Αρχείο Γενικής Διοίκησης Μακεδονίας
- GR GSA-IAM_ADM001 .01
- Μέρος
- 1913-1936
Το συγκεκριμένο αρχειακό υλικό αφορά προσφυγικά ζητήματα σε περιοχές της Κεντρικής, Δυτικής και Ανατολικής Μακεδονίας.
Γενική Διοίκηση Μακεδονίας
Αρχείο Γενικής Διοίκησης Μακεδονίας
Το συγκεκριμένο αρχειακό υλικό αφορά προσφυγικά ζητήματα σε περιοχές της Κεντρικής, Δυτικής και Ανατολικής Μακεδονίας.
Γενική Διοίκηση Μακεδονίας
Αρχείο Ελληνισμού Μαύρης Θάλασσας
Κρατικό Αρχείο του Ντονιέσκ:
• Εντολές της Δημάρχου Μαριούπολης προς τους κατοίκους ( 1866-1911).
• Η πείνα στα Ελληνικά χωριά 1921-1922.
• Στατιστικά στοιχεία 19 περιόδου 1920-1923.
• Η Παιδαγωγική Ακαδημία της Μαριούπολης
• Τα ελληνικά σχολεία και η αντίδραση των Ελλήνων στη διδασκαλία της ελληνικής.
• Θέατρο-Μουσείο και εφημερίδες της Μαριούπολης.
• Διώξεις αγροτών από το Ντοκουλά.
• Δράση Επιτροπών Μειονοτήτων στην Μαριούπολη και το Ντονέσκ.
• Ελληνικές εκκλησίες 1921-1930.
Κρατικό Αρχείο Οδησσού:
• Η εκπαίδευση των Ελλήνων στην Οδησσό στην εμπορική σχολή του Λιτσέι του Ρισελιέ και στο Παρθεναγωγείο, το πρόγραμμα της διδασκαλίας, τα ονόματα και η εκπαίδευση των δασκάλων.
• Η μετανάστευση των Ελλήνων στις περιοχές της Οδησσού της Μαριούπολης και της Κριμαίας.
• Πληροφορίες για το προσωπικό του στρατιωτικού σώματος των Ελλήνων της Μπαλακλάβας.
• Η δράση των Ελληνικών Σωμάτων της Οδησσού , της Μαριούπολης, του Ροστοβ να Ντενώ, του Βατούμ και της Κριμαίας ( 1870-1920) και η αλληλογραφία τους με το Ελληνικό Προξενείο στην Οδησσό, και τη βασιλική οικογένεια.
• Αποστολή οικονομικής βοήθειας στον Πόντο (1918).
Κρατικό Ιστορικό Αρχείο Ουκρανίας και Κεντρικό Κρατικό Αρχείο Ανωτέρων Οργάνων Εξουσίας Κιέβου.
• Εκλογές (Ελλήνων) στα Σοβιέτ.
• Στοιχεία για τους Συλλόγους που υπήρχαν στην Μαριούπολη στα τέλη του 19ου αι. στις αρχές του 20ου αι.
Κεντρικό Κρατικό Αρχείο Ανωτέρων Οργάνων Εξουσίας Κιέβου
• Έγγραφα της Επιτροπής Εθνικών Μειονοτήτων 1924-1936.
Κεντρικό Κρατικό Αρχείο της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Κριμαίας
• Μετανάστευση των Ελλήνων στην Κριμαία έως το 1901.
• Ελληνικές εκκλησίες χερσονήσου 1861-1914.
• Δράση του Ελληνικού Κοινωφελούς Οργανισμού στη Θεοδοσία ( 1914-1916).
• Υλικό από την Επιτροπή Εθνικών Μειονοτήτων Κριμαίας
• Στατιστικές για τους Ελληνικούς πληθυσμούς.
Κρατικό Αρχείο της Γεωργίας
• Αναφορά του Επιθεωρητή Εκπαίδευσης της περιοχής της Τιφλίδας προς το Διοικητή του Καυκάσου για τη διδασκαλία των ελληνικών στο χωριό Σάντα της Τσάλκας (1906).
• Αναφορά του Περιφερειακού Διοικητή της Τιφλίδας προς τις κεντρικές αρχές του Καυκάσου για την κατάσταση που επικρατεί στο χωριό Ιραγκά , όπου εγκαταστάθηκαν πολλοί Έλληνες ( 1895).
• Αναφορά της Διοίκησης Ελληνικού Φιλανθρωπικού Σωματείου προς το Διευθυντή Εκπαίδευσης στο Κυβερνείο της Τιφλίδας (1913).
Κρατικό Αρχείο της Σταυρούπολης (Ρωσία)
• Αναφορές Επιτροπών Ποντίων Προσφύγων προς των Διοικητή του Καυκάσου σχετικά με την εγκατάσταση τους στην περιοχή (1864-1914).
• Απογραφές πληθυσμού προσφυγικών οικισμών.
• Τοπικές αναφορές σχετικά με τη αποχώρηση πολιτών με ελληνική υπηκοότητα (1922).
• Ζητήματα λειτουργείας προσφυγικών σχολείων και εκκλησιών.
Το Αρχείο της Μαύρης Θάλασσας περιέχει ακόμα:
• Καρτ ποστάλ και φωτογραφίες οικισμών και πόλεων προέλευσης και εγκατάστασης προσφύγων κυρίως από τον Πόντο.
• Πληθυσμιακό χάρτη του Εύξεινου Πόντου χρονολογημένο στις αρχές του 1920 (σημ. εκτίθεται μόνιμα στο Επιστημονικό Αναγνωστήριο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ).
• Προφορικές μαρτυρίες απογόνων Ποντίων προσφύγων της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.
Κέντρο Μελέτης και Ανάπτυξης του Ελληνικού Πολιτισμού της Μαύρης Θάλασσας
Το αρχείο περιλαμβάνει αλληλογραφία, διοικητικά έγγραφα, κείμενα, διαλέξεις στην Βουλή και αγορεύσεις του Υπουργού Κοινωνικής Πρόνοιας και Υγιεινής Μιχάλη Κύρκου σχετικά με την αποκατάσταση των προσφύγων. Επίσης εισερχόμενες επιστολές προσφυγικών σωματείων και συλλόγων προς τον υπουργό. Αρχείο αποκομμάτων ημερήσιου τύπου από τις δραστηριότητες του Υπουργού και την σπάνια εφημερίδα Εφημερίς των προσφύγων (Θεσσαλονίκη 1923-1924) της οποίας ο Μ. Κύρκος υπήρξε εκδότης. Ελάχιστες φωτογραφίες από εγκαίνια προσφυγικών συνοικισμών.
Κύρκος, Μιχάλης
Αρχείο Πολιτικού Γραφείου Πρωθυπουργού
Στις αρμοδιότητες του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού εντασσόταν κυρίως η διευκόλυνση της επικοινωνίας των πολιτών με τους φορείς της δημόσιας διοίκησης και η προώθηση των υποθέσεών τους. Κατά συνέπεια στο αρχείο συγκεντρώνονται διάφορα αιτήματα προσφύγων, προσφυγικών συλλόγων και σωματείων που αφορούν την επίλυση ζητημάτων του προσφυγικού πληθυσμού.
Επιπλέον, το Πολιτικό Γραφείο λειτουργώντας επικουρικά στο έργο του πρωθυπουργού διεκπεραίωνε και υποθέσεις που σχετίζονταν με την εξωτερική πολιτική του ελληνικού κράτους. Έτσι, στο αρχείο έχουν διασωθεί σημαντικά έγγραφα που σκιαγραφούν τις ενέργειες της ελληνικής διπλωματίας, ιδιαίτερα της περιόδου 1917-1923. Υπενθυμίζεται ότι κατά την παραπάνω περίοδο σημειώθηκαν γεγονότα-ορόσημα για τη σύγχρονη ιστορία του ελληνικού κράτους: η συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η εδαφική επέκταση στη Θράκη και τη Μικρά Ασία, η υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, η στρατιωτική ήττα στο Μικρασιατικό Μέτωπο, ο ξεριζωμός του ελληνικού πληθυσμού και η υπογραφή της Σύμβασης ανταλλαγής των πληθυσμών και της Συνθήκης Ειρήνης στη Λωζάννη. Το Πολιτικό Γραφείο ήταν επίσης μέρος του προπαγανδιστικού μηχανισμού στήριξης των διεκδικήσεων της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται φάκελοι του αρχείου και έγγραφα για τις εθνικές διεκδικήσεις σε Μικρά Ασία, Πόντο και Θράκη, την παροχή στατιστικών στοιχείων του ελληνορθόδοξου πληθυσμού των παραπάνω περιοχών για την στήριξη των ελληνικών αιτημάτων στη συνδιάσκεψη ειρήνης στο Παρίσι κ.ά.
Η υπηρεσία του Πολιτικού Γραφείου συγκέντρωνε ακόμη και πληροφορίες που αφορούσαν τις επιχειρήσεις και την οργάνωση του ελληνικού στρατεύματος, αλλά και την εσωτερική ασφάλεια της χώρας. Έτσι, υπάρχουν φάκελοι με πληροφορίες για τις επιχειρήσεις των ελληνικών δυνάμεων στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη Μικρασιατική Εκστρατεία με χάρτες διάταξης των ελληνικών, συμμαχικών και εχθρικών στρατευμάτων.
Σημαντικά στοιχεία μπορούν να αντληθούν, επίσης, από το υλικό του αρχείου για την κοινωνική ιστορία της χώρας. Για παράδειγμα, η αποκατάσταση των προσφύγων μετά το 1922, ο πόνος του χαμού συγγενών τους και η εχθρική διάθεση των ντόπιων απέναντί τους είναι ζητήματα που διαπερνούν το υλικό του αρχείου. Υπάρχουν λοιπόν φάκελοι της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων και της Ανώτατης Διεύθυνσης Προσφύγων, πληθώρα υπομνημάτων προσφυγικών οργανώσεων, ενώ ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στους φακέλους με αιτήσεις συγγενών ελλήνων στρατιωτών και προσφύγων με τις οποίες ζητούσαν πληροφορίες για την τύχη των δικών τους που δεν είχαν επιστρέψει από τη Μικρά Ασία. Στοιχεία υπάρχουν και για την περίθαλψη και αποκατάσταση των προσφύγων πριν από το 1922, για τη μεταφορά του ελληνικού πληθυσμού που είχε συγκεντρωθεί στον Καύκασο και τη νότια Ρωσία, για την παλιννόστηση των προσφύγων στις εστίες τους, για τους κεμαλικούς διωγμούς των ελληνορθόδοξων πληθυσμών, για την οργάνωση της ελληνικής διοίκησης στη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη, κ.ά.
Πολιτικό Γραφείο Πρωθυπουργού (1917-1928)
Συλλογή εγγράφων Αίνου (Κ49ι')
Έγγραφα από τον Αίνο της Θράκης: πωλητήρια έγγραφα και επιτύμβιος σε ομηρική διάλεκτο.
Συλλογή Μιλτιάδη Σταμούλη (Κ85στ)
Σταμούλης, Μιλτιάδης
Αρχείο Εκτιμητικών Επιτροπών Ανταλλαξίμων
Βιβλία και λίγα λυτά έγγραφα που περιέχουν, κυρίως, πρακτικά και ευρετήρια Πρωτοβάθμιων και Δευτεροβάθμιων Εκτιμητικών Επιτροπών των Ανταλλαξίμων με τις δηλώσεις των αιτούντων και ευρετήρια διαφόρων νομών. Επίσης, περιλαμβάνονται ονομαστικά ευρετήρια αποζημιωθέντων αστών προσφύγων, πρακτικά επιτροπών κληρονομικών μεριδίων και ευρετήρια ισχυουσών περικοπών αξίας εκιμηθέντων περιουσιών, βιβλία του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου Ανταλλαγής
Υπουργείο Γεωργίας, Γενική Διεύθυνση Ανταλλαγής Πληθυσμών
Το αρχείο περιλαμβάνει κώδικες, φιρμάνια, πατριαρχικά γράμματα, βεράτια και διάφορα άλλα τεκμήρια που παρήχθησαν ή συγκεντρώθηκαν από τα λειτουργούντα στο πλαίσιο της οθωμανικής διοίκησης εκκλησιαστικά και κοινοτικά όργανα του ελληνορθόδοξου μιλλέτ των περιοχών της Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Ανατολικής Θράκης.
Ο κύριος όγκος του αρχειακού υλικού αποτελείται κυρίως από κώδικες των κατά τόπους εκκλησιών και κοινοτήτων του ελληνορθόδοξου πληθυσμού, αφορούν τον 19ο αιώνα και φτάνουν έως το 1922. Το υλικό χωρίζεται, κατά κύριο λόγο, σε δύο κατηγορίες, τους κοινοτικούς και τους εκκλησιαστικούς κώδικες. Οι κοινοτικοί κώδικες περιλαμβάνουν πρακτικά συνεδριάσεων της δημογεροντίας, κανονισμούς σωματείων, πωλητήρια, δωρητήρια, συμβόλαια δασκάλων, έξοδα συντήρησης σχολείων, καταλόγους βιβλιοθηκών, πατριαρχικές εγκυκλίους κ.λπ. αλλά και πληροφορίες για δοσοληψίες με την οθωμανική εξουσία μέσω των φόρων και των απογραφών. Στους εκκλησιαστικούς κώδικες καταγράφονται έσοδα και έξοδα, βαπτίσεις, γάμοι, διαθήκες, θέματα διαχείρισης της εκκλησιαστικής και μοναστικής περιουσίας, το φιλανθρωπικό έργο αλλά και τα ιερά σκεύη και τα κτήματα των εκκλησιών και μοναστηριών ενόψει της ανταλλαγής πληθυσμών.
Στο αρχείο εκτός από τους κώδικες διασώζονται φιρμάνια, βεράτια και πατριαρχικά γράμματα κυρίως από τις περιοχές της Καππαδοκίας, του Πόντου, της Κιλικίας, της Ανατολικής Θράκης και της Βιθυνίας που αποτυπώνουν το πλαίσιο των σχέσεων των κοινοτικών και εκκλησιαστικών οργάνων του ελληνορθόδοξου μιλλέτ με την οθωμανική διοίκηση και το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Ταμείο Ανταλλαξίμων Κοινοτικών και Κοινωφελών Περιουσιών
Κώδικες Μητρόπολης Αδριανουπόλεως (Κ213)
Κώδικες της Μητρόπολης Αδριανουπόλεως με συμβολαιογραφικές πράξεις (διαθήκες, προικοσύμφωνα, πράξεις υιοθεσίας, πληρεξούσια, πιστοποιητικά γάμων, βαπτίσεων και θανάτων κ.ά.).
Ιερά Μητρόπολη Αδριανουπόλεως
Αρχείο Μητροπολίτη Ελευθερουπόλεως Σωφρονίου (Κ85α-ε)
Έγγραφα από το αρχείο του πρώην Μητροπολίτη Ελευθερουπόλεως Σωφρόνιου (Σταμούλη), αλληλογραφία και άλλα στοιχεία του Θρακικού Κέντρου, του Οικουμενικού Πατριαρχείου και διάφορα έγγραφα που αφορούν την Ανατολική Θράκη και την Κωνσταντινούπολη, κυρίως, του πρώτου μισού του 20ού αιώνα.
Κ85β:
Κ85γ:
Κ85δ:
Κ85ε:
Φ. Ι:
Σωφρόνιος, Μητροπολίτης Ελευθερουπόλεως
Αρχείο οικογένειας Παπαχριστοδούλου (Κ111α-ια)
Αρχείο Παπαχριστοδούλου (Πολύδωρος, Περικλής, Άλκης)
Ι. Προσωπικό αρχείο Πολύδωρου Παπαχριστοδούλου:
φ. Α: Πολύδωρος, Περικλής, Άλκης Παπαχριστοδούλου: Αυτοβιογραφικά στοιχεία για τον Πολύδωρο Παπαχριστοδούλου, διηγήματα, μελέτες και ταξιδιωτικά, κρίσεις για το λογοτεχνικό του έργο και σχετικά αποκόμματα εφημερίδων. Μελέτες και σημειώσεις του Περικλή και Άλκη Παπαχριστοδούλου.
φ. Β: Μυρτίλος Αποστολίδης: χειρόγραφες μελέτες και σημειώσεις του Αποστολίδη, κυρίως, για τη Θράκη.
φ. Γ: Γεώργιος Βιζυηνός.
Παπαχριστοδούλου, Πολύδωρος
Στα βιβλία πολιτικών αποφάσεων του Πρωτοδικείου Ηρακλείου καταγράφονται οι αποφάσεις σύστασης Συνδέσμων, Ενώσεων, Σωματείων των προσφύγων από την Μικρά Ασία. Επίσης, καταγράφονται πολιτικές αποφάσεις εγγραφής προσφύγων στους εκλογικούς καταλόγους διαφόρων Δήμων του Νομού Ηρακλείου.
Περιλαμβάνονται:
• Αθλητική Ένωσις Ηρακλείου Κρήτης "Ο Εργοτέλης"
• Αθλητικός Όμιλος Ηρακλείου "Ο Ηρακλής"
• Γεωργικός Σύνδεσμος Προσφύγων Αρκαλοχωρίου.
• Ένωσις Αλατσατιανών Νομού Ηρακλείου Κρήτης.
• Ένωσις Γυμναστικών Οργανώσεων Ηρακλείου (ΕΓΟΗ)
• Ένωσις Σμυρναίων και περιχώρων Ηρακλείου.
• Ένωσις Σμυρναίων.
• Ηρόδοτος
• Ολυμπιακός Αθλητικός Όμιλος Ηρακλείου
• ΟΦΗ (Όμιλος Φιλάθλων Ηρακλείου)
• Σύνδεσμος Προσφύγων Κωνσταντινουπολιτών, Θρακών, Ποντίων και Ενδοχώρας Μικράς Ασίας Νομού Ηρακλείου.
• Σύνδεσμος εφέδρων Αξιωματικών και Οπλιτών Κρητών του νομού Ηρακλείου, των εχόντων συζύγους πρόσφυγας.
• Σύνδεσμος Εφέδρων Μικράς Ασίας και Θράκης: Επικύρωση καταστατικού.
Πρωτοδικείο Ηρακλείου
Συλλογή αρχειακού υλικού Ν. Τσουμπάκη
Οι φάκελοι περιέχουν:
• Έγγραφα Παμπροσφυγικής Ομοσπονδίας
• Έγγραφα ανταλλαγής περιουσιών του Υπουργείου Γεωργίας
• Έγγραφα της Ένωσης Εφέδρων Μικράς Ασίας και Θράκης
• Δηλώσεις εκκαθάρισης Μικτής Επιτροπής
Τσουμπάκης, Νικόλαος
Οι φάκελοι περιέχουν:
• Διαθήκη ιδιώτη, επικυρωμένη από την Ελληνική Κοινότητα Καστελίου Κυζίκου (1919)
• Δηλώσεις αποζημίωσης προς την Πατριαρχική Επιτροπή (για ζημίες περιόδου διωγμών 1914-15)
• Υπεύθυνη δήλωση μη αγροτικής αποκατάστασης, Καβάλα
• Τοπογραφικό σχεδιάγραμμα και άδεια του Δήμου Καβάλας για την ανέγερση προσφυγικής οικίας
Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν πρόσφυγες και καπνεργάτριες από Μήδεια Αν. Θράκης
Αναστασιάδης, Παναγιώτης
Ο φάκελος περιέχει:
• Εκπαιδευτικά έγγραφα από την Ηρακλείτσα Ανατολικής Θράκης: βιβλιάριο ετήσιου ελέγχου και διαγωγής μαθητή δημοτικού σχολείου Ηρακλείτσας, ενδεικτικό μικτής σχολής.
• Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν τον προσφυγικό συνοικισμό και τα προσφυγικά σπίτια της Νέας Ηρακλίτσας Καβάλας
Σπυριδωνάκη, Ασημένια
Οι φάκελοι περιέχουν:
• Προκήρυξη προς πρόσφυγες (1923)
• Άδεια εγκαταστάσεως πρόσφυγα σε προσφυγικό οικισμό (1923)
• Προσφυγικά έγγραφα:
Δηλώσεις εκκαθάρισης περιουσίας, Δηλώσεις αστικής αποκατάστασης πρόσφυγα, Πράξη εκτιμητικής επιτροπής περιουσίας,
Έγγραφα περί ανταλλαξίμων ακινήτων (1924-1929)
Ζεϊνοπούλου, Καλλιρόη
Συλλογή φωτογραφιών οικογένειας Σφήκα
Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν :
• Αστική οικογένεια από Αδριανούπολη, 1908-1920
• Μαθήτριες του Παρθεναγωγείου Αδριανούπολης, περ. 1910-1915,
• Βάπτιση ορφανών προσφυγόπουλων από τον Αμερικανικό Ερυθρό Σταυρό στην Καβάλα, 1923.
Σφήκα, οικογένεια
Αρχείο στρατηγού Παναγιώτη Γαργαλίδη
Βιογραφικά στοιχεία Παναγιώτη Γαργαλίδη, φωτογραφίες, στρατιωτικοί χάρτες, αποκόμματα εφημερίδων και χειρόγραφες σημειώσεις, σχετικά με δράση Π. Γαργαλίδη στη Νιγρίτα (1913), Κρούσοβο και Σκόπια (1919), στη Μικρασιατική εκστρατεία, στην Γκιμουλτζίνα (Κομοτηνή) και στα Δαδιά Θράκης (1923). Επίσης, φωτογραφίες και εφημερίδες σχετικές με Δίκη Γαργαλίδη-Λεοναρδόπουλου (1923).
Γαργαλίδης, Παναγιώτης
Αρχείο Διεύθυνσης Κοινωνικής Πρόνοιας
Το αρχείο της Διεύθυνσης Κοινωνικής Πρόνοιας του Δήμου Κομοτηνής χρονολογείται από το 1930 έως το 2000 και περιλαμβάνει 500 φακέλους με τεκμήρια σχετικά με τη στέγαση των προσφύγων, την αποκατάσταση θυμάτων και ζημιωθέντων κατά την περίοδο του εμφυλίου πολέμου, την πρόνοια υπέρ απόρων, αναξιοπαθούντων, ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων και ασθενών, τη λειτουργία ορφανοτροφείων, οικοτροφείων, γηροκομείων, παιδουπόλεων και κάθε άλλης μορφής παροχής κοινωνικής πρόνοιας και αρωγής από δημοτικές και περιφερειακές υπηρεσίες. Όσον αφορά στο θέμα των προσφύγων, στο αρχείο της Διεύθυνσης Κοινωνικής Πρόνοιας εντοπίζονται φάκελοι με λυτά έγγραφα σχετικά με την αποκατάσταση και τη στέγαση αυτών των πληθυσμών, τίτλοι ιδιοκτησίας, αποφάσεις σχετικών επιτροπών σε χειρόγραφα βιβλία, τοπογραφικά διαγράμματα προσφυγικών συνοικιών και οικισμών κ.ά.
Γενική Διοίκηση Θράκης
Το αρχείο του Πρωτοδικείου Ροδόπης συνιστά το παλαιότερο δικαστικό αρχείο σε πλήρη σειρά που απόκειται στα Γ.Α.Κ. Ροδόπης. Περιλαμβάνει 200 χειρόγραφα βιβλία με πολιτικές αποφάσεις, αποφάσεις προέδρου, αγωγές, βουλεύματα, αποφάσεις μουφτή (στα οθωμανικά), ποινικές αποφάσεις και πρακτικά. Στα κατάστιχα των πολιτικών αποφάσεων της περιόδου από το 1923 μέχρι και τη δεκαετία του 1930 περιλαμβάνονται κατάλογοι προσφύγων οι οποίοι εγγράφονται στους εκλογικούς καταλόγους των περιοχών της Ροδόπης και της Ξάνθης. Συγκεκριμένα, αν και στους συγκεκριμένους καταλόγους είναι καταγεγραμμένοι μόνο ενήλικες άρρενες πρόσφυγες, από τα αρχεία αυτά αντλούμε πολλές πληροφορίες για την έλευση και την ένταξη των ομάδων αυτών στην ευρύτερη περιοχή, αφού είναι καταχωρημένοι οι τόποι προέλευσης των προσφύγων, οι περιοχές εγκατάστασης, η ηλικία και σε κάποιες περιπτώσεις το επάγγελμά τους.
Πρωτοδικείο Ροδόπης
Φωτογραφίες: εκστρατευτικού σώματος Θράκης, στρατιωτών στην Κωνσταντινούπολη, 1 καρτ ποστάλ παλιάς Ραιδεστού, προσφυγικών οικογενειών, προσφυγικών συνοικισμών και οικοδόμησης αυτών.
Μερτζεμέκης, Δημήτριος
Αρχείο Διοικητή Τράπεζας της Ελλάδος Εμμανουήλ Τσουδερού
Το αρχείο περιέχει τεκμήρια σχετικά με την οικονομική κατάσταση της Ελλάδας στον απόηχο της Μικρασιατικής Καταστροφής και τις επακόλουθες διαπραγματεύσεις για τη σύναψη των προσφυγικών ομολογιακών δανείων, τον διακανονισμό των πολεμικών χρεών, την αποκατάσταση των Ελλήνων προσφύγων, τη νομισματική σταθεροποίηση της χώρας και την ίδρυση θεσμών, όπως το Ταμείο Περιθάλψεως Προσφύγων, η Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) και η Τράπεζα της Ελλάδος. Ακόμη, περιέχει έγγραφα σχετικά με τη διαχείριση των ανταλλάξιμων κτημάτων μουσουλμάνων και τις δαπάνες για την περίθαλψη και την εγκατάσταση προσφύγων στα αστικά κέντρα και την ύπαιθρο. Μεταξύ άλλων, το αρχείο περιλαμβάνει αλληλογραφία του Ε. Τσουδερού και των Ελλήνων διαπραγματευτών με την Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ) και ξένες τράπεζες, τα Πρωτόκολλα της Γενεύης (1923-1927), υπομνήματα, εκθέσεις, έρευνες και πρακτικά συνεδριάσεων της Οικονομικής Επιτροπής της ΚτΕ, αναφορές της ΕΑΠ που παρέχουν στατιστικά δεδομένα, τη νομοθεσία που διέπει την οικονομική ενίσχυση προσφύγων (αγροτών, μικροεπαγγελματιών και συνεταιρισμών μικρών βιομηχανιών και χειροτεχνιών), καθώς και άρθρα του Ε. Τσουδερού σε ελληνικές και ξένες εφημερίδες.
Τσουδερός, Εμμανουήλ
Προσωπικά έγγραφα: βιογραφικά, νεκρολογίες, παράσημα κ.ά.
‘Εγγραφα σχετικά με τη δραστηριότητα και την εξέλιξη του Ιωάννη Πολίτη στο διπλωματικό σώμα (1913-1946).
Στατιστική μελέτη με πληροφορίες για τον υπόδουλο ελληνισμό της Ανατολικής Θράκης και της Μικράς Ασίας (1912-1919).
Υπομνήματα, αναφορές, εκθέσεις και αλληλογραφία για τη Διάσκεψη της Ειρήνης (1919), στην οποία συμμετείχε ως αρχηγός της αποστολής, καθώς και για τις διαπραγματεύσεις στη Λωζάννη (1923).
Έγγραφα της Μικτής Επιτροπής για την ανταλλαγή των πληθυσμών Ελλήνων και Τούρκων (1925-1930).
Αλληλογραφία του Ιωάννη Πολίτη με τους: Ελευθέριο και Σοφοκλή Βενιζέλο, Ανδρέα Μιχαλακόπουλο κ.ά.
Πολίτης, Ιωάννης
Αρχείο Διεύθυνσης Υγείας και Πρόνοιας, Τμήμα Κοινωνικής Πρόνοιας
Οι φάκελοι του αρχείου παρέχουν στοιχεία για:
• Προσωπικά στοιχεία προσφύγων στον Νομό Λακωνίας.
• Αστική και αγροτική αποκατάσταση των προσφύγων στον Νομό Λακωνίας.
• Ανέγερση προσφυγικών συνοικισμών Σπάρτης και Γυθείου.
• Σύστημα Αυτοστεγάσεως προσφύγων στον Νομό Λακωνίας.
Κέντρο Κοινωνικής Πρόνοιας Λακωνίας (1945 -1968)
Στο αρχείο υπάρχουν:
6 φάκελοι που περιέχουν αποκόμματα εφημερίδων (γερμανικών, αγγλικών, ρουμανικών και ελληνικών) σχετικά με τα Βαλκάνια
1 τετράδιο χειρόγραφο με τον τίτλο “État present de l’Empire Ottoman” par A. Ubicini et P. de Counteille, καθώς και διάφορες χειρόγραφες σημειώσεις.
Μοσχόπουλου Ν. Σημειώσεις δυνάμεναι να χρησιμεύσωσι προς απάντησιν εις βουλγαρικά φυλλάδια και υπομνήματα ιδία δε εις το του Balkan Committee ως και εις τας Τουρκίας αιτιάσεις (δακτυλόγραφο)
Οι εν Μακεδονία μειονότητες (δακτυλόγραφο)
Μοσχόπουλου Ν. Σημειώσεις προς απάντησιν εις το υπόμνημα του Βαλκανικού Κομιτάτου (δακτυλόγραφο).
Μετάφραση δημοσιεύματος του Ράικο Δασκάλωφ στην εφ. Berliner Tageblatt (11.11.1922) με θέμα την αυτονομία της Θράκης.
Φάκελος που περιέχει αποκόμματα της εφ. «Vossische Zeizung».
Δακτυλόγραφα και χειρόγραφα κείμενα στα γερμανικά.
Σκόρπια φύλλα εφημερίδων
Σαγιαξής, Γ.
Συλλογή τεκμηρίων Ηρακλείτσας Αν. Θράκης και Νέας Ηρακλίτσας Καβάλας
• Οι φάκελοι περιέχουν:
• έγγραφα από τα εκπαιδευτήρια της Ηρακλείτσας της Ανατ. Θράκης
• έγγραφα και πιστοποιητικά προσφυγικής καταγωγής- δελτία ταυτότητας
• Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν Θρακιώτες πρόσφυγες από Ηρακλείτσα, τον προσφυγικό συνοικισμό, σπίτια και παραπήγματα της Νέας Ηρακλίτσας
Άγνωστος
Τα έγγραφα βρίσκονται στο φάκελο με τίτλο «Φάκελος Εαμοκρατίας, 1940-1945». Πολλά έγγραφα του φακέλου είναι τυπωμένα στην πίσω πλευρά ήδη χρησιμοποιημένων χαρτιών-εγγράφων της περιόδου 1923-1942 περίπου. Η πρακτική αυτή ήταν συνήθης λόγω της έλλειψης χαρτιού. Κάποια από τα παλαιά αυτά οπισθόφυλλα περιέχουν πληροφορίες για τους πρόσφυγες της περιοχής. Πρόκειται για συνολικά τέσσερα έγγραφα:
Κοινότητα Κυπρίνου (Έβρος)
Ο φάκελος περιλαμβάνει: ένα βιβλίο εισαγωγής
αντικειμένων με τίτλο Κατάλογος Κειμηλίων
Προσφύγων, διοικητικά έγγραφα, αλληλογραφία,
πρωτόκολλα παράδοσης-παραλαβής, καταλόγους
αντικειμένων, χειρόγραφα προσχέδια εγγράφων,
σημειώσεις, φωτογραφίες, αποκόμματα εφημερίδων
εποχής.
Ο φάκελος διακρίνεται σε δύο ενότητες:
Η πρώτη αποτελείται από 41 ομάδες τεκμηρίων, κυρίως
του 1916, και αφορά τα περίπου 1600 αντικείμενα που
συγκεντρώθηκαν και μεταφέρθηκαν από τη Θεσσαλονίκη
στο ΒΧΜ στις αρχές του 1916. Πρόκειται, κυρίως, για
πρωτόκολλα παράδοσης-παραλαβής και καταλόγους
αντικειμένων που προήλθαν από ενορίες και ναούς της
Θεσσαλονίκης, του Κιλκίς αλλά και προσφυγικά κειμήλια
από την Ανατολική Θράκη που είχαν συγκεντρωθεί σε
ναούς της Θεσσαλονίκης.
Η δεύτερη ενότητα αποτελείται από 100 ομάδες
τεκμηρίων με ακραίες χρονολογίες 1921-1980 και
αφορούν στα Κειμήλια Προσφύγων της Μικράς Ασίας
και Ανατολικής Θράκης που άρχισαν να καταφθάνουν
στο Μουσείο λίγο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή
και την αποχώρηση των ελληνικών στρατευμάτων από
την Ανατολική Θράκη.
Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο
Αρχείο Φωτίου και Γεωργίου Αποστολίδη
Τεκμήρια πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή:
Οθωμανικοί τίτλοι ιδιοκτησίας στην Τσεντώ, απολυτήριο από τη Μεγάλη του Γένους Σχολής, ενδεικτικό από την Πατριαρχική Κεντρική Εκπαιδευτική Επιτροπή, απολυτήριο από τον οθωμανικό στρατό, συμβόλαιο δασκάλου στις Μέτρες, βεβαίωση φοίτησης στη Νομική Σχολή της Κωνσταντινούπολης, προσωπική αλληλογραφία, προσωπικά σημειωματάρια και οικογενειακές φωτογραφίες.
Τεκμήρια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, κατά τα πρώτα χρόνια της εγκατάστασης:
προσφυγικό οικογενειακό βιβλιάριο, έγγραφα της ΕΑΠ και της Εκτιμητικής Επιτροπής του Υπουργείου Γεωργίας, συναλλαγές με τις Τράπεζες σχετικές με τη χορήγηση προσφυγικών δανείων, πιστοποιητικά Δήμου Ξάνθης, άδειες ασκήσεως επιτηδεύματος, πτυχίο Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ταυτότητα δικηγόρου, φωτογραφίες και λίγα φύλλα προσφυγικού Τύπου.
Αποστολίδης, Φώτιος
Αρχείο 1ου Δημοτικού Σχολείου Χώρας Νάξου
1ο Δημοτικό Σχολείο Χώρας Νάξου
Αρχείο Δημοτικού Σχολείου Βίβλου Νάξου
Δημοτικό Σχολείο Βίβλου Νάξου
Ο φάκελος περιέχει πιστοποιητικά γέννησης και βάπτισης από Σηλυβρία Ανατολικής Θράκης καθώς και δελτίο ταυτότητας.
Βαχαρέλης, Αλέξανδρος
Οι φάκελοι περιέχουν:
• Διοριστήριο δασκάλου Εξαστέρου Σηλυβρίας Αν. Θράκης (1919)
• Δήλωση Εκκαθαρίσεως περιουσίας (1925)
• Πράξεις Εκτιμητικών Επιτροπών (1925-1927)
• Υπεύθυνες δηλώσεις αστικής αποκατάστασης, μη αγροτικής αποκατάστασης (1924-1936)
Σκαραμάγκα, Ηρώ
Φωτογραφική Συλλογή Γ. Παναγιώτου
Οι 6 φωτογραφίες αποτυπώνουν πρόσφυγες της Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης που ήρθαν στην Αλεξανδρούπολη.
Οι 2 φωτογραφίες αποτυπώνουν την κατασκευή των τσιμεντένιων κατοικιών της πόλης για την στέγαση των προσφυγικών, κατά βάση, πληθυσμών που ήρθαν στην Αλεξανδρούπολη μετά τον ξεριζωμό του 1922-23. Η ευρύτερη περιοχή (πάνω από το πάρκο Αν. Θράκης) ονομάστηκε "τσιμεντένια" γιατί ήταν η πρώτη φορά που χρησιμοποιούνταν σε ευρεία κλίμακα τσιμέντο για την κατασκευή οικιών. Οι εργασίες των κατοικιών ολοκληρώθηκαν το 1929.
Παναγιώτου, Γεώργιος
Αρχείο Διεύθυνσης Κοινωνικής Πρόνοιας
Ο φάκελος με τίτλο «Κρατικός προσφυγικός συνοικισμός Σουφλίου» περιλαμβάνει αιτήσεις προσφύγων προς την Επιτροπή Αποκαταστάσεως Αστών Προσφύγων, με σκοπό να τους παραχωρηθούν μόνιμοι τίτλοι κυριότητας των κατοικιών και ολοκλήρωση της προσφυγικής αποκατάστασης την περίοδο 1951-1960. Περιλαμβάνονται επίσης σχεδιαγράμματα προσφυγικών κατοικιών, υπεύθυνες δηλώσεις αστικής αποκατάστασης πρόσφυγα, πιστοποιητικά προσφυγικής ιδιότητας, δελτία απογραφής, κτηματολογικό διάγραμμα.
Διεύθυνση Κοινωνικής Πρόνοιας
Συλλογή Εγγράφων Χαράλαμπου Παπαστάθη
Συλλογή από δικαιοπρακτικά έγγραφα (συμφωνητικά, τίτλοι ιδιοκτησίας, μισθωτήρια, διαθήκες, Πατριαρχικό γράμμα έκδοσης διαζυγίου, κ.ά.) συνταγμένα σε οθωμανική ή ελληνική γραφή-γλώσσα και ταξινομημένα κατά γεωγραφική περιοχή. Επιπλέον, η συλλογή περιέχει και τις Πανεπιστημιακές εργασίες, φοιτητών της Νομικής Σχολής του Α.Π.Θ προσφυγικής καταγωγής, για τα έθιμα και το δίκαιο των πατρίδων καταγωγής τους.
Παπαστάθης, Χαράλαμπος
Αρχείο Ελληνικού Στρατού περιόδου 1914 - 1922
Α) Εκθέσεις πεπραγμένων, εκθέσεις συμβάντων, μηνιαίες εκθέσεις, εκθέσεις στρατιωτικής κατάστασης, εκθέσεις πληροφοριών, γενικές διαταγές, διαταγές επιχειρήσεων, δελτία στρατιωτικής κατάστασης, δελτία πληροφοριών, δελτία πληροφοριών επί της πολιτικής και στρατιωτικής κατάστασης του εχθρού, αναφορές, ημερολόγια, υπομνήματα, καταστάσεις δυνάμεων, σχεδιαγράμματα διάταξης μονάδων, πίνακες στάθμευσης μονάδων, πίνακες απωλειών, χάρτες και διαγράμματα διατάξεων μονάδων του ελληνικού στρατού και των εχθρικών δυνάμεων και διάφορα έγγραφα της περιόδου της Μικρασιατικής Εκστρατείας των:
Β) Έγγραφα, δελτία πληροφοριών, υπομνήματα και αναφορές των Στρατιωτικών Αποστολών Πόντου, Κωνσταντινούπολης και Βηρυττού.
Γ) Έγγραφα της Ύπατης Αρμοστείας Σμύρνης και Κωνσταντινούπολης
Δ) Έγγραφα των Υπουργείων Εξωτερικών και Στρατιωτικών
Ε) Εκθέσεις, ένορκες καταθέσεις, υπομνήματα, δικογραφίες, εκθέσεις εξέτασης και γνωμοδοτήσεις της Ανακριτικής Επιτροπής Επιχειρήσεων Μικράς Ασίας και της Ανακριτικής Επιτροπής Ελέγχου Δοσιλόγων Μικράς Ασίας
Στ) Αρχεία των Αντιστρατήγων Κ. Μοσχόπουλου, Αλεξ. Οθωναίου, Αχ. Πρωτοσύγγελου, Κιμ. Διγενή, Κ. Μοσχόπουλου, Γ. Πολυμενάκου, Αθ. Εξαδάκτυλου, Αριστ. Βλαχόπουλου, Υποστράτηγου Ι. Πετρίδη και Ι. Κωττάκη
Ζ) Διάφοροι χάρτες της Μικράς Ασίας
Γενικό Επιτελείο Στρατού
Η συλλογή περιλαμβάνει:
• Πράξη εκτίμησης περιουσίας της εν Καβάλα εκτιμητικής επιτροπής κοινότητας Γάνου Ανατολικής Θράκης (1924),
• Υπεύθυνη δήλωση μη αγροτικής αποκατάστασης, Καβάλα (1926),
• Προκήρυξη για την εκτίμηση περιουσιών των προσφύγων: «Πρόσφυγες! Προσέξατε να μη εξευτελίσητε τας Ομολογίας της αποζημιώσεώς σας», (1926).
Βουλουτίδης, Γεώργιος
Κοινότητα Νάξου
Συλλογή εγγράφων και φωτογραφιών Ορτάκιοϊ (Λιτίτσης)
Ο φάκελος περιέχει:
• Έγγραφα εκκαθάρισης περιουσίας Ελλήνων στο Ορτάκιοϊ
• Φωτογραφίες οικογενειακές
• Bιβλιάρια Ελλήνων προσφύγων από το Ορτάκιοϊ
Βακαλόπουλος, Θεόδωρος
Συλλογή οικογένειας Βακαλόπουλου
Τα στοιχεία που παρουσιάζονται σε αυτό το τμήμα συλλογής είναι:
• Αλληλογραφία Ελληνικής Διοίκησης Θράκης
• Δηλώσεις Μικρασιατών προσφύγων προς τον Πρόεδρο της επί των αποζημιώσεων Πατριαρχικής επιτροπής (για διώξεις και καταστροφές 1914-1915), Κωνσταντινούπολη
• Αιτήσεις εκκαθάρισης περιουσιών, Υπεύθυνες δηλώσεις μη αγροτικής αποκατάστασης προσφύγων, πράξεις Εκτιμητικών Επιτροπών, αποδείξεις καταβολής προσφυγικού χρέους, Καβάλα
• Φωτογραφίες Ελλήνων στρατιωτών στην Αδριανούπολη και στο Μικρασιατικό Μέτωπο
• Φωτογραφίες και κάρτες Πραβίου: Προσφυγικοί συνοικισμοί, εγκαίνια έργων. Εκδηλώσεις κοινωνικής, σχολικής, επαγγελματικής ζωής κ.ά.
Βακαλόπουλου, οικογένεια
Συλλογή οικογένειας Καραμπουρνιώτη
Ο φάκελος περιέχει πτυχίο από Αρχιγένεια Εκπαιδευτήρια Θράκης
Καραμπουρνιώτη, οικογένεια
Συλλογή οικογένειας Κωνσταντίνου & Μαριγώς Αμερικάνου
Οι φάκελοι περιέχουν:
• Δηλώσεις εκκαθάρισης περιουσίας προσφύγων Ν. Καβάλας
• Υπεύθυνη δήλωση μη αγροτικής αποκατάστασης, του Γραφείου Εποικισμού Καβάλας
• Πράξη εκτίμησης αξίας της κινητής και ακίνητης περιουσίας στην Τουρκία
Αμερικάνου, Κωνσταντίνου και Μαριγώς, οικογένεια
Συλλογή οικογένειας Μανώλη Ζαχαρόπουλου - Έλενας Αναστασιάδου
Ο φάκελος περιέχει
• Φύλλο ληξιαρχικής κατάστασης εφέδρου.
• Βιβλιάριο προσφυγικό οικογενειακό εποικισμού.
• Οι φωτογραφίες είναι οικογενειακές στην Αδριανούπολη, τον Πόντο και την Ελλάδα, περ. 1915-1945.
Ζαχαρόπουλου, Μανώλη και Αναστασιάδου, Έλενας, οικογένεια