Μέρος GR GRGSA-IRA ADM. 18 - Αρχείο Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης νομού Ηρακλείου

Έκθεση του επιθεωρητή δημοτικών σχολείων εκπαιδευτικής περιφέρειας Γόρτυνος Έκθεση του επιθεωρητή δημοτικών σχολείων εκπαιδευτικής περιφέρειας Γόρτυνος

Περιοχή αναγνώρισης

Κωδικός αναγνώρισης της ενότητας περιγραφής

GRGSA-IRA GR GRGSA-IRA ADM. 18

Τίτλος

Αρχείο Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης νομού Ηρακλείου

Χρονολογία(ες)

  • 1923-1938 (Δημιουργία)

Επίπεδο περιγραφής

Μέρος

Μέγεθος και υπόστρωμα της ενότητας περιγραφής (ποσότητα, όγκος ή διαστάσεις)

6 βιβλία

Περιοχή πλαισίου παραγωγής

Όνομα του παραγωγού

Όνομα του παραγωγού

Διοικητική ιστορία

Ο θεσμός του Επιθεωρητή στην Παλαιά Ελλάδα
Με τη σύσταση του Ελληνικού κράτους το 1830, οργανώνεται και το εκπαιδευτικό του σύστημα. Ο θεσμός των επιθεωρητών καθιερώνεται με το διάταγμα 1372 της 5ης Οκτωβρίου 1830. Με αυτό καθορίζονταν οι αρμοδιότητες του επιθεωρητή, οι οποίες μεταξύ άλλων, ήταν η αυτοπρόσωπη παρουσία του στα σχολεία και στη διεξαγωγή των μαθημάτων, με σκοπό να παρατηρεί τους μαθητές, τις δυνατότητές τους και τον τρόπο παράδοσης του εκπαιδευτικού. Στον νόμο που εισηγούνται οι Βαυαροί περί Δημοτικών Σχολείων το 1834, εισάγεται και ο θεσμός του Γενικού Επιθεωρητή των Δημοτικών Σχολείων. Αυτός θα διευθύνει το Διδασκαλείο το οποίο κατάρτιζε τους νέους δασκάλους, επόπτευε τα Δημοτικά Σχολεία, ενώ ασκούσε και πειθαρχικό έλεγχο στο διδακτικό προσωπικό τους. Λόγω της σταδιακής ενσωμάτωσης νέων περιοχών στο Ελληνικό κράτος (Επτάνησα, Θεσσαλία κλπ), καθιερώνεται ο θεσμός του Έκτακτου Επιθεωρητή με αποκλειστική του ευθύνη την καταγραφή των προβλημάτων των σχολείων και όχι την εποπτική ή πειθαρχική επιστασία των εκπαιδευτικών. Σταδιακά, από το 1842 μέχρι το 1895, μέσα από διάφορα νομοθετήματα συγκροτείται ο "Επιθεωρητισμός". Τα καθήκοντα του επιθεωρητή είναι επαυξημένα και συμπεριλαμβάνουν, τη μισθοδοσία του εκπαιδευτικού προσωπικού, εγκρίσεις αναρρωτικών αδειών, την επίβλεψη της συμπεριφορά τους, ενώ εισηγούνταν τον προβιβασμό των δασκάλων. Το 1895 καθιερώνεται ο θεσμός του Νομαρχιακού Επιθεωρητή: κάθε έξι μήνες περιόδευαν στα σχολεία της περιφέρειάς τους, ήλεγχαν για πειθαρχικά ζητήματα το προσωπικό και τηρούσαν για τον κάθε έναν "φύλλο ποιότητας", εξέταζαν τα όποια κτιριακά προβλήματα των σχολείων, την επάρκεια της υλικοτεχνικής υποδομής τους. Τις θέσεις αυτές καταλάμβαναν, καθηγητές Γυμνασίου, διδάκτορες φιλολογίας, με πενταετή υπηρεσία και διευθυντές Διδασκαλείων. Βοηθοί των Νομαρχιακών Επιθεωρητών ήταν οι Νομαρχιακοί Επιθεωρητές Β΄ τάξης οι οποίοι παρακολουθούσαν τη διδασκαλία μέσα στην τάξη, έκαναν υποδειγματικές διδασκαλίες, συμβούλευαν και καθοδηγούσαν τους δασκάλους. Σε τοπικό-νομαρχιακό επίπεδο λειτουργούσε και το "Εποπτικό Συμβούλιο Εκπαίδευσης" το οποίο εκδίκαζε ενστάσεις κατά των αποφάσεων των επιθεωρητών. Όμως λόγω πλημμελούς λειτουργίας τους και συχνών διαφωνιών μεταξύ τους, ενισχύθηκε ακόμα πιο πολύ ο ρόλος των επιθεωρητών, με νόμο (ΓΩΚΗ΄) του 1911, ενώ ταυτόχρονα ο ίδιος νόμος σύστηνε το Κεντρικό Εποπτικό Συμβούλιο Δημοτικής Εκπαίδευσης. Το 1905 με το νόμο ΓΖΑ' συστήθηκαν 3 θέσεις Γενικών Επιθεωρητών: δύο φιλολόγων και μίας φυσικομαθηματικών. Επίσης, καταργήθηκαν οι αποτελούμενες από καθηγητές Πανεπιστημίου επιτροπές οι οποίες επισκέπτονταν τα σχολεία. Το 1937 καθιερώνεται ο θεσμός των Γενικών Επιθεωρητών της Δημοτικής Εκπαίδευσης και χωρίζεται η εποπτεία της από τη Μέση Εκπαίδευση σε περιφερειακό επίπεδο.
Ο θεσμός του Επιθεωρητή στην Κρητική Πολιτεία
Με τον Νόμο 42 "Περί Διοικήσεως και Επιθεωρήσεως της Δημοσίας Εκπαιδεύσεως" (Επίσημη Εφημερίδα της Κρητικής Πολιτείας αριθμ. 58/10-7-1899), εισάγεται ο θεσμός του Γενικού Επιθεωρητού και των Νομαρχιακών Επιθεωρητών στην Κρήτη. Σύμφωνα με τον ανωτέρω νόμο, ο Γενικός Επιθεωρητής εποπτεύει τα γυμνάσια, τα διδασκαλεία και τα ιεροδιδασκαλεία, δύο τουλάχιστον φορές τον χρόνο, επισκεπτόμενος αυτά και εξετάζοντας αν τηρούνται οι διατάξεις του νόμου. Σε όλη την Κρήτη διορίζονται ένας Γενικός Επιθεωρητής και τέσσερις Νομαρχιακοί Επιθεωρητές, με έδρα τις πρωτεύουσες των Νομών Λασιθίου, Ηρακλείου, Ρεθύμνου και Χανίων. Οι Νομαρχιακοί Επιθεωρητές έχουν την άμεση εποπτεία όλων των δημοτικών σχολείων και των γραμματοδιδασκαλείων αρρένων και θηλέων της Περιφέρειας του Νομού που ανήκουν.
Το 1914 με Β.Δ. της 16ης Αυγούστου 1914 (ΦΕΚ 234/Α/21-8-1914), κατανέμονται τα δημοτικά σχολεία της Νέας Ελλάδος σε Εκπαιδευτικές Περιφέρειες. Τα δημοτικά σχολεία της Κρήτης, κατανέμονται στις εξής Περιφέρειες:

  1. Ηρακλείου (δημοτικά σχολεία της Πόλεως του Ηρακλείου, των επαρχιών Τεμένους, Πεδιάδος και Λασιθίου) με έδρα το Ηράκλειο.
  2. Γόρτυνος (δημοτικά σχολεία των επαρχιών Μαλεβιζίου, Μονοφατσίου, Καινουρίου και Πυργιωτίσσης) με έδρα τους Άγιους Δέκα.
  3. Μεραμβέλλου (δημοτικά σχολεία των επαρχιών Μεραμβέλλου, Ιεράπετρας, Βιάννου και Σητείας) με έδρα τη Νεάπολη.
  4. Ρεθύμνης (δημοτικά σχολεία των επαρχιών Ρεθύμνης, Μυλοποτάμου, Αμαρίου και Αγίου Βασιλείου) με έδρα το Ρέθυμνο.
  5. Σφακίων (δημοτικά σχολεία των επαρχιών Σφακίων, Γαύδου, Αποκορώνου και Κεραμειών) με έδρα τον Βάμο.
  6. Χανίων (δημοτικά σχολεία των επαρχιών Κισσάμου, Σελίνου, Κυδωνίας) με έδρα τα Χανιά.
    Με Β.Δ. της 16ης Αυγούστου 1914 (ΦΕΚ 234/Α/21-8-1914) τα σχολεία της Κρήτης υπάγονται στη δικαιοδοσία του Γενικού Επιθεωρητού της Ζ΄ Εκπαιδευτικής Περιφέρειας.
    Με Β.Δ. της 31ης Οκτωβρίου 1914 (ΦΕΚ 320/Α/8-11-1914) επεκτάθηκε η σχολική νομοθεσία της Παλαιάς Ελλάδας στις νέες Χώρες.
    Το 1930, με Π.Δ. της 8ης Νοεμβρίου 1930 (ΦΕΚ 369/Α/14-11-1930), στις δύο εκπαιδευτικές Περιφέρειες του Νομού Ηρακλείου, (Ηρακλείου και Γόρτυνος), προστέθηκε ακόμα μία, η Περιφέρεια Πεδιάδος -Καστελλίου.

Φορέας διατήρησης του αρχείου

Ιστορικό της ενότητας περιγραφής

Διαδικασία πρόσκτησης

Περιοχή περιεχομένου και διάρθρωσης

Παρουσίαση περιεχομένου

Στα βιβλία του αρχείου αποτυπώνονται οι Εκθέσεις Επιθεωρήσεων των Δημοτικών Σχολείων του Νομού Ηρακλείου από τους Νομαρχιακούς Επιθεωρητές. Αναλυτικότερα περιλαμβάνονται τα εξής:
• Εκθέσεις Επιθεωρήσεως Δημοτικών Σχολείων Περιφέρειας Ηρακλείου, των ετών: 1926-1928, 1930-1931, 1935-1936.
• Εκθέσεις Επιθεωρήσεως Σχολείων Περιφέρειας Γόρτυνας, των ετών: 1923, 1934-1935, 1936-1937.
Από τις Εκθέσεις Επιθεωρήσεων αντλούνται πολύτιμα στοιχεία και πληροφορίες για τα σχολεία της εποχής, που αφορούν:

  1. στην κατάσταση των διδακτηρίων
  2. στην κατάσταση του αρχείου του σχολείου
  3. στη φοίτηση των μαθητών
  4. στο διδακτικό προσωπικό που επιθεωρείται
  5. στους μαθητές (στατιστικά στοιχεία, στοιχεία υγιεινής, επιδόσεων κλπ.)
  6. στον υλικό εξοπλισμό και τα εποπτικά μέσα
  7. στη βιβλιοθήκη και στον σχολικό κήπο.

Επιλογές, εκκαθαρίσεις και τελική διατήρηση

Προσθήκες υλικού

Σύστημα ταξινόμησης

Περιοχή όρων πρόσβασης και χρήσης

Όροι πρόσβασης

Όροι αναπαραγωγής

Γλώσσα(ες) των τεκμηρίων

  • Ελληνικά

Αλφάβητο(α) των τεκμηρίων

Σημειώσεις για τη γλώσσα και γραφή των τεκμηρίων

Φυσικά χαρακτηριστικά και τεχνικές προϋποθέσεις

Εργαλεία έρευνας

Περιοχή συμπληρωματικών πηγών

Εντοπισμός πρωτοτύπων

Εντοπισμός αντιγράφων

Συμπληρωματικές πηγές / σχετικές ενότητες περιγραφής

Για το σύνολο της περιγραφής του αρχείου βλ. https://greekarchivesinventory.gak.gr/index.php/u-8166

Σχετιζόμενες περιγραφές

Περιοχή παρατηρήσεων

Σημείωση

Τα ψηφιακά τεκμήρια επιλέχθηκαν δειγματοληπτικά από το σύνολο του αρχειακού υλικού.

Εναλλακτικός(οί) κωδικός(οί) αναγνώρισης

Σημεία πρόσβασης

Είδη

Περιοχή ελέγχου της περιγραφής

Κωδικός αναγνώρισης περιγραφής

Κωδικός αναγνώρισης του φορέα καθιέρωσης της εγγραφής

Κανόνες και/ή συμβάσεις

Κατάσταση επεξεργασίας της εγγραφής

Επίπεδο λεπτομέρειας της περιγραφής

Ημερομηνίες δημιουργίας, αναθεώρησης ή κατάργησης της περιγραφής

Γλώσσα(ες)

Αλφάβητο(α)

Πηγές

Περιοχή εισαγωγών