Εμφανίζει 14 αποτελέσματα

Αρχείο του νομικού συμβούλου του Οικουμενικού Πατριαρχείου Αυρήλιου Σπαθάρη και γιου του καθηγητή της Μεγάλης του Γένους Σχολής Ανδρέα Σπαθάρη. Το αρχείο καλύπτει ποικίλα νομικά ζητήματα που αφορούν το Οικουμενικό Πατριαρχείο και την ελληνική μειονότητα της Κωνσταντινούπολης από τις αρχές του 20ου αιώνα έως το 1957. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνονται φάκελοι που αφορούν τα δικαιώματα των μειονοτήτων στη Συνθήκη των Σεβρών, τις διαπραγματεύσεις στη Συνδιάσκεψη της Λωζάννης καθώς και το μειονοτικό καθεστώς των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης μετά το 1923. Η αλληλογραφία του Σπαθάρη με διάφορους Κωνσταντινουπολίτες παρέχει στοιχεία για την ελληνική μειονότητα της Κωνσταντινούπολης και το Οικουμενικό Πατριαρχείο, όπως πληροφορίες για την οικονομική και εκπαιδευτική κατάσταση της μειονότητας, τις διενέξεις και τις αλληλοκατηγορίες στους κόλπους του Πατριαρχείου κ.ά. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αλληλογραφία μεταξύ προσφύγων στα καραμανλίδικα, όπου προβάλλονται πτυχές της κοινωνικής ζωής των τουρκόφωνων προσφύγων μετά την Ανταλλαγή των Πληθυσμών.

Στο αρχείο του Ιωάννη Μεταξά περιλαμβάνεται αρχειακό υλικό σχετικά με το ενδεχόμενο στρατιωτικών επιχειρήσεων στη Μικρά Ασία την περίοδο του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και με τις θέσεις του Μεταξά για τη Μικρασιατική Εκστρατεία. Ειδικότερα, στο αρχείο υπάρχει το σχέδιο του υπομνήματος για τη μη συμμετοχή της Ελλάδας στο πλευρό των συμμάχων της Αντάντ στην επιχείρηση κατάληψης των Δαρδανελλίων, το οποίο υπέβαλε στον πρωθυπουργό Βενιζέλο τον Φεβρουάριο του 1915 με την ιδιότητα του αρχηγού του Επιτελείου, καθώς και το σχέδιο της επιστολής παραίτησης και αποστρατείας του Μεταξά, καταγραφές συνομιλιών του Μεταξά με τον Βενιζέλο τον Ιανουάριο του ιδίου έτους και σχέδια επιστολών του προς τον πρωθυπουργό Γούναρη σχετικά με τις διαφορετικές απόψεις του Επιτελείου ως προς τη συμμετοχή της Ελλάδας σε εκστρατεία στη Μικρά Ασία πριν από τον Φεβρουάριο του 1915. Συμπεριλαμβάνονται, επίσης, υπομνήματα και καταγραφές συνομιλιών του Μεταξά με τον βασιλιά τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο του 1915 σχετικά με το ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας από την ουδετερότητα. Στο αρχείο περιλαμβάνεται και η καταγραφή από τον Μεταξά της συνομιλίας του τον Μάρτιο του 1921 με τον πρωθυπουργό Δημήτριο Γούναρη, τον υπουργό Οικονομικών Πρωτοπαπαδάκη, τον υπουργό Στρατιωτικών Θεοτόκη και τον συνταγματάρχη Αθανάσιο Εξαδάκτυλο, όταν του προτάθηκε να επανέλθει στο Επιτελείο ή να αναλάβει τη γενική διοίκηση του στρατού στη Μικρά Ασία. Για την ίδια περίοδο, το αρχείο διασώζει και τη γνωστή επιστολή του αδερφού του βασιλιά Κωνσταντίνου, πρίγκιπα Ανδρέα, που στέλνει από τη Σμύρνη στον Μεταξά, όπου συμπυκνώνεται η απέχθεια και το μίσος των αντιβενιζελικών προς τον μικρασιατικό Ελληνισμό. Τις πληροφορίες για την κρίσιμη κατάσταση του στρατεύματος στη Μικρά Ασία και για το γεγονός ότι επίκειτο τουρκική επίθεση την οποία θα ήταν αδύνατον να αποκρούσουν οι ελληνικές δυνάμεις, που πληροφορείται ο Μεταξάς από τον πρίγκιπα Ανδρέα, τις διαβιβάζει με επιστολή του τον Δεκέμβριο του 1921 στον πρωθυπουργό Πέτρο Πρωτοπαπαδάκη. Στο αρχείο εντοπίζεται, επίσης, κείμενο, μάλλον του δημοσιογράφου Σπυρίδωνος Μινώτου, για τη φιλανθρωπική δράση της βασίλισσας Σοφίας την περίοδο της Μικρασιατικής Εκστρατείας.

Επιστολές προς τον αρχηγός της Επανάστασης 1922 Νικόλαο Πλαστήρα υπουργών, κοινοταρχών, πολιτών, συλλόγων Φιλελευθέρων, πολιτευτών, ομογενών, στρατιωτικών, του Εμμ. Μπενάκη κ.ά. σχετικά με την πολιτική κατάσταση στη χώρα, ζητήματα διοίκησης, τις εκλογές του 1923 και την κάθοδο σε αυτές του Πλαστήρα, την ανασυγκρότηση του κόμματος των Φιλελευθέρων, με παρακλήσεις για διάφορες διευκολύνσεις, την εκκαθάριση των αντιφρονούντων στο Δημόσιο και το στράτευμα.
Έκθεση Ανακριτικής Επιτροπής Επιχειρήσεων Μικράς Ασίας, περίοδος δευτέρα: Νοέμβριος 1920 - Αύγουστος 1922.
Προπαγανδιστική προκήρυξη προς τους Έλληνες στρατιώτες που τους καλεί να παραδοθούν στις κεμαλικές δυνάμεις.
Χάρτες του μετώπου της Μικρασιατικής Εκστρατείας.
Διαταγές του διοικητή του Νοτίου Συγκροτήματος του ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία και της 1ης Μεραρχίας Αθανάσιου Φράγκου καθώς και άλλων στρατιωτικών σχηματισμών προς τον Νικόλαο Πλαστήρα διοικητή του 5/42 Συντάγματος Ευζώνων κατά τον Αύγουστο του 1922. Δελτία πληροφοριών της 13ης Μεραρχίας του Απριλίου του 1922. Έκθεση πεπραγμένων της 13ης Μεραρχίας κατά τις επιχειρήσεις στην Μικρά Ασία την περίοδο 10 Αυγούστου με 15 Σεπτεμβρίου 1922.
Μελέτη του 1921 της Ελληνικής Στρατιωτικής Αποστολής στην Κωνσταντινούπολη για τον τρόπο κατάληψης της πόλης από τον ελληνικό στρατό.
Σχέδια κατάλυσης των αρχών της Επαναστατικής Επιτροπής Εθνικής Σωτηρίας, της εξουδετέρωσης των αντίθετων στο κίνημα του 1922 στρατιωτικών μονάδων, της μετάβασης των μονάδων από τα νησιά του βορειοανατολικού Αιγαίου στην Αθήνα.
Επαναστατική Επιτροπή Χίου, έκθεσις του επιτελάρχου της Επαναστάσεως ταγματάρχη Πυροβολικού Ευριπίδη Μπακιρτζή των πεπραγμένων της Επαναστάσεως εν Χίω, Αθήνα 22/9/1922.
Φωτογραφίες του Πλαστήρα και πρωταγωνιστών της Επανάστασης του 1922.

Στις αρμοδιότητες του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού εντασσόταν κυρίως η διευκόλυνση της επικοινωνίας των πολιτών με τους φορείς της δημόσιας διοίκησης και η προώθηση των υποθέσεών τους. Κατά συνέπεια στο αρχείο συγκεντρώνονται διάφορα αιτήματα προσφύγων, προσφυγικών συλλόγων και σωματείων που αφορούν την επίλυση ζητημάτων του προσφυγικού πληθυσμού.
Επιπλέον, το Πολιτικό Γραφείο λειτουργώντας επικουρικά στο έργο του πρωθυπουργού διεκπεραίωνε και υποθέσεις που σχετίζονταν με την εξωτερική πολιτική του ελληνικού κράτους. Έτσι, στο αρχείο έχουν διασωθεί σημαντικά έγγραφα που σκιαγραφούν τις ενέργειες της ελληνικής διπλωματίας, ιδιαίτερα της περιόδου 1917-1923. Υπενθυμίζεται ότι κατά την παραπάνω περίοδο σημειώθηκαν γεγονότα-ορόσημα για τη σύγχρονη ιστορία του ελληνικού κράτους: η συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η εδαφική επέκταση στη Θράκη και τη Μικρά Ασία, η υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, η στρατιωτική ήττα στο Μικρασιατικό Μέτωπο, ο ξεριζωμός του ελληνικού πληθυσμού και η υπογραφή της Σύμβασης ανταλλαγής των πληθυσμών και της Συνθήκης Ειρήνης στη Λωζάννη. Το Πολιτικό Γραφείο ήταν επίσης μέρος του προπαγανδιστικού μηχανισμού στήριξης των διεκδικήσεων της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται φάκελοι του αρχείου και έγγραφα για τις εθνικές διεκδικήσεις σε Μικρά Ασία, Πόντο και Θράκη, την παροχή στατιστικών στοιχείων του ελληνορθόδοξου πληθυσμού των παραπάνω περιοχών για την στήριξη των ελληνικών αιτημάτων στη συνδιάσκεψη ειρήνης στο Παρίσι κ.ά.
Η υπηρεσία του Πολιτικού Γραφείου συγκέντρωνε ακόμη και πληροφορίες που αφορούσαν τις επιχειρήσεις και την οργάνωση του ελληνικού στρατεύματος, αλλά και την εσωτερική ασφάλεια της χώρας. Έτσι, υπάρχουν φάκελοι με πληροφορίες για τις επιχειρήσεις των ελληνικών δυνάμεων στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη Μικρασιατική Εκστρατεία με χάρτες διάταξης των ελληνικών, συμμαχικών και εχθρικών στρατευμάτων.
Σημαντικά στοιχεία μπορούν να αντληθούν, επίσης, από το υλικό του αρχείου για την κοινωνική ιστορία της χώρας. Για παράδειγμα, η αποκατάσταση των προσφύγων μετά το 1922, ο πόνος του χαμού συγγενών τους και η εχθρική διάθεση των ντόπιων απέναντί τους είναι ζητήματα που διαπερνούν το υλικό του αρχείου. Υπάρχουν λοιπόν φάκελοι της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων και της Ανώτατης Διεύθυνσης Προσφύγων, πληθώρα υπομνημάτων προσφυγικών οργανώσεων, ενώ ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στους φακέλους με αιτήσεις συγγενών ελλήνων στρατιωτών και προσφύγων με τις οποίες ζητούσαν πληροφορίες για την τύχη των δικών τους που δεν είχαν επιστρέψει από τη Μικρά Ασία. Στοιχεία υπάρχουν και για την περίθαλψη και αποκατάσταση των προσφύγων πριν από το 1922, για τη μεταφορά του ελληνικού πληθυσμού που είχε συγκεντρωθεί στον Καύκασο και τη νότια Ρωσία, για την παλιννόστηση των προσφύγων στις εστίες τους, για τους κεμαλικούς διωγμούς των ελληνορθόδοξων πληθυσμών, για την οργάνωση της ελληνικής διοίκησης στη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη, κ.ά.

Οι φάκελοι του αρχείου αποτυπώνουν τις διαδικασίες εφαρμογής των νόμων αγροτικής μεταρρύθμισης σε όλη τη χώρα παρέχοντας στοιχεία για:
• Απαλλοτριώσεις ή εξαγορά μεγάλων αγροκτημάτων και εκκλησιαστικής περιουσίας.
• Διανομή κλήρων σε ακτήμονες αγρότες και πρόσφυγες.
• Αποζημιώσεις απαλλοτριώσεων.
• Στατιστικοί πίνακες και διοικητικές εκθέσεις με διάφορα στοιχεία των προς απαλλοτρίωση τσιφλικιών.
• Διοικητική αλληλογραφία για την αγροτική αποκατάσταση προσφύγων.
• Ζητήματα ανταλλαξιμότητας ιδιοκτητών τσιφλικιών και επίλυσης θεμάτων των ανωμάλων δικαιοπραξιών.
• Ζητήματα σύγκρουσης προσφύγων και γηγενών για κτηματικές διαφορές.
• Την αντιμετώπιση των εκκρεμών ζητημάτων μετά την κατάργηση της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων το 1930.

H Διεύθυνση Τοπογραφικής Υπηρεσίας του υπουργείου Γεωργίας αποτελούσε βασικό μηχανισμό για την προώθηση της εποικιστικής πολιτικής του κράτους, αφού ήταν αρμόδιο για τις απαραίτητες τοπογραφικές εργασίες ώστε να επιτευχθεί η εγκατάσταση ακτημόνων και προσφύγων σε δημόσιες ή ανταλλάξιμες γαίες, σε εκτάσεις που προήλθαν από απαλλοτριωμένα τσιφλίκια ή από εγγειοβελτιωτικές εργασίες κ.λπ. Με την ίδρυση του υπουργείου Γεωργίας το 1917 η Διεύθυνση Τοπογραφικής Υπηρεσίας συμμετείχε στην υλοποίηση του προγράμματος απαλλοτριώσεων και απόδοσης κλήρου σε ακτήμονες σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόμου 1072. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την εισροή εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων στο ελληνικό έδαφος, η αποκατάσταση του προσφυγικού πληθυσμού στην ανταλλάξιμη μουσουλμανική περιουσία και στις υπόλοιπες δημόσιες γαίες αποτελούσε επιτακτική ανάγκη. Η Διεύθυνση της Τοπογραφικής Υπηρεσίας σε συνεργασία με την Τοπογραφική Υπηρεσία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων προχώρησε στην καταμέτρηση των ανταλλάξιμων και δημόσιων γαιών και στη διανομή κλήρων για την αγροτική αποκατάσταση των προσφύγων. Στο αρχείο, μάλιστα, διασώζονται πρωτόκολλα χρεώσεως αξίας προσφυγικών κλήρων. Τα έγγραφα του αρχείου αποτυπώνουν επίσης τις διαμάχες στις σχέσεις προσφύγων και γηγενών όσον αφορά τη διανομή δημοσίων και ανταλλάξιμων γαιών που διεκδικούνταν και από τις δύο πληθυσμιακές ομάδες. Η Διεύθυνση Τοπογραφικής Υπηρεσίας καλούνταν να δώσει λύση στις παραπάνω διαμάχες και σε άλλες που αφορούσαν γαιοκτητικά ζητήματα, αφού ήταν η αρμόδια υπηρεσία για τον ακριβή καθορισμό των κλήρων και τη χορήγηση διαγραμμάτων διανομής που βεβαίωναν τα όρια αυτά και το ιδιοκτησιακό καθεστώς των κλήρων.
Μετά τη διάλυση της ΕΑΠ (Δεκέμβριος 1930) , η Τοπογραφική Υπηρεσία ανέλαβε την οριστική διανομή και χρέωση της αξίας των προσφυγικών κλήρων, ενώ συνέχισε την καταμέτρηση γαιών και τη διανομή κλήρων σε ακτήμονες, συνεταιρισμούς ακτημόνων, υπαλλήλων κ.λπ. που προέρχονταν από δημόσιες γαίες ή από απαλλοτριώσεις. Τα συνεχή παράπονα προσφύγων, ντόπιων και τοπικών παραγόντων ανάγκαζαν την Τοπογραφική Υπηρεσία να προχωρά σε αναδιανομή κλήρων, σε συμπλήρωση κλήρων με πρόσθετες εκτάσεις και σε διευκρινίσεις για τα όρια κτημάτων.
Εκτός βέβαια από τη σημασία της Τοπογραφικής Υπηρεσίας για την προώθηση της πολιτικής του ελληνικού κράτους όσον αφορά την αποκατάσταση των προσφύγων, των ακτημόνων και άλλων πληθυσμιακών ομάδων, το αρχειακό υλικό παρέχει πληροφορίες για τον τρόπο λειτουργίας, τη διάρθρωση, τις προκλήσεις και τα προβλήματα που αντιμετώπιζε μια τεχνική υπηρεσία σε μία ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο της ελληνικής ιστορίας.

Χάρτες της Γεωγραφικής Βρετανικής Υπηρεσίας του 1920 1) της Ευρωπαϊκής Τουρκίας με την περιοχή των στενών, της Σμύρνης και των νησιών του Αιγαίου, 2) των νότιων συνόρων της Τουρκίας στην Ασία και 3) της χερσονήσου της Καλλίπολης.

Χάρτες της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού περιοχών της Μικράς Ασίας (Άγκυρα, Φιλαδέλφεια, Σιβρί Χισάρ, Αφιόν Καραχισάρ, Εσκί Σεχίρ, Συναός), τουρκικές προκηρύξεις στα ελληνικά προς τους Έλληνες στρατιώτες και ελληνικές προκηρύξεις στα οθωμανικά προς του Τούρκους των Βαλκανικών Πολέμων ή της Μικρασιατικής Εκστρατείας.

1. Χάρτης της Νέας Ελλάδας, 1920
2. Χάρτης της τουρκικής δημοκρατίας.
3. Υπεύθυνη δήλωση αποζημίωσης προσφύγων.

1. Χάρτες 19ος - 20ός αιώνας: χάρτης της περιοχής της Αδριανούπολης, χάρτης της Μεγάλης Ελλάδας του 1920, χάρτης βυζαντινών επαρχιών Μικράς Ασίας.
2. Επιστολόχαρτα εμπορικών οίκων της Κωνσταντινούπολης με τιμολόγια και εμπορικές δοσοληψίες 1910-1913.
3. Αλληλογραφία του Χρ. Σαββαΐδη από το Εσκί Σεχίρ με τον Β. Ελευθεριάδη από την Κωνσταντινούπολη (1918-1919) σχετικά με την πώληση κτήματος του δεύτερου στο Εσκί Σεχίρ.
4. Δώδεκα (12) φύλλα της καθημερινής πολιτικής και οικονομικής εφημερίδας "ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ" του έτους 1922.

Τοπογραφικά διαγράμματα διανομής, που συντάχθηκαν από την Τοπογραφική Υπηρεσία του Υπουργείου Γεωργίας, για τα κτήματα της Αττικής Κάτω Σούλι - Λοιμικό υπέρ προσφυγικής ομάδας Σεβδίκιοϊ (1932), Μήλεσι (1928), Ωρωπός (1927) και Σκάλα Ωρωπού (1927). Αποσπάσματα κτηματολογικών πινάκων διανομής κτημάτων Βουρβάς Αττικής και Εθνικών Αγωνιστών Ραφήνας. Χάρτες της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού για Χαλκιδική (πριν από 1912), Αττική, Πικέρμι - Αραφήνα (Ραφήνα), Μαρκόπουλο - Κερατέα, Λιόπεσι (Παιανία) και Μενίδι.

Χάρτες περιοχών της Μικράς Ασίας.

1. Αφιόν Καραχισάρ (έκδ. Πρόχειρος, χ.χ.),
2. Προύσα (Δεκέμβριος 1920),
3. Φιλαδέλφεια, Σύναος (Σιμάβ), Νικομήδεια (Ismid), Σμύρνη (Ιανουάριος 1921),
4. Δορύλαιον (Εσκί - Σεχίρ), Σπάρτη, Ακ- Σεχίρ, Κυδωνιές (Αιβαλί), Αλικαρνασσός, Αϊδίνιον-Ντενιζλί, Ζιβρί-Χισάρ, Σινώπη, Bilejik (Φεβρουάριος 1921),
5. Μπέι - Σεχίρ, Ποντοηράκλεια, Μπόλι, Άγκυρα, Καραμάν, Σεβερέκ (Μάρτιος 1921),
6. Καισάρεια, Τοκάτη, Μερζιφούντα (Απρίλιος 1921)

Έγχρωμος αστικός χάρτης στον οποίο απεικονίζονται οι συνοικίες της Σμύρνης

Ιστορικός χάρτης που απεικονίζει την ευρύτερη περιοχή της Καππαδοκίας. Ο χάρτης πλαισιώνεται από κείμενο στα γαλλικά με πληροφορίες σχετικά με την ιστορία της Καππαδοκίας. Η όλη σύνθεση περιβάλλεται από περίτεχνα διακοσμημένο πλαίσιο.