Γενικά Αρχεία του Κράτους - Τμήμα Ρόδου

Γενικά Αρχεία του Κράτους - Τμήμα Ρόδου

• ΓΑΚ Ρόδου
• ΓΑΚ Δωδεκανήσου

• Κρατικός Αρχειακός Φορέας

Στα πρώτα χρόνια της Ένωσης της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα, ιδρύθηκαν δύο ανεξάρτητες και αυτοτελείς υπηρεσίες:
το Ιστορικό Αρχείο Δωδεκανήσου (Ι.Α.Δ.) με την υπ΄αρ. 56/1947 προκήρυξη της Ελληνικής Στρατιωτικής Διοίκησης Δωδεκανήσου, από τον αντιναύαρχο Περικλή Ιωαννίδη, με σκοπό την περισυλλογή, συντήρηση, μελέτη και δημοσίευση κάθε γραπτού μνημείου που αφορά στην ιστορία της Δωδ/σου, και
το Λαογραφικό Αρχείο Δωδεκανήσου (Λ.Α.Δ.) το 1949 με την υπ' αρ. 34/1949 με αριθ. πρωτ. 17563/1563/49 απόφαση του τότε Γενικού Διοικητή Δωδεκανήσου, Νικολάου Μαυρή.

Καθοριστική στην οργάνωση και λειτουργία του τότε Ιστορικού Αρχείου Δωδεκανήσου, υπήρξε η συμβολή του Γενικού Διοικητή Νικολάου Μαυρή (1), επικουρούμενου στο έργο του αυτό από τον τότε Υποδιευθυντή και μετέπειτα Διευθυντή των Γενικών Αρχείων του Κράτους, Εμμανουήλ Πρωτοψάλτη, ο οποίος καταγόταν από την Κάρπαθο.

Από την ίδρυση τους και μέχρι το 1991 τα Αρχεία (Ι.Α.Δ. και Λ.Α.Δ.) είχαν κοινό προϊστάμενο και εξυπηρετούντο από το ίδιο προσωπικό (2). Με την ψήφιση του Ν. 1946/1991 οι δύο Υπηρεσίες συγχωνεύτηκαν σε μία και έλαβαν τη σημερινή τους ονομασία Γ.Α.Κ. - Αρχεία Ν. Δωδεκανήσου.

Το Ιστορικό Αρχείο Δωδεκανήσου, με την ίδρυσή του το 1947, στεγάστηκε στο ισόγειο του Μεσαιωνικού κτιριακού συγκροτήματος «Καστελλανίας» , που του παραχωρήθηκε από την Ελληνική Στρατιωτική Διοίκηση Δωδ/σου, ενώ σήμερα τα ΓΑΚ διατηρούν και χρησιμοποιούν ως αποθηκευτικό χώρο-αρχειοστάσια και το κτίριο του Μεσαιωνικού Ναυαρχείου στη πλατεία Εβραίων Μαρτύρων.

Συνοπτικά το Τμήμα Ρόδου περιλαμβάνει τα εξής αρχεία και συλλογές :
Χειρόγραφα και έντυπα βιβλία (αρχέτυπα και μεταγενέστερα).
Το αρχείο της κοινότητας Σύμης, της ύστερης τουρκοκρατίας και της Ελληνικής Επανάστασης (βλέπε ψηφιακές αρχειακές συλλογές).
Το Αρχείο της Ιταλικής Διοίκησης Δωδεκανήσου 1912-1943. Ένα μέρος του, περίπου 1600 φάκελοι, ταξινομήθηκε χρονολογικά και καταγράφηκε σε καταλόγους, κατά τα έτη 1949-56, (υπάρχει συνοπτικό ευρετήριο).
Το αγγλικό αρχείο Καρπάθου των ετών 1945-47, της Βρετανικής Στρατιωτικής Διοίκησης Δωδ/σου (υπάρχει συνοπτικό ευρετήριο).
Το Αρχείο της Γενικής Διοίκησης Δωδ/σου των ετών 1948-55.
Το Αρχείο της Νομαρχίας Δωδ/σου των ετών 1955 κ.ε.
Συλλογή από Ιταλικά Διατάγματα 1912-1943.
Συλλογή αρχείου με αρνητικές γυάλινες φωτογραφικές πλάκες, της περιόδου της Ιταλοκρατίας της Ρόδου.
Συλλογή από Φωτογραφικό υλικό (σε ασπρόμαυρη εκτύπωση) από της γυάλινες πλάκες (διαστ. 24Χ30) περ. 142.
Οθωμανικό Αρχείο Άσπρης Θάλασσας (Αιγαίο), 18ος αι. - αρχές 20ού αι.
Αρχείο Αρχιτεκτονικών Σχεδίων
Βιομηχανικά αρχεία

Στα Αρχεία Νομού Δωδεκανήσου λειτουργεί Βιβλιοθήκη, υποστηρικτικά στις δραστηριότητες των Αρχείων και στις έρευνες όσων συμβουλεύονται το αρχειακό υλικό το οποίο απόκειται στα Γ.Α.Κ. Ιδιαίτερη ενότητα αφορά σε ποικίλα θέματα της τοπικής βιβλιογραφίας.

Η σύγχρονή βιβλιοθήκη περιλαμβάνει περίπου 1100 τόμους βιβλίων των ετών 1961-2013 και η βιβλιοθήκη του Λαογραφικού Αρχείου Δωδεκανήσου, περίπου 490 τόμους βιβλίων των ετών 1913-1984.

Τα Γ.Α.Κ. Ν. Δωδεκανήσου κάθε χρόνο εμπλουτίζουν με αγορές και μικρές δωρεές τη βιβλιοθήκη τους για την εξυπηρέτηση των ερευνητών που επισκέπτονται το Αρχείο.

Η βιβλιοθήκη δεν είναι δανειστική. Το κοινό έχει πρόσβαση κατά τις ώρες λειτουργίας του Αναγνωστηρίου της υπηρεσίας.