χώρας για τους Βαλκανικούς πολέμους, τις επιχειρήσεις του πολέμου και τις σχέσεις των εμπλεκομένων χωρών (φάκελοι 5-6) και κατόπιν τα διοικητικά και πολιτικά των περιοχών που περιήλθαν στην Ελλάδα (φάκελος 7). Ακολουθούν τα πολιτικά και κυβερνητικά θέματα (φάκελος 8), τα ζητήματα των ελληνικών πληθυσμών που έπρεπε να επιλυθούν από τη συνδιάσκεψη της ειρήνης (φάκελος 9), οι λόγοι, ομιλίες και σημειώσεις του Βενιζέλου για τα περισσότερα από τα παραπάνω θέματα (φάκελος 10), τα εκλογικά-πολιτικά της εποχής του διχασμού (φάκελος 11), η σύσταση και λειτουργία του πολιτικού γραφείου του πρωθυπουργού (φάκελος 12), ποικίλα (φάκελος 13), οι εφημερίδες για το θάνατο και την κηδεία του Βενιζέλου (φάκελος 14), το τεκμηριωτικό υλικό και τα φωτοαντίγραφα διαφόρων εγγράφων, εφημερίδων και φωτογραφιών που χρησιμοποιήθηκαν στις εκθέσεις για τον Βενιζέλο (φάκελοι 15-16).
Το περιεχόμενο του αρχείου παρουσιάζει ιδιαίτερα ενδιαφέροντα στοιχεία για την εξωτερική πολιτική και τις διπλωματικές σχέσεις της Ελλάδος και του Βενιζέλου. Σημαντικά είναι επίσης τα στατιστικά στοιχεία για τον ελληνισμό της Θράκης και της Μικράς Ασίας.

Φάκελος 1 Εκθέσεις, επιστολές, τηλεγραφήματα πρεσβευτών και προξένων (1910-1919, 1924).
Φάκελος 2 Επιστολές διαφόρων προς Βενιζέλο - Επιστολές τρίτων (1902-1924).
Φάκελος 3 Επιστολές Βενιζέλου προς διαφόρους (1912-1936).
Φάκελος 4 Επιστολές ξένων πρεσβευτών και επιστολογράφων (1910-1919).
Φάκελος 5 Υπουργεία Στρατιωτικών και Ναυτικών (1911-1919).
Φάκελος 6 Βαλκανικοί πόλεμοι (1912-1914).
Φάκελος 7 Πολιτικά και διοικητικά Ηπείρου, Μακεδονίας, Κρήτης, Νήσων Αιγαίου (1905-1919).
Φάκελος 8 Πολιτικά και κυβερνητικά θέματα (1914-1924).
Φάκελος 9 Συνδιάσκεψη Ειρήνης - Θράκη, Μ. Ασία - Διάφορα υπομνήματα (1912-1919).
Φάκελος 10 Λόγοι, ομιλίες και σημειώσεις Βενιζέλου (1906-1936).
Φάκελος 11 Εκλογικά - Πολιτικά - Διθυραμβικά (1910-1935).
Φάκελος 12 Πολιτικό Γραφείο (1916-1920).
Φάκελος 13 Ποικίλα (1881-1986).

Το αρχείο περιλαμβάνει έγγραφα από την υπηρεσία του Γλυκοφρύδη στις φυλακές Σμύρνης, τους διορισμούς του, την στρατολογική του κατάσταση, την υπόθεση κληρονομίας του Τζεβηζαδέ Χουσνή Βέη (νομάρχη Μαγνησίας Μ. Ασίας, κατά την περίοδο της ελληνικής κατοχής και μετέπειτα πρόσφυγα στην Αθήνα) (1942-1952).

Το αρχείο περιλαμβάνει την αλληλογραφία ( εισερχόμενη, εξερχόμενη και τηλεγραφήματα) του Δ. Γούναρη, των ιδιαίτερων γραμματέων του (Α. Δασκαλόπουλου, Τ. Μπουκαούρη, Γ. Πολυζωγόπουλου). Η αλληλογραφία αυτή αφορά κυρίως αιτήματα ιδιωτών, συλλόγων, καθώς και εξυπηρετήσεις μέσω διάφορων υπουργείων. Το αρχείο περιλαμβάνει επίσης, την υπηρεσιακή αλληλογραφία των υπουργείων (Δικαιοσύνης, Συγκοινωνίας, Στρατιωτικών), αποκόμματα εφημερίδων και ποικίλα άλλα τεκμήρια.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο υποφάκελος 1.3 που περιλαμβάνει επιστολές του Κίμωνα Διγενή προς τη σύζυγό του Κατίνα από τη Σμύρνη (Φεβρουάριος - Νοέμβριος 1919) από το Αγιαζίν και από τα στρατόπεδα αιχμαλώτων στο Kir Chehir και Talas Cesare στη Μικρά Ασία (Φεβρουάριος 1922-Ιούλιος 1923).
Διασώζεται επίσης κλήση του ως μάρτυρα στην Ανακριτική Επιτροπή Ελέγχου Δοσιλόγων Μ. Ασίας (υποφάκελος 1.5)

Η Ιστορία ενός αιχμαλώτου του Στρατή Δούκα είναι από τα γνωστότερα λογοτεχνικά έργα με θέμα τη μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή. Στο αρχείο σώζονται κριτικές και σχόλια για το έργο (υποφάκελος 4.3). Στην οικογενειακή αλληλογραφία απαντώνται στοιχεία για την ζωή των μελών της οικογένειας μετά την καταστροφή (φάκελος 8). Διασώζεται έγγραφο που αφορά την αναζήτηση αγνοούμενου στρατιώτη (υποφ. 9.1), τεκμήρια που προορίζονται ή απευθύνονται στην Εκτιμητική επιτροπή κοινότητος Κεμερίου και πέριξ και στη δευτεροβάθμια επιτροπή Κυδωνιών (1925-1926) (υποφ. 9.3) και διάλεξη του αδελφού του Αλέκου Δούκα με τίτλο «Μικρασία» (1959) (υποφ. 10.2).

Έκθεση του Θ. Παγκάλου σχετικά με την κατάληψη της Προύσσας (χφο, Ιούνιος 1920, 5 σελ.)

Τμήμα αρχείου προερχόμενου από την Ύπατη Αρμοστεία Σμύρνης, που περιλαμβάνει υπομνήματα, εκθέσεις, πίνακες σχετικά με την εκτέλεση της συμμαχικής εντολής που ανατέθηκε στον ελληνικό στρατό, μετά την κατάληψη της Σμύρνης τον Μάϊο του 1919: την επαναφορά της δημόσιας τάξης, την παλιννόστηση των προσφύγων που εκδιώχθηκαν το 1914, την κατάσταση της γεωργίας, τα δημόσια έργα, τη λειτουργία της τηλεγραφικής υπηρεσίας, την ίδρυση Πανεπιστημίου στη Σμύρνη και γενικότερα την ελληνική δράση στη Μικρασία. Περιλαμβάνονται επίσης ανακοίνωση μνημοσύνου υπέρ των πεσόντων αξιωματικών και οπλιτών στη Μικρά Ασία και χάρτης της δυτικής Μικράς Ασίας.
Στο αρχείο περιέχονται φύλλα εφημερίδων που εκδίδονταν στη Σμύρνη Πατρίς, Αμάλθεια, Κόσμος, Εστία, Αρμονία, L’ Echo de France, L’ Independent καθώς και άλλα φύλλα αθηναϊκών εφημερίδων (1921-1922).

Στον υποφάκελο 1.4 περιλαμβάνονται επιστολές του γιατρού Μαθιού Μακκά από τη Μικρά Ασία (Προύσα, Εσκί Σεχίρ) προς τους γονείς του (Ιούνιος-Σεπτέμβριος 1921).

φάκελος 17
Λεύκωμα με φωτογραφίες από τη Μικρασιατική εκστρατεία. Περιέχονται φωτογραφίες από την πορεία της ΧΙΙ Μεραρχίας προς την Άγκυρα. Το λεύκωμα περιλαμβάνει φωτογραφίες του διαδόχου Παύλου, διαφόρων στρατιωτικών τελετών και ασκήσεων, στιγμιότυπα των πορειών και της ανάπαυλας, φωτογραφίες Τούρκων αιχμαλώτων.

Έγγραφα, διαταγές, αναφορές, εκθέσεις κ.ά.

Οι 7000 περίπου φωτογραφίες της συλλογής, αποτυπώνουν τον χώρο της Μικράς Ασίας πριν τον εκπατρισμό, εικόνες της κοινωνικής και καθημερινής ζωής των εκεί ελληνικών κοινοτήτων από το τέλος του δεκάτου ενάτου αιώνα έως το 1922. Μετά την ιστορική αυτή τομή, ο τόπος αλλά και η θεματολογία αλλάζουν. Κυριαρχούν, πλέον οι εικόνες της προσφυγικής εγκατάστασης στην Ελλάδα.

Αντίγραφα των επιστολών του Ελευθερίου Βενιζέλου προς τον Εμμανουήλ Τσουδερό σχετικά με την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα (1916-1936): θάνατος του Εμμανουήλ Ρέπουλη ˑ ανάληψη του Υπουργείου Οικονομικών από τον Τσουδερό (1924) ˑ δαπάνες της Μικρασιατικής Εκστρατείας (1924) ˑ διακανονισμός των πολεμικών πιστώσεων (1925)

Χάρτες πολιτικοί, εθνογραφικοί, στρατιωτικοί της Ελλάδας, της Ευρώπης, της Μικράς Ασίας, Βοσπόρου κ.ά. (1836/1837-1923).
Εφημερίδα: Η Νίκη (1921)
Φωτογραφίες του Henry-Paul Boissonnas από την εκστρατεία της Μικράς Ασίας (1921): στιγμιότυπα από τις επιχειρήσεις στο Μικρασιατικό μέτωπο· απόψεις των πόλεων Προύσας, Ακσού, Νικομήδειας κ.ά.· αναχώρηση του Νικολάου Μπαλτατζή-Μαυροκορδάτου για τη Σμύρνη(1921)· στιγμιότυπο από τη διαδικασία της δίκης των έξι· η εκκλησία της Αναστάσεως και τα κυπαρίσσια με τις αναμνηστικές πλάκες από την εκτέλεση των έξι.

*Από φάκελο 7:
Υποφάκελος 10 : 1922
Επιστολές από: Κλάδο, συνταγματάρχη απόστρατων, Κανάκης Κ. προς Ν. Πλαστήρα.
Υποφάκελος 11 : 1923
Επιστολές, τηλεγραφήματα και κάρτες από: Κ. Παπαγιάννη, Β. Τσιρογιάννη, Γοργίδη, Ν. Ζαφειρίου,
συνταγματάρχη διοικητή Β’ στρατιωτικής περιοχής Πατρών, Θ. Πάγκαλο, Ελένη, Μ. Σ. Κέπετζη, σύζυγος
Στυλιανού Γονατά, Αχιλλέα, Α. Ρωμάνο, Στρατηγό, Παντελεήμων, Μητροπολίτη Καρύσταινας,
Παναγιώτη Δαγκλή, Αλέξανδρο Οθωναίο, στρατηγό, Κ. Σταυρίδη, Ασημίτσα Θεοφιλίδου, Α.
Χατζηκυριάκο, αρχηγό στόλου, Κ. Μανέτα, στρατηγό Β’ σώματος στρατού, Γεώργιο Αγραφιώτη,
υπολοχαγό, Γεώργιο Κονδύλη, E. C. Hole, γενικό πρόξενο, Φασόπουλο, Διονύσιο Σταυριανόπουλο,
Κωνσταντίνο Βεντήρη, Αντώνιο, Μητροπολίτη Ηλείας, Θάνο Μ. Καρύλλο, έφεδρο υπολοχαγό πεζικού,
Νικόλαο Πολίτη, Αλεξανδρή Ρωμανό, Νικόλαο Α. Σπόντζα, Λογιστικόν και Εκκαθαριστικόν Γραφείον,
Αντιπροσωπεία Οικουμενικού Πατριαρχείου εν Ελλάδι επί πτριαρχίας Χρυσόστομου Εφέσου.
Επιστολές Ν. Πλαστήρα προς: Νομάρχη Κερκύρας, Γεώργιο Κονδύλη και Ελευθέριο Βενιζέλο.

*Φάκελος 8
Αλληλογραφία Εισερχόμενη : 1924
Υποφάκελος 1 : Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1924
Επιστολές από: Σταμάτη Πανταζή, συνταγματάρχη χωροφυλακής, Γ. Τσάμη, ταγματάρχη πεζικού, Ζωή
Π. Μανέτα, Νικόλαο Παππαδάκη, έφορο αρχαιοτήτων, Αρχιμανδρίτη Νεόφυτο, Ιεράς Μητρόπολης
Ηρακλειάς, Παρασκευά Δ. Χασαπογιάννη, Ζ. Αργυρό, Αλέξανδρο Οθωναίο, στρατηγό, Γ. Παπανδρέου,
πληρεξούσιο Λέσβου, Στυλιανό Γονατά, Παπαθανασόπουλο, ταγματάρχη πεζικού, Αλέξανδρο Διομήδη,
Σοφία Σωτηριάδου, Γ. Φραγκούδη, Πέτρο Ν. Ευριπαίο, Γενικό Διοικητή Κρήτης, Σπαχή, Μιχαήλ Α.
Ράλλη, Γ. Πεφάνη, Γ. Μελά, Μισαηλίδη, Ελένη Κ. Σπυρίδη, Μ. Κέπετζη προς Νικόλαο Πλαστήρα.
Υποφάκελος 2 : Μάρτιος-Απρίλιος 1924
Επιστολές και τηλεγραφήματα από: Γ. Π. Βογιατζόγλου, Λ. Παρασκευόπουλο, Μαυρομάτη, Γ.
Μελά(αγγλικά), Παπαθανασόπουλο, ταγματάρχη πεζικού, Δεμέστιχα Ιωάννη, Γεώργιο Κονδύλη,
υπουργό Στρατιωτικών, Γεώργιο Παπανδρέου, Γ. Σ. Φραγκούδη, Α. Αλεξανδρή, Οδυσσέα
Παπαμαντέλλα, Κωνσταντίνο Παπαμαντέλλο, Β. Σ. Ασημάκη, λοχαγό πυρ, Γ. Πρωτόπουλο,
αντισυνταγματάρχη, Εμμανουήλ Μπενάκη, Α. Πετρίδη, Μαρδαβέλλα, Νικολόπουλο(γαλλικά),
διευθυντή εφημερίδας «ΕΘΝΟΣ», Χ. Παπαθανασόπουλο, ταγματάρχη πεζικού, Γαρδίκη,
Αθανασιάδη, Πηνελόπη Δέλτα, Σ. Σωτηριάδη, Αλέξανδρο Παπαναστασίου, Κοσμανίδη Μιχαήλ,
Βεγλέρη(γαλλικά), Νομάρχη Λέσβου, Παπαλεξόπουλο, Κανέλλο, Δήμαρχο Χίου, Λαό της Νέας Χίου,
Χρ. Καραδημήτρης, Στέφανος Π. Καλογεράς, Δήμος Χρονόπουλος, Σύνδεσμος Φοιτητών Παρισιού
προς Νικόλαο Πλαστήρα.
Υποφάκελος 3 : Μάιος-Ιούλιος 1924
Επιστολές και τηλεγραφήματα από: Γεώργιο Κονδύλη, Ε. Κανελλόπουλο, Λ. Μ. Ράλλη, Αριστόπουλο,
αρχίατρο, Ευστράτιο Πατούνα, Γεώργιο Παπανδρέου, Κ. Μελά, Πότη Τσιμπιδάρο, Βύρων Αθ.
Καραπαναγιώτη, πληρεξούσιο Λέσβου, Λ. Μ. Καλβοκορέσης, Μποδοσάκη Αθανασιάδη, Βάσο Ι.
Βλαβιανό, κεντρική διοικητική επιτροπή «ΝΕΟΕΛΛΗΝΕΣ», Ελευθέριο Βενιζέλο, Δανιηλίδη
Δημοσθένη, Νικόλαο Πολίτη, Χ. Παπαθανασόπουλο προς Νικόλαο Πλαστήρα.
Υποφάκελος 4 : Αύγουστος-Δεκέμβριος 1924
Επιστολές και τηλεγραφήματα από: Απόστολο Ορφανίδη, υπουργό Υγιεινής Πρόνοιας και
Αντιλήψεως, Μ. Κέπετζη, Δημοσθένη Δανιηλίδη, Χ. Ππαθανασόπουλο, Κ. Μανέτα, Παπαστεργίου,
απόστρατο τάγματος πεζικού, Παπαλεξόπουλο, Πέτρο Πετρίδη, Βάσο Ι. Βλαβιανό, Γεώργιο
Παπανδρέου, Ανδρέα Χατζηκυριάκο, Γ. Α. Αναγνωστόπουλο, Ε. Κανελλόπουλο, Γ. Σ. Φραγκούδη,
Γεώργιο Κονδύλη, Κ. Παπαμαντέλλο, Γ. Αλιμπέρτη, Απόστολο Αλεξανδρή προς Νικόλαο Πλαστήρα.

*Από φάκελο 19:
Υποφάκελος 2: (1916-1950)
Προσκλήσεις από: Ένωση Εφέδρων Μ. Ασίας & Θράκης Δραπετσώνος-Ταμπουριών & Αμφιάλης, Εθνικό Δημοκτρατικό Σύλλογο Προσφύγων Παλ. Κοκκινιάς κ.ά.

*Από φάκελο 23:
Εφημερίδα του μετώπου με τίτλο «ΑΡΒΥΛΛΑ»(1921)

Από φάκελο 1 του φωτογραφικού υλικού:
Στιγμιότυπα από την άφιξη των μελών της Επαναστατικής Επιτροπής 1922 στον Πειραιά και την είσοδό τους στην Αθήνα, δοξολογία στη Μητρόπολη μετά την επικράτηση της Επανάστασης, μέλη της Επαναστατικής Επιτροπής 1922 στα γραφεία της ταξιαρχίας του ιππικού κατά την επιθεώρηση του στρατού του Έβρου (1923)

Αξιωματικοί και πολίτες κατά την περίοδο της Μικρασιατικής Εκστρατείας

Πορτρέτα και στιγμιότυπα από επισκέψεις του βασιλιά Αλέξανδρου στο Μακεδονικό μέτωπο και τη Μικρά Ασία (1919, 1920)

Το αρχείο περιλαμβάνει τεκμήρια που αφορούν τη ζωή και το έργο του Αλέξανδρου Διομήδη κατά το διάστημα 1918-1931, που διετέλεσε κατά διαστήματα Υπουργός Εξωτερικών, Δικαιοσύνης και Οικονομικών, καθώς και διοικητής της Εθνικής Τράπεζας και της Τράπεζας της Ελλάδος. Αφορούν την οικονομική, πολιτική και κοινωνική ζωή της Ελλάδας. Περιέχει επίσης επιστολές της περιόδου 1919-1925, ορισμένες από τις οποίες αφορούν την πορεία των στρατιωτικών επιχειρήσεων, τις διαπραγματεύσεις ειρήνης, το προσφυγικό δάνειο και τη νομισματική και οικονομική κατάσταση της Ελλάδος μετά την Μικρασιατική Καταστροφή

Περιέχει αντίγραφα αναφορών διπλωματικών αντιπροσώπων επί διαφόρων θεμάτων και εκ διαφόρων πρωτευουσών, διάφορα θέματα στρατιωτικής φύσεως, επερωτήσεις αρμοδιότητος Υπουργείου Στρατιωτικών, αντίγραφα διαφόρων διπλωματικών αντιπροσώπων διά τα ελληνοτουρκικά και σχετικά με την εκστρατεία στη Μικρά Ασία, δελτία τύπου, αντίγραφα αναφορών πρεσβειών περί εκκενώσεως Μικράς Ασίας, πολιτικής της Αγγλίας, Γαλλίας, κτλ.

Παρουσιάζονται: Απόψεις πόλεων, Αναμνηστικές φωτογραφήσεις στρατιωτικών, σκηνές από το πεδίο των μαχών, ασχολίες της καθημερινής ζωής των στρατιωτών, η ζωή στους καταυλισμούς, περίθαλψη τραυματιών

Φωτογραφίες, χρ. 1920-1923, όπου απεικονίζονται στρατιώτες στην Μ. Ασία, Ξάνθη, Κορυτσά, Μιχαλίτσι, ανάμεσά τους και Μεσσήνιοι, όπως ο Αριστείδης Θεμ. Κουτσομητόπουλος, πατέρας των Γεώργιου & Παναγιώτη Κουτσομητόπουλου.

O φάκελος 1 υποφάκελος 9 του αρχείου περιέχει αποσπάσματα από εκθέσεις πεπραγμένων στρατιωτικών μονάδων από το μέτωπο της Μικράς Ασίας, καθώς και τις καταθέσεις ανωτέρων αξιωματικών κατά την εκδίκαση της ευθύνης διοικητών στρατιωτικών μονάδων κατά την υποχώρηση στη Μικρά Ασία.
Ο φάκελος 1 υποφάκελος 16 περιέχει σημειώματα και επιστολές σχετικά με τις ανταλλάξιμες περιουσίες Ελλήνων και Μουσουλμάνων.

Χάρτες της Μικράς Ασίας και της Μακεδονίας

Φωτογραφία Ελλήνων στρατιωτών στη Μικρά Ασία και προσφύγων από το Λουλέ Μπουργκάς της Ανατολικής Θράκης στις Σέρρες.

Καταστατικό ιδρύσεως του συλλόγου, με "σκοπόν α. την παροχήν πάσης δυνατής ανακουφίσεων εις τους εν μετώπω ευρισκόμενους Μηθυμναίους στρατιώτας", κατάλογοι με όλους τους Μηθυμναίους που υπηρετούσαν στην περιοχή της Μικράς Ασίας και τις μονάδες που υπηρετούσαν. Με βάση αυτές τις λίστες έγινε η αποστολή δεμάτων. Ευχαριστήριες απαντητικές επιστολές Ελλήνων στρατιωτών της Μικρασιατικής εκστρατείας προς το Σύλλογο Μήθυμνας "Η Αγάπη", δημοσίευμα τύπου

Δακτυλόγραφο έκτασης 285 σελίδων που περιλαμβάνει τη μετάφραση στα ελληνικά τουρκικού κειμένου σχετικά με τη δεύτερη μάχη του Ινονού («Ινέονου» στο κείμενο, «Ιν Εϋνού» στην έκδοση της Δ.Ι.Σ. [βλ. παρακάτω]). Η μάχη αυτή στα περίχωρα του Εσκί Σεχίρ από τις 23/3 μέχρι την 1/4 1921 ήταν κρίσιμη για την ανακοπή της προέλασης του ελληνικού στρατού προς το εσωτερικό της Μικράς Ασίας και την καθήλωση του μετώπου. Η μετάφραση έγινε από τον Ι. Παπαδόπουλο. Το πρωτότυπο έργο και ο δημιουργός του δεν κατονομάζονται. Πιθανότατα πρόκειται για κείμενο που γράφτηκε όχι νωρίτερα από τις αρχές της δεκαετίας του 1960, μιας και στον πρόλογο γίνεται αναφορά στην πολύτομη έκδοση της Δ.Ι.Σ. του ελληνικού Γ.Ε.Σ. με τίτλο Η εκστρατεία εις την Μικράν Ασίαν (1919-1922), με την επισήμανση ότι «άρχισε πρόσφατα» (η έκδοση της Δ.Ι.Σ. ξεκίνησε το 1957 ενώ ο τόμος που αναφέρεται στην εν λόγω μάχη εκδόθηκε το 1963).

Το αρχείο αποτελείται από έναν φάκελο που περιλαμβάνει αλληλογραφία, έγγραφα σχετικά με τις θέσεις στις οποίες ο Ανανιάδης υπηρέτησε ως στρατιωτικός δικαστικός, έγγραφα σχετικά με θέσεις που κατείχε σε διοικητικά συμβούλια, προσωπικά έγγραφα (οικονομικά, περιουσιακά) και φωτογραφίες.

Υποφάκελος 1.1 Αλληλογραφία

• Επιστολές του Ε. Ανανιάδη προς τη σύζυγό του από τη Στρέζοβα, από την Προύσα και από τη Ραιδεστό (1919-1922).
• Επιστολές και τηλεγραφήματα προς τον Ανανιάδη από συγγενείς στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, από συνεργάτες και φίλους (1901-1966).
• Καρτ ποστάλ προς το ζεύγος Ανανιάδη από συγγενείς στη Γαλλία, στην Ιταλία και στις ΗΠΑ.
• Επιστολόχαρτα και cartes de visite.

Υποφάκελος 1.2 Υπηρεσιακά

• Διαταγές στρατιάς Μικράς Ασίας (τίτλος του δημιουργού του αρχείου). Περιλαμβάνονται χειρόγραφα και δακτυλόγραφα αντίγραφα διαταγών του επιτελείου που αφορούν ζητήματα στρατιωτικής δικαιοσύνης (3/3/1921-1/9/1922).
• Έκτακτο στρατοδικείο Προύσας. Έγγραφα από την εκεί θητεία του Ανανιάδη ως προέδρου. Περιλαμβάνεται το ΦΕΚ προαγωγής του σε στρατιωτικό δικαστικό σύμβουλο α΄ τάξεως από β΄ τάξεως (31/12/1921) και το διάταγμα διορισμού του ως προέδρου του Δ΄ διαρκούς στρατοδικείου (24/5/1922).
• Φύλλο πορείας του Ανανιάδη από την Προύσα στη Ραιδεστό (Tekirdağ) της Ανατολικής Θράκης (2/9/1922, δύο αντίτυπα δακτυλόγραφα).
• Χειρόγραφες σημειώσεις ημερολογιακού χαρακτήρα από τις ημέρες της υποχώρησης από τη Μικρά Ασία (27/8-3/9/1922).

Υποφάκελος 1.3 Προσωπικά

• Περιουσιακά έγγραφα και σημειώσεις. «Απαιτήσεις», χρέη και πληρωμές, ακίνητη περιουσία, κληρονομικά.
• Συμβόλαια, πληρεξούσιο (Στρέζοβα και Καλάβρυτα). Ενοικιαστήριο για την κατοικία του Ανανιάδη στην Προύσα (6/7/1921).

30 φωτογραφίες από τη δράση της Γ΄ Μοίρας Αεροπλάνων στη Μικρά Ασία.

Οι φάκελοι περιέχουν:
• Πιστοποιητικό από "Παμμικρασιατικό και Βυζαντινό Σύλλογο Προσφύγων Καβάλας"
• Ιατρικές βεβαιώσεις και γνωματεύσεις από Ανατ. Θράκη και Καβάλα (1922-1924)
• Πιστοποιητικό εγγραφής πρόσφυγα σε στρατολογικά μητρώα
Το βιβλιάριο είναι οικογενειακό βιβλιάριο περίθαλψης εφέδρου (1923)
Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν στρατιώτες στο Μικρασιατικό Μέτωπο και οικογένειες προσφύγων σε Καβάλα και Μασσαλία (1915-1939)

Οικογενειακές φωτογραφίες προσφύγων και φωτογραφίες στρατιωτών στη Μ. Ασία. Φωτογραφία με τετρακατοικίες προσφύγων.

Έγγραφα (επιστολές, σημειώματα, αποφάσεις κ.ά) που αποστέλλονταν στο υπουργικό Συμβούλιο για έγκριση διεκπεραίωσης ποικίλων θεμάτων, Βασιλικά Διατάγματα, Χειρόγραφα σημειώματα, Πράξεις του Υπουργικού Συμβουλίου, Νόμοι, Πρωτόκολλα ορκωμοσίας κυβερνήσεων κ.ά)

Ψηφιακό αντίγραφο ημερολογίου του στρατιώτη Κλεομένη Αναγνωστόπουλου κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας και κατά την περίοδο της αιχμαλωσίας του από τον κεμαλικό στρατό.

Επιστολές, έντυπα, αποκόμματα εφημερίδων

Φωτογραφικό υλικό, αποκόμματα και φύλλα εφημερίδων για τη Μικρασιατική καταστροφή – δίκη και εκτέλεση των ΕΞ

Αλληλογραφία, έγγραφα, εκθέσεις, υπομνήματα, τύπος σχετικά με τη Σμύρνη, τον εποικισμό, και την ανταλλαγή πληθυσμών

Φωτογραφίες από το Μικρασιατικό μέτωπο

Τεκμήρια από την υπηρεσία του Αλέξανδρου Σβώλου στη θέση του Ανώτατου αντιπροσώπου της Ύπατης Αρμοστείας Σμύρνης και από την συμμετοχή του στην Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων (ΕΑΠ). Έγγραφα της Επιτροπής Διακανονισμού απαιτήσεων Μικράς Ασίας και της Μεικτής Επιτροπής επί της ανταλλαγής Ελληνοτουρκικών πληθυσμών.

Επιστολές, τηλεγραφήματα, επίσημα έγγραφα κ.λπ. τεκμήρια από και προς τον Γεώργιο Μπούσιο.

Από το μεγάλο αρχείο της οικογένειας Αμπελά-Τερέντσιο, ο φάκελος 24 αφορά τον Δημήτριο Αμπελά και περιλαμβάνει προσωπική και οικογενειακή αλληλογραφία από την περίοδο της στρατιωτικής υπηρεσίας του, μεταξύ άλλων και από το μέτωπο της Μικράς Ασίας.
Επίσης, στον υποφάκελο 24.8 περιλαμβάνονται:

• Τεκμήρια και αντίγραφα τεκμηρίων (συχνά με το χέρι του Τιμ. Αμπελά, 1914-1923) από τη σταδιοδρομία του Δ. Αμπελά στο στρατό και κυρίως από την διεκδίκηση της αποκατάστασης της αρχαιότητάς του και της άρσης των συνεπειών προηγούμενης (1920) καταδίκης του από το στρατοδικείο (1922).
• Φύλλα πορείας (1913).
• Διαταγές που απευθύνονται στην IV μεραρχία πεζικού (1918) και σε στρατιωτικές μονάδες του μικρασιατικού μετώπου (1921-1922).
• Διαταγές προς τον Δ. Αμπελά (1918), υποβολή παρακλήσεων (1922).
• Ημερήσιες διαταγές με εύφημες μνείες του Δ. Αμπελά (1921-1922).
• Πρωτόκολλα παράδοσης και παραλαβής υλικού, αρχείων κ.λπ. (1913-1920).
• Αποδείξεις παραλαβής ή προμήθειας στρατιωτικής ένδυσης και εξοπλισμού (1913-1921).

Το μεγαλύτερο μέρος του αρχειακού υλικού ανήκει στον Αλέξανδρο Μερκάτη, αυλάρχη του βασιλιά Κωνσταντίνου, και αφορά κυρίως αλληλογραφία του βασιλιά Κωνσταντίνου και του Αλέξανδρου Μερκάτη κατά την περίοδο του Εθνικού Διχασμού και της Μικρασιατικής Εκστρατείας.
ΕΝΟΤΗΤΑ ΙΙ: ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΙΧΑΣΜΟΣ, ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ
Φάκελος 4 Εθνικός Διχασμός - Αλληλογραφία Βασιλιά Κωνσταντίνου (1913-1917)
Φάκελος 5 Εθνικός Διχασμός - Αυλάρχης Αλέξανδρος Μερκάτης (1912-1917)
Φάκελος 6 Εθνικός Διχασμός - Εκθέσεις, αναφορές, μαρτυρίες, κ.ά. (1914-1917)
Φάκελος 7 Ασθένεια και θάνατος Κωνσταντίνου Α΄ (1914-1923)
Φάκελος 8 Μικρασιατική εκστρατεία-Καταστροφή (1918-1923)

Το αρχείο του Νικολάου Παπαρρόδου αποτελείται από αλληλογραφία, πιστοποιητικά, χειρόγραφα τετράδια, έντυπα κ.ά. που αφορούν τη στρατιωτική σταδιοδρομία του και τη γυναίκα του Βούλα Παπαρρόδου (το γένος Ροντήρη).
Στο υλικό που αφορά τον Νικόλαο Παπαρρόδου περιλαμβάνεται:
Αλληλογραφία: επιστολές του Νικολάου προς τους γονείς του Κωνσταντίνο και Βασιλική (1922-28, κυρίως 1922-1924) και τηλεγραφήματα πολιτικών (1922-1968). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αλληλογραφία της περιόδου 1922-1924 όταν υπηρετούσε στο μικρασιατικό μέτωπο αλλά και κατά την επιστροφή του στην Ελλάδα.

Το αρχείο περιέχει κυρίως στρατιωτικά έγγραφα (διαταγές, αναφορές, πορίσματα ανακριτικών επιτροπών, εκθέσεις πεπραγμένων, ποικίλο υλικό για τη Σχολή Ευελπίδων), ημερολόγια, αλληλογραφία, αποκόμματα και δημοσιεύματα εφημερίδων, βιογραφικά σημειώματα, χειρόγραφα, σχολικούς ελέγχους κ.ά. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η «Έκθεσις πεπραγμένων» του Δημητρίου Πετροπουλάκη, σχετική με τη δράση του 30ού Συντάγματος πεζικού στη Μικρά Ασία.

Φύλλα διάφορων εφημερίδων και περιοδικών, τα περισσότερα σχετικά με το Μικρασιάτικο μέτωπο: Αραμπάς [φύλ. 6, 20.3.1922 / φύλ. 9-10, 17.4.1922 / φύλ. 13, 26 Ιουνίου 1922 / φύλ. 14, 10.7.1922 (2 αντίτυπα)]. Η Αρβύλλα (φύλ. 3, 8-10, 12, 14-15, 17-18, 20 / Δεκ. 1921 - Ιούν. 1922). Αυγή (φύλ. 4, 1922). Εφημερίς των Χαρακωμάτων (φυλ. 7, 26.6.1922). Ο Εφημέριος (αρ. 17, 12.5.1922). Ηχώ Αχαλάρ (φύλ. 1, 10.7.1922). Ηχώ του Μετώπου (φύλ. 3, 13.3.1922). Καραβάνα (φύλ. 3, 1 Μάη [...] / χ.χ.). Καρακάξα (27 Μαρτίου [...]). Κεντρικόν Λεσχίδιον Δορυλαίου (αρ. 1-9, 11 Φεβρ. - 14 Μαρτ. 1922). Λόγχη (φύλ. 2, 26 Μαρτ. 1922 / φύλ. 3, 2 Απρ. 1922). Μανιβέλα (χ.χ.). Η Νταλίκα (φύλ. 1, 15.7.1922 / φύλ. 2, 22.7.1922 / φύλ. 3, 30.7.1922). Η Πάνα (29.6 και 5.6 1922). Πυρ (αρ. 2, [1922], 2 αντίτυπα / αρ. 5, 19.6.1922). Το Σούσουρο (10.7.1922). Το Τσαρούχι (αρ. 13, 24.5.1922). Η Τσουκνίδα (αρ. 3, 26.6.1922 / αρ. 6, 17.7.1922). Φαρείον (αρ. 1, χ.χ.). Φερετζές (αρ. 1, 13 Φεβρ. 1921). Το Φορείον (19.6.1922). Η Φούντα (αρ. 1, 7, 13, 16, 17, 22, 20 Φεβρ. - 5 Ιουλ. 1922).

Φωτογραφίες του Νικολάου Πλαστήρα με αξιωματικούς και στρατιώτες (1919) κ.ά. Στιγμιότυπα από την εκστρατεία στη Μικρά Ασία: Κασαμπάς (Πάσχα του 1920), Ουσάκ (1921)· σειρά φωτογραφιών με τοπία, αρχαιότητες και στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Μικρά Ασία.
Είσοδος των πρωτεργατών της Επανάστασης 1922 στην Αθήνα (Σεπτέμβριος 1922)· στιγμιότυπα από την επιθεώρηση του στρατού Έβρου στην Αλεξανδρούπολη (1922)·

Έγγραφα σχετικά με αποτελέσματα των εκλογών 1920ˑ οικογενειακή αλληλογραφία (1921-1923)ˑ
Έγγραφα σχετικά με την υπηρεσία του στον στρατό (1909-1922)ˑ στρατός κατοχής Μικράς Ασίας (1919).

Φωτογραφίες:
Μικρασιατική Εκστρατεία (1921-1922): μοίρες ελληνικών αεροπλάνων στα αεροδρόμια Εσκή Σεχίρ και Αφιόν Καρά - Χισάρ ˑ εκστρατεία Σαγγαρίου, στρατιωτικές επιχειρήσεις, απόψεις χωριών της Μικράς Ασίας (1923).

α) 1921, Ιουλίου 17: Επιστολή του Βασιλιά Κωνσταντίνου Β΄ (Εσκί Σεχίρ) προς το στρατηγό Αναστάσιο Παπούλα.
β) 1922, Ιουλίου 17: Προκήρυξη του Αριστείδη Στεργιάδη, Ύπατου Αρμοστή της Ελλάδας στη Σμύρνη. Μετά την κατάληψη της Δυτικής Μικράς Ασίας από τον ελληνικό στρατό, η ελληνική κυβέρνηση εξουσιοδότησε τον Ύπατο Αρμοστή να οργανώσει τη διοίκηση της περιοχής αυτής. Με την προκήρυξη ο Στεργιάδης κοινοποιεί στους κατοίκους την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης και τους καλεί να συμπράξουν στο έργο αυτό.

1921, Μάιος
Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος αποβιβαζόμενος από το θωρηκτό "Κιλκίς" στο λιμάνι της Σμύρνης.

α) Έγγραφο 1
1922, Οκτωβρίου 24/6
Επιστολή του Νικολάου Πολίτη (καθ’ οδόν από Βελιγράδι προς Θεσσαλονίκη) προς τον στρατηγό Κωνσταντίνο Νίδερ.
Εσωκλείει επιστολή του Βενιζέλου και τον παρακαλεί να του απαντήσει. Έμεινε ικανοποιημένος από τις συζητήσεις που είχε στο Βελιγράδι με τα μέλη της Γιουγκοσλαβικής Κυβέρνησης και με τον βασιλιά Αλέξανδρο, ο οποίος έδωσε μεγάλη σημασία στην αναδιοργάνωση του στρατεύματος.
β) Έγγραφο 2
1922, Νοεμβρίου 2
Επιστολή του Ελευθερίου Βενιζέλου (Παρίσι) προς τον στρατηγό Κωνσταντίνο Νίδερ.
Τον συγχαίρει για την επιτυχή εκτέλεση της εντολής για την εκκένωση της Ανατολικής Θράκης. Ο ίδιος δέχτηκε να αντιπροσωπεύσει την Ελλάδα στη συνδιάσκεψη της Λωζάννης, για να εξασφαλιστεί η ειρήνη και να μην διαπραχθούν άλλα σφάλματα. Πιστεύει ότι μόνο με δυνατό στρατό μπορεί να διαπραγματευθεί η Ελλάδα χωρίς άλλες ταπεινώσεις. Γι’ αυτό τον παρακαλεί να τον ενημερώσει ποια είναι η πραγματική κατάσταση του στρατεύματος.
γ) Έγγραφο 3
1922, Οκτωβρίου 28/Νοεμβρίου 10
Σχέδιο επιστολής του Κωνσταντίνου Νίδερ (Αλεξανδρούπολη) προς τον Ελευθέριο Βενιζέλο.
Απαντά στην επιστολή του και τον ευχαριστεί για τις θετικές κρίσεις του. Αναφερόμενος στη Μικρασιατική καταστροφή, αποδίδει ευθύνες στη διοίκηση του στρατεύματος και όχι στα μέσα. Για τον λόγο αυτό, πρωταρχικό σημείο για την ανασυγκρότηση του στρατεύματος είναι η εξύψωση του ηθικού του. Τον ενημερώνει για τις νέες θέσεις εγκατάστασης των Β’, Γ’ και Δ’ Σωμάτων Στρατού στη Θράκη. Πιστεύει ότι ο στρατός είναι κουρασμένος αλλά το ηθικό του βρίσκεται σε καλό σημείο, στερείται όμως κλινοσκεπασμάτων.
δ) Έγγραφο 4
1922, Νοεμβρίου 11
Επιστολή του Ελευθερίου Βενιζέλου (Παρίσι) προς τον Νικόλαο Πολίτη.
Αναφέρεται σε θέματα εξωτερικής πολιτικής: βλέψεις Γιουγκοσλάβων και Βούλγαρων κατά της Θεσσαλονίκης, ελεύθερη ζώνη Θεσσαλονίκης και κυρίως για το ζήτημα της Δυτικής Θράκης και το ρόλο του στρατού στην αντιμετώπιση του θέματος. Τέλος, εκφράζει τους φόβους του για την ομαδική έξωση των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους και προτείνει ότι σε περίπτωση που συμβεί αυτό, θα πρέπει να απελαθούν οι Τούρκοι της Ελλάδας, για να μην υπάρξουν αφορμές επέμβασης της Τουρκίας στα εσωτερικά της χώρας.

Φωτογραφίες από τη φωτογραφική συλλογή Τηλέμαχου Αποστολόπουλου: Ο Τηλέμαχος Αποστολόπουλος στη Μικρά Ασία (1919)· ο ίδιος στη Σμύρνη (1921)· η γέφυρα στο Κιπρί-Μπασί· αξιωματικοί και νοσηλευτικό προσωπικό του πρώτου στρατιωτικού νοσοκομείου στο Δορύλαιο (1921).