Μέρος - Αρχείο Γυμνασίου Νάξου

Το Γυμνάσιο Νάξου ιδρύεται με το Β. Δ της 3ης Σεπτεμβρίου 1921 (ΦΕΚ 164/τ/Α’/6 Σεπτεμβρίου 1921) «περί ιδρύσεως σχολείων της μέσης εκπαιδεύσεως», υπογεγραμμένο από τον Υπουργό Εκκλησιαστικών και της Δημόσιας Εκπαιδεύσεως.
Σύμφωνα με το παραπάνω ΦΕΚ, ιδρύθηκε «εν Νάξω πλήρες Γυμνάσιον, του οποίου κατά το σχολικό έτος 1921-1922 θα λειτουργήση μόνον η πρώτη τάξη, υπό τον όρο η Κοινότης Νάξου να παράσχη ιδίαις αυτής δαπάναις, δια τη λειτουργίαν του Γυμνασίου απαιτούμενον κατάλληλον διδακτήριον, το οποίο και να εφοδιάσει αυτή, ιδίαις ωσαύτως δαπάναις, με τα απαιτούμενα σχολικά έπιπλα και σκεύη.»
Η ίδρυση του πλήρους Γυμνασίου Νάξου πραγματοποιήθηκε «τη μερίμνη του διακεκριμένου συμπολίτου μας και αντιπροσώπου της Επαρχίας ημών κ.κ Π. Πρωτοπαπαδάκη Υπουργού επί των Οικονομικών.»
Στη συνέχεια το ίδιο Κοινοτικό Συμβούλιο Νάξου στη 119/25 Οκτωβρίου 1921 συνεδρίαση του εγκρίνει «την επί μίαν διετίαν μίσθωσιν της εν τη πόλει της Νάξου κειμένης οικίας του ιδιοκτήτου Ιωάννου Δημ. Αγιοπετρίτου και τω μηνιαίω μισθώματι δραχμών διακοσίων … και εντέλλεται τω κ. Προεδεύοντι να προβή εις την σύνταξιν του μισθωτηρίου συμβολαίου καθόσον ο χρόνος της ενάρξεως των μαθημάτων του Γυμνασίου επείγει.»
Στο Γυμνάσιο φοίτησαν αρχικά 15 μαθητές από την πόλη της Νάξου και 145 οι οποίοι προέρχονταν από τα χωριά .
Για την ανέγερση του διδακτηρίου επιτράπηκε στην Κοινότητα της Νάξου να επιβάλλει φόρο στα προϊόντα της γεωργίας, βιοτεχνίας, ζωοκομίας και στα προϊόντα των λατομείων που εξάγονταν σε άλλα μέρη της Ελλάδας ή στο εξωτερικό.
Στην συνέχεια προχωρά στην αγορά γηπέδων ιδιοκτησίας των Αναστασίου Μελισσουργού και Κωνσταντίνου Σπυριδάκη, αντί του ποσού των 20000 δραχμών στον καθένα. Το κτίριο είναι έργο του αρχιτέκτονα Μητσάκη και στέγασε τους πρώτους μαθητές το 1931, οπως δηλοί και η επιγραφή της εισόδου του.
Πρώτος διευθυντής ήταν ο Λιθοξόος, πρώην διευθυντής της Ευαγγελικής Σχολής της Σμύρνης, ο οποίος ήρθε στην Ελλάδα μετά την Μικρασιατική Καταστροφή.