Το αρχείο περιέχει τεκμήρια σχετικά με την οικονομική κατάσταση της Ελλάδας στον απόηχο της Μικρασιατικής Καταστροφής και τις επακόλουθες διαπραγματεύσεις για τη σύναψη των προσφυγικών ομολογιακών δανείων, τον διακανονισμό των πολεμικών χρεών, την αποκατάσταση των Ελλήνων προσφύγων, τη νομισματική σταθεροποίηση της χώρας και την ίδρυση θεσμών, όπως το Ταμείο Περιθάλψεως Προσφύγων, η Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) και η Τράπεζα της Ελλάδος. Ακόμη, περιέχει έγγραφα σχετικά με τη διαχείριση των ανταλλάξιμων κτημάτων μουσουλμάνων και τις δαπάνες για την περίθαλψη και την εγκατάσταση προσφύγων στα αστικά κέντρα και την ύπαιθρο. Μεταξύ άλλων, το αρχείο περιλαμβάνει αλληλογραφία του Ε. Τσουδερού και των Ελλήνων διαπραγματευτών με την Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ) και ξένες τράπεζες, τα Πρωτόκολλα της Γενεύης (1923-1927), υπομνήματα, εκθέσεις, έρευνες και πρακτικά συνεδριάσεων της Οικονομικής Επιτροπής της ΚτΕ, αναφορές της ΕΑΠ που παρέχουν στατιστικά δεδομένα, τη νομοθεσία που διέπει την οικονομική ενίσχυση προσφύγων (αγροτών, μικροεπαγγελματιών και συνεταιρισμών μικρών βιομηχανιών και χειροτεχνιών), καθώς και άρθρα του Ε. Τσουδερού σε ελληνικές και ξένες εφημερίδες.
Η θεματική ενότητα περιλαμβάνει την υποσειρά A5S1Y6 (φάκελοι: A5S1Y6F1-F6) με τεκμήρια σχετικά με την οικονομική σταθεροποίηση και την αποκατάσταση των προσφύγων και τη διαχείριση των κτημάτων των Ανταλλαγέντων Μουσουλμάνων. Περιλαμβάνει επίσης, φακέλους (A5S1Y4F10, F40, F46, A5S1Y5F3, A5S1Y8F4, F7, F10-11, F13, F21, F26-F27 και A5S3Y2F1, F3) με τεκμήρια που αφορούν τα προσφυγικά δάνεια και τις δαπάνες για την αποκατάσταση αγροτών και αστών προσφύγων, την Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων, το αναγκαστικό δάνειο του 1922 και εισηγητικές εκθέσεις και νομοσχέδια για την απαλλοτρίωση αγροτικών και αστικών κτημάτων της Δυτικής Θράκης και την οικονομική ενίσχυση των προσφύγων. Το αρχείο περιλαμβάνει χειρόγραφα και δακτυλογραφημένα έγγραφα και σημειώσεις, υπομνήματα, εκθέσεις, μελέτες και δημοσιεύματα τύπου.
Επιτελικοί / Eπιχειρησιακοί / Πολιτικοί χάρτες Μέρος της συλλογής χαρτών απεικονίζει το χώρο της ΝΑ Ευρώπης, τη Μικρά Ασία και την Τουρκία κατά τους Βαλκανικούς πολέμους και τον Α΄ και Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Η κατασκευή τους εκτείνεται χρονικά από το 16ο έως τον 20ό αι. Το είδος τους ποικίλλει. Υπάρχουν χάρτες ιστορικοί, εθνογραφικοί, επιτελικοί, αρχαιολογικοί, περιηγητικοί, στατιστικοί, γλωσσολογικοί, διοικητικοί, οικονομικοί–παραγωγικοί, εκκλησιαστικοί, ναυτικοί, γεωφυσικοί και πολιτικοί. Είναι κυρίως ελληνικοί, αλλά υπάρχουν και χάρτες αγγλικοί, γερμανικοί, οθωμανικοί και σλαβικοί.
Ο φάκελος περιλαμβάνει έγγραφα αλληλογραφίας της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων, του Παμπροσφυγικού Συλλόγου Λακωνίας, της Νομαρχίας Λακωνίας και του Δήμου Σπαρτιατών, περί της ανάγκης ανέγερσης προσφυγικού συνοικισμού στη Σπάρτη.
Οι φάκελος περιλαμβάνει: α) ένα χειρόγραφο βιβλίο με τίτλο «Βιβλίον Πολιτογραφηθέντων Προσφύγων», διαμενόντων στο Γύθειο το 1924. β) υποφάκελο εγγράφων με αιτήσεις και πιστοποιητικά προσφύγων Γυθείου για την αστική τους αποκατάσταση, κατά τη χρονική περίοδο 1939-1943.
Οι φάκελοι του αρχείου παρέχουν στοιχεία για: • Προσωπικά στοιχεία προσφύγων στον Νομό Λακωνίας. • Αστική και αγροτική αποκατάσταση των προσφύγων στον Νομό Λακωνίας. • Ανέγερση προσφυγικών συνοικισμών Σπάρτης και Γυθείου. • Σύστημα Αυτοστεγάσεως προσφύγων στον Νομό Λακωνίας.
Περιλαμβάνονται 74 οικογενειακές καταστάσεις Μικρασιατών Προσφύγων στον Νομό Λακωνίας, οι οποίοι υποβάλλουν υπεύθυνη δήλωση για απόκτηση οικοπέδου ή στέγης. Οι καταστάσεις απαρτίζονται από στήλες με τους εξής τίτλους: α/α, Ονοματεπώνυμο [πρόσφυγα], Όνομα Πατρός, Ηλικία, Επάγγελμα, Έτος Εγκαταστάσεως εν Ελλάδι, Παρατηρήσεις.
Ο φάκελος 4 του αρχείου περιέχει χαρτώο υλικό αναφορικά με την αποκατάσταση των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής. Πρόκειται για: • έγγραφα και επιστολές σχετικά με τις αποζημιώσεις των Ελλήνων υπηκόων και τη διαχείριση των ανταλλάξιμων περιουσιών • Έκθεση Πεπραγμένων της Υγειονομικής Υπηρεσίας της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων στη Μακεδονία - Θράκη. • Σχέδια νόμων, υπομνήματα, σημειώσεις και αλληλογραφία περί ανταλλαξίμων προσφύγων και ευρύτερα του προσφυγικού ζητήματος. • Ομιλίες και συνεντεύξεις του πρωθυπουργού Παναγή Τσαλδάρη και του υπουργού Κρατικής Υγιεινής και Αντιλήψεως Μιχαήλ Κύρκου. • Πρακτικά της Δημοσιονομικής Επιτροπής της Κοινωνίας των Εθνών σχετικά με την έκδοση του δεύτερου προσφυγικού δανείου (1927).
Οι 7000 περίπου φωτογραφίες της συλλογής, αποτυπώνουν τον χώρο της Μικράς Ασίας πριν τον εκπατρισμό, εικόνες της κοινωνικής και καθημερινής ζωής των εκεί ελληνικών κοινοτήτων από το τέλος του δεκάτου ενάτου αιώνα έως το 1922. Μετά την ιστορική αυτή τομή, ο τόπος αλλά και η θεματολογία αλλάζουν. Κυριαρχούν, πλέον οι εικόνες της προσφυγικής εγκατάστασης στην Ελλάδα.
Πρωτόκολλο Υπηρεσίας Διάθεσης Οικημάτων συνοικισμού Νέας Φιλαδέλφειας, καταστάσεις εισπρακτέων από την Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος χρεών αστών προσφύγων αγοραστών κατοικιών του αστικού προσφυγικού συνοικισμού Νέας Φιλαδέλφειας, διάφορες αιτήσεις και αποφάσεις του Κεντρικού Συμβουλίου Στεγάσεως για τον συνοικισμό της Νέας Φιλαδέλφειας καθώς και Μητρώο Αυτοστέγασης Πειραιά.
Ο φάκελος περιέχει : • Αλληλογραφία με Κοινότητες Ν. Καβάλας, τοπικές Εκτιμητικές Επιτροπές και αστυνομικές αρχές για καθεστώς ακινήτων, • Έγγραφα για χορήγηση οικημάτων, εκτέλεση εργασιών σε προσφυγικούς συνοικισμούς, παροχή βοήθειας σε πρόσφυγες, παραχωρητήρια αγρών και οικιών σε πρόσφυγες.
Οι φάκελοι περιέχουν: • Πιστοποιητικό Υποθηκοφυλακείου Καβάλας για αγοραπωλησία ανταλλάξιμου ακινήτου • Υπεύθυνη δήλωση καταγωγής και μη εγγραφής στα μητρώα αρρένων Καβάλας
Οι φάκελοι περιέχουν: • Απόδειξη Αγροτικής Τράπεζας για εξόφληση χρέους πρόσφυγα προς την ΑΤΕ • Πρόσκληση γάμου στην Κωνσταντινούπολη Προσφυγικό οικογενειακό βιβλιάριο εποικισμού (κοινότητας Ερεντί Νέστου) Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν πρόσφυγες από Ανατολική Θράκη και Πόντο
• Οι φάκελοι περιέχουν: • έγγραφα από τα εκπαιδευτήρια της Ηρακλείτσας της Ανατ. Θράκης • έγγραφα και πιστοποιητικά προσφυγικής καταγωγής- δελτία ταυτότητας • Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν Θρακιώτες πρόσφυγες από Ηρακλείτσα, τον προσφυγικό συνοικισμό, σπίτια και παραπήγματα της Νέας Ηρακλίτσας
Οι φάκελοι περιέχουν: • Πρωτόκολλα Εκτίμησης και παράδοσης οικήματος της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων (ΕΑΠ) • Απόφαση διανομής του συνοικισμού από το Γραφείο Γεωργικής Περιφέρειας Καβάλας • Κτηματολογικό πίνακα διανομής του αγροκτήματος Λεύκης • Πίνακα δικαιούχων οικοπέδων, με θέση εγκατάστασης και τόπο καταγωγής Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν: • Τοποθεσία και προσφυγικό συνοικισμό Λεύκης • Προσφυγικές οικογένειες
Ο φάκελος περιλαμβάνει: ένα βιβλίο εισαγωγής αντικειμένων με τίτλο Κατάλογος Κειμηλίων Προσφύγων, διοικητικά έγγραφα, αλληλογραφία, πρωτόκολλα παράδοσης-παραλαβής, καταλόγους αντικειμένων, χειρόγραφα προσχέδια εγγράφων, σημειώσεις, φωτογραφίες, αποκόμματα εφημερίδων εποχής. Ο φάκελος διακρίνεται σε δύο ενότητες: Η πρώτη αποτελείται από 41 ομάδες τεκμηρίων, κυρίως του 1916, και αφορά τα περίπου 1600 αντικείμενα που συγκεντρώθηκαν και μεταφέρθηκαν από τη Θεσσαλονίκη στο ΒΧΜ στις αρχές του 1916. Πρόκειται, κυρίως, για πρωτόκολλα παράδοσης-παραλαβής και καταλόγους αντικειμένων που προήλθαν από ενορίες και ναούς της Θεσσαλονίκης, του Κιλκίς αλλά και προσφυγικά κειμήλια από την Ανατολική Θράκη που είχαν συγκεντρωθεί σε ναούς της Θεσσαλονίκης. Η δεύτερη ενότητα αποτελείται από 100 ομάδες τεκμηρίων με ακραίες χρονολογίες 1921-1980 και αφορούν στα Κειμήλια Προσφύγων της Μικράς Ασίας και Ανατολικής Θράκης που άρχισαν να καταφθάνουν στο Μουσείο λίγο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την αποχώρηση των ελληνικών στρατευμάτων από την Ανατολική Θράκη.
Ονομαστικός πίναξ των εγγεγραμμένων προσφύγων εις τα ειδικά προσφυγικά μητρώα της κοινότητος Κοκκαρίου καταρτισθείς τη 24η Ιουνίου 1928 (στήλες: Ονοματεπώνυμον, πατρώνυμον, έτος γεννήσεως, τόπος καταγωγής, Παρατηρήσεις) [4 σελίδες]
Νομαρχία Σάμου, Γραφείον Προνοίας και Δημ. Αντιλήψεως, Πίναξ εμφαίνων τους μετά τον Αύγουστον του 1922 προσφυγόντας εν τω Νομώ Σάμου, δήμω Κοκκαρίου και τα ληφθέντα υπέρ αυτών μέτρα [2 σελίδες]
Στο τετράδιο είναι καταγεγραμμένες αναμνήσεις - μαρτυρία για τη δημιουργία του προσφυγικού οικισμού, την προέλευση και εγκατάσταση των κατοίκων και τη ζωή του χωριού.
Οι φάκελοι περιέχουν: • Άδεια - βεβαίωση εγκατάστασης προσφύγων σε μουσουλμανική οικία • Δηλώσεις εκκαθάρισης περιουσίας πρόσφυγα • Πράξη Εκτιμητικής Επιτροπής της Γενικής Διεύθυνσης Ανταλλαγής • Έγγραφα Προσφυγικού Συλλόγου Σμύρνης και Περιχώρων Καβάλλας και της Ενώσεως Εφέδρων Μικράς Ασίας-Θράκης • Έγγραφο αποζημίωσης από Πρωτοβάθμια Επιτροπή του Υπουργείου Γεωργίας • Έγγραφα εξόφλησης χρεών με προσφυγικές ομολογίες Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν το Μικρασιατικό Μέτωπο Η carte visite παρουσιάζει την Αγία Παρασκευή του Τσεσμέ
Οι 6 φωτογραφίες αποτυπώνουν πρόσφυγες της Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης που ήρθαν στην Αλεξανδρούπολη. Οι 2 φωτογραφίες αποτυπώνουν την κατασκευή των τσιμεντένιων κατοικιών της πόλης για την στέγαση των προσφυγικών, κατά βάση, πληθυσμών που ήρθαν στην Αλεξανδρούπολη μετά τον ξεριζωμό του 1922-23. Η ευρύτερη περιοχή (πάνω από το πάρκο Αν. Θράκης) ονομάστηκε "τσιμεντένια" γιατί ήταν η πρώτη φορά που χρησιμοποιούνταν σε ευρεία κλίμακα τσιμέντο για την κατασκευή οικιών. Οι εργασίες των κατοικιών ολοκληρώθηκαν το 1929.
Ο φάκελος με τίτλο «Κρατικός προσφυγικός συνοικισμός Σουφλίου» περιλαμβάνει αιτήσεις προσφύγων προς την Επιτροπή Αποκαταστάσεως Αστών Προσφύγων, με σκοπό να τους παραχωρηθούν μόνιμοι τίτλοι κυριότητας των κατοικιών και ολοκλήρωση της προσφυγικής αποκατάστασης την περίοδο 1951-1960. Περιλαμβάνονται επίσης σχεδιαγράμματα προσφυγικών κατοικιών, υπεύθυνες δηλώσεις αστικής αποκατάστασης πρόσφυγα, πιστοποιητικά προσφυγικής ιδιότητας, δελτία απογραφής, κτηματολογικό διάγραμμα.
Ο φάκελος περιέχει μαρτυρίες από τη ζωή στη Μικρά Ασία (Αρετσού και Μουδανιά), τις διώξεις του 1914-1915, τον ξεριζωμό, την επανένωση της οικογένειας, τα πρώτα χρόνια της προσφυγιάς στην Καβάλα και τη μετεγκατάσταση στη Νέα Καβάλα του Κιλκίς (αρχές δεκαετίας 1930).
Ο φάκελος περιέχει 28 δακτυλογραφημένες σελίδες στις οποίες είναι καταγεγραμμένα τα απομνημονεύματα του Παντελή Ι. Φουρνιάδη: από Νικόπολη Πόντου – έλευση στην Καβάλα – αποκατάσταση – Κατοχή
Η συλλογή περιλαμβάνει: • Πράξη εκτίμησης περιουσίας της εν Καβάλα εκτιμητικής επιτροπής κοινότητας Γάνου Ανατολικής Θράκης (1924), • Υπεύθυνη δήλωση μη αγροτικής αποκατάστασης, Καβάλα (1926), • Προκήρυξη για την εκτίμηση περιουσιών των προσφύγων: «Πρόσφυγες! Προσέξατε να μη εξευτελίσητε τας Ομολογίας της αποζημιώσεώς σας», (1926).
Οι φάκελοι του αρχείου περιέχουν στοιχεία για: • Δηλώσεις εκκαθάρισης περιουσίας προσφύγων Ν. Καβάλας • Υπεύθυνες δηλώσεις μη αγροτικής αποκατάστασης, του γραφείου εποικισμού Καβάλας • Έγγραφα καθορισμού μισθώματος ανταλλαξίμων οικιών, της Εθνικής Τραπέζης • Σημείωμα πρόχειρης εγκατάστασης σε καπναποθήκη, έγγραφα μετακίνησης Καππαδοκών προσφύγων από λιμάνια της Τουρκίας στο λιμάνι της Καβάλας (με βεβαίωση «κάθαρσης» σε λοιμοκαθαρτήρια) της μικτής επιτροπής για την ανταλλαγή των ελληνοτουρκικών πληθυσμών • Δηλώσεις, πιστοποιητικά και βεβαιώσεις επιτροπών και προσφυγικών συλλόγων για καταγωγή προσφύγων και εγκατάσταση σε ανταλλάξιμες μουσουλμανικές οικίες, Ζητήματα σύγκρουσης προσφύγων και γηγενών για κτηματικές διαφορές • πράξεις εκτίμησης περιουσίας προσφύγων από εκτιμητικές επιτροπές Ν. Καβάλας
Αιτήσεις κατοίκων Μ. Ασίας (Κρήνη, Σμύρνη) για εγγραφή στο Δημοτολόγιο Νάξου 1907, 1920
Έλεγχος επίδοσης μαθητή στη Σχολή Αρρένων του Γαλατά στην Κωνσταντινούπολη 1912-1913
Ανακοίνωση του Νομάρχη Χίου προς τον Δήμαρχο Νάξου σχετικά με την εγκατάσταση προσφύγων στο νησί της Νάξου 1915
Πίναξ εγκαταστάσεως προσφύγων 1915
Αλληλογραφία Δήμου Νάξου περί προσφύγων 1915
Αποφάσεις της Νομαρχίας Κυκλάδων για εγγραφή κατοίκων Σμύρνης στο Μητρώο Αρρένων και το Δημοτολόγιο Νάξου 1916
Πιστοποίηση του Προέδρου της Κοινότητας Μυκόνου περί υποβολής αιτήσεως πρόσφυγα για εγγραφή του στο Μητρώο Αρρένων της Κοινότητας Μυκόνου 1918
Ειδοποίηση της Νομαρχίας Κυκλάδων προς τον Πρόεδρο της Κοινότητας Νάξου περί πολιτογράφησης των προσφύγων 1920
Αίτηση για απόκτηση ελληνικής ιθαγένειας εγγεγραμμένου πρόσφυγα στο Μητρώο Αρρένων και στο Δημοτολόγιο της Κοινότητας Νάξου 1920
Πίναξ εγγραφής προσφύγων 1923,1925
Λυτά έγγραφα σχετικά με καταγραφή προσφύγων, επιδόματα, αποζημιώσεις, επιτάξεις ακινήτων και αποκατάσταση προσφύγων 1923-1925
Πιστοποιητικά εγγραφής και γέννησης στα Μητρώα Νάξου 1924
Αλληλογραφία Νομαρχίας Κυκλάδων – Επιτροπής Προσφύγων Νάξου σχετικά με την αναζήτηση προσφύγων 1925
Αλληλογραφία Υπηρεσίας Πρόνοιας Κυκλάδων – Επιτροπή Περιθάλψεως Προσφύγων Αμοργού σχετικά με την απαγόρευση μετακίνησης προσφύγων προς Ξάνθη 1925
Διαδικασίες απογραφής προσφύγων 1925-1926
Μητρώο Αρρένων Προσφύγων 1926
Αιτήσεις προς την Κοινότητα Νάξου για έκδοση Πιστοποιητικών (συνημμένα πιστοποιητικά όπου εμφαίνονται ότι είναι πρόσφυγες και εκθέσεις Ειρηνοδικείου) 1926
Αιτήσεις συντάξεων για φονευθέντες στη Μικρασιατική Καταστροφή 1927
Αιτήματα Νομαρχίας Κυκλάδων και Ελεγκτικού Συνεδρίου αναζήτησης προσφύγων εγγεγραμμένων στα Μητρώα της Κοινότητας Νάξου 1927-1934
Η συλλογή περιέχει 198 χειρόγραφα φύλλα με αναμνή-σεις του Αναστάσιου Ιωαννίδη από όσα συνέβησαν στον Πόντο, στο Νοβοροσίσκ και το Σοχούμ στο διάστημα 1914-1923
Τα στοιχεία που παρουσιάζονται σε αυτό το τμήμα συλλογής είναι: • Αλληλογραφία Ελληνικής Διοίκησης Θράκης • Δηλώσεις Μικρασιατών προσφύγων προς τον Πρόεδρο της επί των αποζημιώσεων Πατριαρχικής επιτροπής (για διώξεις και καταστροφές 1914-1915), Κωνσταντινούπολη • Αιτήσεις εκκαθάρισης περιουσιών, Υπεύθυνες δηλώσεις μη αγροτικής αποκατάστασης προσφύγων, πράξεις Εκτιμητικών Επιτροπών, αποδείξεις καταβολής προσφυγικού χρέους, Καβάλα • Φωτογραφίες Ελλήνων στρατιωτών στην Αδριανούπολη και στο Μικρασιατικό Μέτωπο • Φωτογραφίες και κάρτες Πραβίου: Προσφυγικοί συνοικισμοί, εγκαίνια έργων. Εκδηλώσεις κοινωνικής, σχολικής, επαγγελματικής ζωής κ.ά.
Οι φάκελοι περιέχουν: • Δηλώσεις για αποζημίωση προς την Επιτροπή του Οικουμενικού Πατριαρχείου για την καταστροφή και απώλεια περιουσιών στους διωγμούς 1914-15), Καλόλημνος • Αιτήσεις εκκαθάρισης περιουσίας από Αρμουτλή-Καλόλημνο Νικομήδειας (καζά Κίου, σαντζάκι Προύσας) • Πράξη της Εκτιμητικής Επιτροπής Καλολήμνου της Γενικής Διεύθυνσης Ανταλλαγής Περιουσιών στα Μουδανιά • Υπεύθυνες δηλώσεις μη αγροτικής αποκατάστασης πρόσφυγα από Αρμουτλή- Καλόλημνο
Ο φάκελος περιέχει • Φύλλο ληξιαρχικής κατάστασης εφέδρου. • Βιβλιάριο προσφυγικό οικογενειακό εποικισμού. • Οι φωτογραφίες είναι οικογενειακές στην Αδριανούπολη, τον Πόντο και την Ελλάδα, περ. 1915-1945.
