Fonds - Αρχείο Υπουργείου Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Διεύθυνσης Στέγασης

Το 1917 η κυβέρνηση Βενιζέλου συγκροτεί το Υπουργείο Περιθάλψεως που αποτελεί μετεξέλιξη της Ανώτατης Διεύθυνσης Περιθάλψεως της Προσωρινής Κυβέρνησης Θεσσαλονίκης. Στο Υπουργείο εντάχθηκαν οι αρμοδιότητες της μέριμνας για την περίθαλψη των θυμάτων του πολέμου, των ορφανών και των προσφύγων, καθώς και των οικογενειών των επιστράτων. Στις 27 Αυγούστου 1922, η κυβέρνηση Π. Πρωτοπαπαδάκη ψήφισε το νόμο 2882/1922 «περί μεταρρυθμίσεως και συμπληρώσεως του Υπουργείου της Περιθάλψεως, μετονομαζομένου εις Υπουργείον Υγιεινής και Προνοίας». Σύμφωνα με το νόμο, το Υπουργείο διαρθρώθηκε από τις Διευθύνσεις Διοικητικού, Κοινωνικής Πρόνοιας, Δημοσίας Αντιλήψεως, Θυμάτων Πολέμου, Δημοσίας Υγείας και Κοινωνικής Υγιεινής. Διαρθρώθηκε, επίσης, από μια Γενική Υγειονομική Επιθεώρηση, έξι ειδικές Υγειονομικές Επιθεωρήσεις, Περιφερειακές Υγειονομικές Επιθεωρήσεις και το «Ιατροσυνέδριον», το οποίο μετονομάστηκε σε «Ανώτατον Υγειονομικόν Συμβούλιον».
Το σημαντικό αυτό νομοθέτημα, το οποίο αποτελεί ορόσημο στην ιστορία του ελληνικού κράτους και αφορά στην ίδρυση του πρώτου Υπουργείου Υγείας στη χώρα, δεν τέθηκε σε εφαρμογή λόγω της Μικρασιατικής καταστροφής, που συνέπεσε λίγο μετά την ψήφισή του και των σοβαρών γεγονότων που τη συνόδευσαν.
Στις 14 Δεκεμβρίου 1922 η κυβέρνηση Σ. Γονατά εξέδωσε νομοθετικό διάταγμα «περί ιδρύσεως Υπουργείου Υγιεινής, Προνοίας και Αντιλήψεως», στο οποίο ενσωματώθηκε το ιδρυθέν το 1917 «Υπουργείον Περιθάλψεως». Στο Υπουργείο συγκροτήθηκε Γενική Διεύθυνση Υγιεινής με προϊστάμενο ιατρό υγιεινολόγο, ενώ ακολούθησε η έκδοση σειράς νομοθετημάτων, τα οποία ρύθμιζαν τη λειτουργία του Υπουργείου. Η δικτατορία Θ. Πάγκαλου προχώρησε στην κατάργηση του «Υπουργείου Υγιεινής, Προνοίας και Αντιλήψεως» και στην ίδρυση «Ανωτάτης Διευθύνσεως Προσφύγων». Παράλληλα, η Διεύθυνση Υγιεινής και το Τμήμα Προστασίας Απόρων του καταργηθέντος Υπουργείου μεταφέρθηκαν στο Υπουργείο Εσωτερικών, το Τμήμα Αγαθοεργών Ιδρυμάτων στο Υπουργείο Παιδείας και το Τμήμα Προστασίας Θυμάτων Πολέμου στο Υπουργείο Στρατιωτικών. Στις 28 Αυγούστου 1926, η κυβέρνηση Γ. Κονδύλη επανίδρυσε το «Υπουργείο Υγιεινής, Προνοίας και Αντιλήψεως» και σύστησε «Υφυπουργείον Υγιεινής». Το 1928 η κυβέρνηση Ε. Βενιζέλου διαχώρισε το Υπουργείο, ιδρύοντας «Υφυπουργείον» και στη συνέχεια «Υπουργείον Υγιεινής» με το νόμο 4172/1929 «περί συστάσεως αυτοτελούς Υπουργείου Υγιεινής». Στα τέλη του 1932, όταν ανέλαβε εκ νέου ως πρωθυπουργός ο Ε. Βενιζέλος, αποφασίστηκε η ενοποίηση του «Υπουργείου Υγιεινής» με το «Υπουργείο Κρατικής Αντιλήψεως», με την ονομασία «Υπουργείον Κρατικής Υγιεινής και Αντιλήψεως». Το 1935 το «Υπουργείον Κρατικής Υγιεινής και Αντιλήψεως» μετονομάστηκε σε «Υπουργείον Υγιεινής, Προνοίας και Αντιλήψεως» και τον επόμενο χρόνο σε «Υπουργείον Κρατικής Υγιεινής και Αντιλήψεως». Στις 28 Σεπτεμβρίου 1940 εκδόθηκε ο νόμος 2588 «περί μετονομασίας του Υπουργείου Κρατικής Υγιεινής και Αντιλήψεως και οργανώσεως των Υπηρεσιών αυτού», με βάση τον οποίο το Υπουργείο μετονομάστηκε σε «Υπουργείον Εθνικής Προνοίας». Το συγκεκριμένο Υπουργείο λειτούργησε για λίγους μήνες παράλληλα με το «Υπουργείον Υγιεινής» και στη συνέχεια έπαυσε να υφίσταται1. Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής επανιδρύθηκε το
«Υπουργείον Κοινωνικής Προνοίας και Αντιλήψεως», το οποίο στη συνέχεια ονομάστηκε «Υπουργείον Προνοίας και Κρατικής Αντιλήψεως» και ακολούθως «Υπουργείον Εθνικής Προνοίας»2. Μετά την απελευθέρωση της χώρας, η κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου ψήφισε το νόμο 8/6-11-1944 «περί συστάσεως Υπουργείου Υγιεινής» και διαχωρίστηκαν οι υπηρεσίες του «Υπουργείου Εθνικής Προνοίας» στα Υπουργεία «Κοινωνικής Προνοίας» αφενός και «Υγιεινής» αφετέρου. Στις 7 Μαρτίου 1945, με νεότερο νομοθέτημα, τα δύο Υπουργεία συγχωνεύτηκαν στο «Υπουργείον Κοινωνικής Προνοίας», αλλά μετά πάροδο λίγων μηνών διαχωρίστηκαν εκ νέου, για να επανενωθούν και πάλι με το νομοσχέδιο 1671/1951 «περί Υπουργικού Συμβουλίου και Υπουργείων» ως «Υπουργείον Κοινωνικής Πρόνοιας». Το συγκεκριμένο Υπουργείο διατηρήθηκε με την ίδια διοικητική διάρθρωση μέχρι το 1964. Το 1964 η κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου δημιούργησε εκ νέου ανεξάρτητο «Υπουργείον Υγιεινής», το οποίο με τον αναγκαστικό νόμο 7/1967 συγχωνεύτηκε και πάλι ως Γενική Διεύθυνση Υγιεινής στο «Υπουργείον Κοινωνικής Πρόνοιας». Το Υπουργείο αυτό μετονομάστηκε το 1968 σε «Υπουργείον Κοινωνικών Υπηρεσιών», στο οποίο εκτός των αρμοδιοτήτων των τομέων Υγείας και Πρόνοιας προστέθηκαν για πρώτη φορά οι αρμοδιότητες των κοινωνικών ασφαλίσεων, οι οποίες μέχρι τότε ανήκαν στα Υπουργεία Εργασίας και Γεωργίας. Το «Υπουργείον Κοινωνικών Υπηρεσιών» διατήρησε τη συγκεκριμένη ονομασία, τις αρμοδιότητες και τη διοικητική δομή επί 14 συναπτά έτη, μέχρι τον Ιούλιο του 1982, οπότε διαχωρίστηκε και πάλι σε «Υπουργείον Υγείας – Πρόνοιας» αφενός και σε «Υπουργείον Κοινωνικών Ασφαλίσεων» αφετέρου.
Πηγή: Θεόδωρος Δαρδαβέσης, Η Ιστορική πορεία του Υπουργεία Υγείας στην Ελλάδα (1833 - 1981)