Αρχείο Α.Ε. 38/01 - Ταμείο Ανταλλαξίμων Κοινοτικών και Κοινωφελών Περιουσίων

Το Ταμείον Ανταλλαξίμων Κοινοτικών και Κοινωφελών περιουσιών ιδρύθηκε με το Νόμο 3471/1928 ως Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου υπό την εποπτεία του Υπουργείου Γεωργίας. Σκοπός του Ταμείου ήταν η συγκέντρωση και διάθεση των περιουσιών των πάσης φύσης νομικών προσώπων των Ελλήνων στην Τουρκία (κοινοτήτων, κοινοτικών οργανισμών, μονών, εκκλησιών, σχολών, νοσοκομείων, ιδρυμάτων κοινής ωφέλειας) που έπαυσαν να λειτουργούν λόγω της ανταλλαγής των πληθυσμών (άρθρο 1). Με το άρθρο 2 όλοι οι κάτοχοι (φυσικά ή νομικά πρόσωπα) κινητών περιουσιών ή χρηματικών τίτλων (ομολογίες εκκλησιαστικά κημείλια, τιμαλφή) που ανήκαν σε νομικά πρόσωπα Ελλήνων της Τουρκίας υποχρεώνονταν να τα παραδώσουν στο Ταμείο. Εξαιρούνταν από τη ρύθμιση όσα είχαν παραδοθεί στα μουσεία του Κράτους.
Οι πόροι του Ταμείου προβλεπόταν ότι θα ήταν τα περιουσιακά στοιχεία που αναφέρθηκαν, οι κληρονομιές κληροδοσίες έρανοι εισφορές υπέρ του Ταμείου, η Κρατική ενίσχυση καθώς και 50 εκ. δραχμές που διατίθεντο αμέσως από το Υπουργείο Γεωργίας. Στο άρθρο 6 καθοριζόταν ότι η ταμειακή υπηρεσία θα ενεργούνταν από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος στην οποία κατατίθεντο όλα τα χρηματικά ποσά εντόκως και όλοι οι τίτλοι και, κατά το δυνατόν, τα τιμαλφή και κειμήλια. Στην Εθνική Τράπεζα θα κατατίθεντο και τα πάσης φύσεως έσοδα του Ταμείου που δεν διατίθεντο για τους σκοπούς του Νόμου.
Τα περιουσιακά στοιχεία του Ταμείου προβλεπόταν ότι θα διατεθούν υπέρ παρεμφερών σκοπών δηλ. θρησκευτικών, εκπαιδευτικών, φιλανθρωπικών, και άλλων εκπολιτιστικών των προσφυγικών συνοικισμών αναγκών στο βαθμό που αυτά δεν μπορούσαν να ασκηθούν στην Τουρκία μετά τη σύμβαση ανταλλαγής των πληθυσμών (άρθρο 7).
Για το σκοπό αυτό οριζόταν ότι τα παραπάνω περιουσιακά στοιχεία θα εκποιούνταν με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Ταμείου μέσω της Εθνικής Τραπέζης (που είχε και αυτή λόγο στις αποφάσεις) και καθορίζονταν οι όροι των εκποιήσεων (άρθρο 8).
Το Διοικητικό Συμβούλιο του Ταμείου αποτελούνταν από έναν Πρόεδρο και οκτώ άμισθα μέλη: τέσσερις καταγώμενους από τη Μικρά Ασία, δύο από τη Θράκη και δύο από τον Πόντο (άρθρο 11).
Το 1934 με το Νόμο 6340/1934 το Ταμείο υπήχθη στην εποπτεία του Υπουργείου Κρατικής Υγιεινής και Αντιλήψεως, στο οποίο υπήχθη και η Υπηρεσία Συμβάσεως Ανταλλαγής και Αποζημιώσεως Ανταλλαξίμων, που υπαγόταν έως τότε στο Υπουργείο Γεωργίας.
Το Ταμείο καταργήθηκε το 1962 με το Νόμο 4223/1962 με το οποίο μεταβιβάζονταν τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του Ταμείου στην Δ5 Διεύθυνση του Υπουργείου Κοινωνικής Προνοίας και στον Λογαριασμό Αποκαταστάσεως Αστών Προσφύγων του Νόμου 2044/52, που λειτουργούσε στην Τράπεζα της Ελλάδος. ΒΔ 151/1963