Εγκαίνια ανακαίνισης προσφυγικού συνοικισμού Μεσσήνης

Ατομικοί φάκελοι προσφύγων αιτούντων στεγαστική αποκατάσταση στη Ναύπακτο κατά οικοδομικό τετράγωνο.
Κτηματολογικό Διάγραμμα συνοικισμού Ναυπάκτου.
Φάκελοι απαλλοτριώσεων, σεισμοπαθών προσφυγικού συνοικισμού, δικαιολογητικά διάφορα.
Βιβλίο Πράξεων εκτιμητικής επιτροπής.

Ο φάκελος με τίτλο «Κρατικός προσφυγικός συνοικισμός Σουφλίου» περιλαμβάνει αιτήσεις προσφύγων προς την Επιτροπή Αποκαταστάσεως Αστών Προσφύγων, με σκοπό να τους παραχωρηθούν μόνιμοι τίτλοι κυριότητας των κατοικιών και ολοκλήρωση της προσφυγικής αποκατάστασης την περίοδο 1951-1960. Περιλαμβάνονται επίσης σχεδιαγράμματα προσφυγικών κατοικιών, υπεύθυνες δηλώσεις αστικής αποκατάστασης πρόσφυγα, πιστοποιητικά προσφυγικής ιδιότητας, δελτία απογραφής, κτηματολογικό διάγραμμα.

Οριστικά παραχωρητήρια, αιτήσεις προσφύγων, πιστοποιητικά οικογενειακής κατάστασης προσφύγων από προσφυγικούς συλλόγους, λίστες αστών προσφύγων νομού Αχαΐας, σχέδια προσφυγικών συνοικισμών, αλληλογραφία, κ.ά.

Φάκελοι: παραχωρητηρίων ακινήτων σε πρόσφυγες με τα σχετικά δικαιολογητικά, σχεδίων τοπογραφικών, δελτίων χρεών της Α.Τ.Ε. και νομοθεσίας. Βιβλία: πράξεων Τοπικού Συμβουλίου Πρόνοιας και Στεγάσεως Νομού Αργολίδας, Κτηματολογικών - Εκτιμητικών Πινάκων αστικών προσφυγικών συνοικισμών Ναυπλίου και Άργους.

Φάκελοι παραχωρητηρίων κρατικών οικοπέδων Άργους, Ε.Α.Π., παλαιών προσφύγων, αστών προσφύγων και Τ.Α.Π.Α.Τ. με τα σχετικά δικαιολογητικά και τοπογραφικά σχέδια. Βιβλίο πράξεων Συμβουλίου Στεγάσεων Νομού Αργολίδας και Κτηματολογικών - Εκτιμητικών Πινάκων αστικών προσφυγικών συνοικισμών Άργους - Ναυπλίου.

Έγγραφα και ανακοινώσεις της Εκτελεστικής Επιτροπής Ανεγέρσεως Ιερού Ναού Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Συμπληρωμένα απογραφικά δελτία προσφύγων (συντάκτης: Ιωάννης Γιαννόπουλος). Φωτογραφία των εγκαινίων του συνοικισμού.

Το αρχείο περιλαμβάνει αλληλογραφία, διοικητικά έγγραφα, κείμενα, διαλέξεις στην Βουλή και αγορεύσεις του Υπουργού Κοινωνικής Πρόνοιας και Υγιεινής Μιχάλη Κύρκου σχετικά με την αποκατάσταση των προσφύγων. Επίσης εισερχόμενες επιστολές προσφυγικών σωματείων και συλλόγων προς τον υπουργό. Αρχείο αποκομμάτων ημερήσιου τύπου από τις δραστηριότητες του Υπουργού και την σπάνια εφημερίδα Εφημερίς των προσφύγων (Θεσσαλονίκη 1923-1924) της οποίας ο Μ. Κύρκος υπήρξε εκδότης. Ελάχιστες φωτογραφίες από εγκαίνια προσφυγικών συνοικισμών.

Στις αρμοδιότητες του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού εντασσόταν κυρίως η διευκόλυνση της επικοινωνίας των πολιτών με τους φορείς της δημόσιας διοίκησης και η προώθηση των υποθέσεών τους. Κατά συνέπεια στο αρχείο συγκεντρώνονται διάφορα αιτήματα προσφύγων, προσφυγικών συλλόγων και σωματείων που αφορούν την επίλυση ζητημάτων του προσφυγικού πληθυσμού.
Επιπλέον, το Πολιτικό Γραφείο λειτουργώντας επικουρικά στο έργο του πρωθυπουργού διεκπεραίωνε και υποθέσεις που σχετίζονταν με την εξωτερική πολιτική του ελληνικού κράτους. Έτσι, στο αρχείο έχουν διασωθεί σημαντικά έγγραφα που σκιαγραφούν τις ενέργειες της ελληνικής διπλωματίας, ιδιαίτερα της περιόδου 1917-1923. Υπενθυμίζεται ότι κατά την παραπάνω περίοδο σημειώθηκαν γεγονότα-ορόσημα για τη σύγχρονη ιστορία του ελληνικού κράτους: η συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η εδαφική επέκταση στη Θράκη και τη Μικρά Ασία, η υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, η στρατιωτική ήττα στο Μικρασιατικό Μέτωπο, ο ξεριζωμός του ελληνικού πληθυσμού και η υπογραφή της Σύμβασης ανταλλαγής των πληθυσμών και της Συνθήκης Ειρήνης στη Λωζάννη. Το Πολιτικό Γραφείο ήταν επίσης μέρος του προπαγανδιστικού μηχανισμού στήριξης των διεκδικήσεων της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται φάκελοι του αρχείου και έγγραφα για τις εθνικές διεκδικήσεις σε Μικρά Ασία, Πόντο και Θράκη, την παροχή στατιστικών στοιχείων του ελληνορθόδοξου πληθυσμού των παραπάνω περιοχών για την στήριξη των ελληνικών αιτημάτων στη συνδιάσκεψη ειρήνης στο Παρίσι κ.ά.
Η υπηρεσία του Πολιτικού Γραφείου συγκέντρωνε ακόμη και πληροφορίες που αφορούσαν τις επιχειρήσεις και την οργάνωση του ελληνικού στρατεύματος, αλλά και την εσωτερική ασφάλεια της χώρας. Έτσι, υπάρχουν φάκελοι με πληροφορίες για τις επιχειρήσεις των ελληνικών δυνάμεων στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη Μικρασιατική Εκστρατεία με χάρτες διάταξης των ελληνικών, συμμαχικών και εχθρικών στρατευμάτων.
Σημαντικά στοιχεία μπορούν να αντληθούν, επίσης, από το υλικό του αρχείου για την κοινωνική ιστορία της χώρας. Για παράδειγμα, η αποκατάσταση των προσφύγων μετά το 1922, ο πόνος του χαμού συγγενών τους και η εχθρική διάθεση των ντόπιων απέναντί τους είναι ζητήματα που διαπερνούν το υλικό του αρχείου. Υπάρχουν λοιπόν φάκελοι της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων και της Ανώτατης Διεύθυνσης Προσφύγων, πληθώρα υπομνημάτων προσφυγικών οργανώσεων, ενώ ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στους φακέλους με αιτήσεις συγγενών ελλήνων στρατιωτών και προσφύγων με τις οποίες ζητούσαν πληροφορίες για την τύχη των δικών τους που δεν είχαν επιστρέψει από τη Μικρά Ασία. Στοιχεία υπάρχουν και για την περίθαλψη και αποκατάσταση των προσφύγων πριν από το 1922, για τη μεταφορά του ελληνικού πληθυσμού που είχε συγκεντρωθεί στον Καύκασο και τη νότια Ρωσία, για την παλιννόστηση των προσφύγων στις εστίες τους, για τους κεμαλικούς διωγμούς των ελληνορθόδοξων πληθυσμών, για την οργάνωση της ελληνικής διοίκησης στη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη, κ.ά.

Οι 7000 περίπου φωτογραφίες της συλλογής, αποτυπώνουν τον χώρο της Μικράς Ασίας πριν τον εκπατρισμό, εικόνες της κοινωνικής και καθημερινής ζωής των εκεί ελληνικών κοινοτήτων από το τέλος του δεκάτου ενάτου αιώνα έως το 1922. Μετά την ιστορική αυτή τομή, ο τόπος αλλά και η θεματολογία αλλάζουν. Κυριαρχούν, πλέον οι εικόνες της προσφυγικής εγκατάστασης στην Ελλάδα.

Ο φάκελος περιλαμβάνει: ένα βιβλίο εισαγωγής
αντικειμένων με τίτλο Κατάλογος Κειμηλίων
Προσφύγων, διοικητικά έγγραφα, αλληλογραφία,
πρωτόκολλα παράδοσης-παραλαβής, καταλόγους
αντικειμένων, χειρόγραφα προσχέδια εγγράφων,
σημειώσεις, φωτογραφίες, αποκόμματα εφημερίδων
εποχής.
Ο φάκελος διακρίνεται σε δύο ενότητες:
Η πρώτη αποτελείται από 41 ομάδες τεκμηρίων, κυρίως
του 1916, και αφορά τα περίπου 1600 αντικείμενα που
συγκεντρώθηκαν και μεταφέρθηκαν από τη Θεσσαλονίκη
στο ΒΧΜ στις αρχές του 1916. Πρόκειται, κυρίως, για
πρωτόκολλα παράδοσης-παραλαβής και καταλόγους
αντικειμένων που προήλθαν από ενορίες και ναούς της
Θεσσαλονίκης, του Κιλκίς αλλά και προσφυγικά κειμήλια
από την Ανατολική Θράκη που είχαν συγκεντρωθεί σε
ναούς της Θεσσαλονίκης.
Η δεύτερη ενότητα αποτελείται από 100 ομάδες
τεκμηρίων με ακραίες χρονολογίες 1921-1980 και
αφορούν στα Κειμήλια Προσφύγων της Μικράς Ασίας
και Ανατολικής Θράκης που άρχισαν να καταφθάνουν
στο Μουσείο λίγο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή
και την αποχώρηση των ελληνικών στρατευμάτων από
την Ανατολική Θράκη.

Φωτογραφίες: εκστρατευτικού σώματος Θράκης, στρατιωτών στην Κωνσταντινούπολη, 1 καρτ ποστάλ παλιάς Ραιδεστού, προσφυγικών οικογενειών, προσφυγικών συνοικισμών και οικοδόμησης αυτών.

Απόφαση της Γ' Δευτεροβάθμιας Επιτροπής Προσφυγικών Αποζημιώσεων της 6ης Ιουνίου 1928 επί της έφεσης που άσκησε ο Προκόπης Κλειδόπουλος σε πράξη της Εκτιμητικής Επιτροπής Έρπαας της Επαρχίας Νεοκαισαρείας.
Επιστολή του προέδρου του επαρχιακού συμβουλίου της επαρχίας Νεοκαισάρειας προς τη Διεύθυνση Ανταλλαγής του Υπουργείου Γεωργίας σχετικά με την περικοπή των αποζημιώσεων των προσφύγων της Έρπαας.
Πιστοποιητικό από τον Κεντρικό Σύνδεσμο Ποντίων Θεσσαλονίκης, το οποίο πιστοποιεί πως η Ουρανία, χήρα του Προκόπη Κλειδόπουλου, είναι πρόσφυγας και διαμένει στη Θεσσαλονίκη.

Φακ. 8:
Ανατυπωμένες φωτογραφίες:
-«Α/Π «Πανελλήνιον» ή «Seitan Panteli” ή «Διάβολος» έτος ναυπήγησης 1900.
(πρωτότυπη φωτογραφία: Αθηνά Κ. Γρύμπλα)
-Εσωτερικό από ένα υφαντουργείο – μεταξουργείο με τις εργάτριες.
-2 ανατυπωμένες φωτογραφίες της Μικρασιατικής Καταστροφής «Η Σμύρνη πυρπολημένη»

• 2 ανατυπωμένες φωτογραφίες:
  «Οι Τούρκοι αιχμάλωτοι εις Καραμπουρνού»
  -[Αφιχθέντες πρόσφυγες στο λιμάνι της Ερμούπολης ; ]
  -Επιστολή «Σμύρνη τη 13η Μαΐου 1919- Αγαπητέ Πάνο… Κύριον Πάνον Καμπουρόπουλον Αθήναις»
  -2 πιστοποιητικά ανατυπωμένα του Υπουργείου Στρατιωτικών της Διεύθυνσης Υγειονομικής Υπηρεσίας με σφραγίδες «ΕΦΟΝΕΦΘΗ και ΕΞΗΦΑΝΗΣΘΗ»
  -1 ανατυπωμένο διαμονητήριο του Έκτορα Κοσσαντέλη, εμπόρου από τη Σμύρνη.
  -27 ανατυπωμένες φωτογραφίες και καρτ-ποστάλ από την Σμύρνη, τον Γαλατά και το βουνό Πάγος της Σμύρνης. Στο πίσω μέρος των περισσότερων φωτογραφιών και καρτ ποστάλ ,υπάρχουν φωτοτυπημένες μικρές επιστολές από στρατιώτες της Μικρασιατικής εκστρατείας ,προς τα αγαπημένα τους πρόσωπα.

Φακ. 9:
-5 ανατυπωμένες φωτογραφίες με πρόσφυγες που εγκαταλείπουν την πόλη τους, ένα κάρο της υγειονομικής υπηρεσίας, πρόσφυγες να πλένονται σε μία μικρή λιμνούλα.

• Ανάτυπο με τίτλο: «Τσαρσιά και παζάρια στη Σμύρνη» του Φιλ. Κ. Φάλμπου, Αθήνα 1962, με μία αφιέρωση προς τον Χρήστο Σπανομανώλη, με κάποιες χαλκογραφίες στο εσωτερικό του.
• Λεύκωμα της Ενώσεως Μικρασιατών Περιφέρειας Κρήνης, με έδρα την Αθήνα, Δεκ. 1979, με τίτλο: « 25 χρόνια, Ένωση Μικρασιατών Περιφέρειας Κρήνης» περιέχει φωτογραφίες από την Κρήνη Τσεσμέ, Αλάτσατα.
• Ανατυπωμένη επιστολή ενός στρατιώτη του 16ου Λόχου.
  -Πιστοποιητικά στρατιωτών που χρησίμευσαν ως σύνδεσμοι μεταξύ Μουσουλμάνων και της Οργανώσεως Κωνσταντινουπόλεως.
  -Δήλωση αστικής αποκαταστάσεως ενός πρόσφυγα.
  -Δήλωση εκκαθαρίσεως κινητής και ακίνητης περιουσίας
  -Ευχαριστήρια επιστολή του Δ.Σ του Ανώτατου Ελληνικού Παρθεναγωγείου μετ΄ Οικοτροφείου Σμύρνης «Ομήρειον», προς τον καθηγητή Ε. Κοσσαντέλη.
  -Δελτία ταυτότητας, οικογενειακά βιβλιάρια προσφύγων, με φωτογραφίες.
  -Ταυτότητα ενός στρατιώτη του 4ου Λόχου
  -25 επιστολόχαρτα γραμματέα στην τουρκική γλώσσα, πριν από το 1920 με entete: «Εκπαιδευτήρια της Ορθοδόξου Κοινότητος Ταταούλων.
  -Δίπλωμα Εμπορικού Τμήματος του Ελληνογαλλικού Λυκείου Σμύρνης και ενδεικτικό της Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης.
  -Ανατυπωμένες φωτογραφίες του χορού «Ζεϊμπέκια»
  -Επιστολή από το Λονδίνο, του Ν. Μιχαλόπουλου προς τον Παράσχο ….. όπου εξηγεί την πολιτική κατάσταση της Ελλάδας.
• Φύλλο πορείας
  -Πιστοποιητικό πρόσφυγα από τη Διεύθυνση Σιδηροδρόμων τέως Στρατιάς Μ. Ασίας.
  -Επείγον τηλεγράφημα προς τον Ν. Ανδριανόπουλο Ανθυπομοίραρχο Χωροφυλακής Κορδελιού.
  -Σημειωματάριο με χειρόγραφα ποιήματα.
  -Φυλλάδιο με τίτλο: « Η Πρώτη Επέτειος Εορτή του Μικρασιατικού Συλλόγου «Ανατολής» τελεσθήσα τη 30η Ιανουαρίου 1892» εν Αθήναις, εκ του τυπογραφείου Π. Δ. Σακελλάριου, 1892. Έχουν εκπέσει τα εξώφυλλα.
  -Επιστολή στη Γαλλική γλώσσα.
  -24 φωτογραφίες από τη Μικρασιατική Εκστρατεία
  -Διαμονητήριο του Εκ. Κοσσιντέλη.
  -Διαταγή της Στρατιωτικής Διοικήσεως Μαγνησίας Β. Κλιμάκιο Αξαρίου, 5/2/1922
  -Πιστοποιητικό αστικής υποκατάστασης του πρόσφυγα Στ. Ραφτόπουλου, από τον Σύλλογο Αλληλοβοήθειας προσφύγων Σταθμού Λαρίσης και Περιφέρειας Πειραιώς, με οικογενειακή φωτογραφία.
  -47 ανατυπωμένες φωτογραφίες με παλιά επαγγέλματα Τούρκων και Μικρασιατών.

Καρτ-ποστάλ από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912, από την εγκατάσταση προσφύγων στη Ροτόντα, από Έλληνες πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, από Έλληνες στρατιώτες κατά τη Μικρασιατική Εκστρατεία και εικόνες από Μικρά Ασία.

Τα στοιχεία που παρουσιάζονται σε αυτό το τμήμα συλλογής είναι:
• Αλληλογραφία Ελληνικής Διοίκησης Θράκης
• Δηλώσεις Μικρασιατών προσφύγων προς τον Πρόεδρο της επί των αποζημιώσεων Πατριαρχικής επιτροπής (για διώξεις και καταστροφές 1914-1915), Κωνσταντινούπολη
• Αιτήσεις εκκαθάρισης περιουσιών, Υπεύθυνες δηλώσεις μη αγροτικής αποκατάστασης προσφύγων, πράξεις Εκτιμητικών Επιτροπών, αποδείξεις καταβολής προσφυγικού χρέους, Καβάλα
• Φωτογραφίες Ελλήνων στρατιωτών στην Αδριανούπολη και στο Μικρασιατικό Μέτωπο
• Φωτογραφίες και κάρτες Πραβίου: Προσφυγικοί συνοικισμοί, εγκαίνια έργων. Εκδηλώσεις κοινωνικής, σχολικής, επαγγελματικής ζωής κ.ά.

Οι φάκελοι περιέχουν:
• Άδεια - βεβαίωση εγκατάστασης προσφύγων σε μουσουλμανική οικία
• Δηλώσεις εκκαθάρισης περιουσίας πρόσφυγα
• Πράξη Εκτιμητικής Επιτροπής της Γενικής Διεύθυνσης Ανταλλαγής
• Έγγραφα Προσφυγικού Συλλόγου Σμύρνης και Περιχώρων Καβάλλας και της Ενώσεως Εφέδρων Μικράς Ασίας-Θράκης
• Έγγραφο αποζημίωσης από Πρωτοβάθμια Επιτροπή του Υπουργείου Γεωργίας
• Έγγραφα εξόφλησης χρεών με προσφυγικές ομολογίες
Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν το Μικρασιατικό Μέτωπο
Η carte visite παρουσιάζει την Αγία Παρασκευή του Τσεσμέ

Ο φάκελος περιέχει
• Φύλλο ληξιαρχικής κατάστασης εφέδρου.
• Βιβλιάριο προσφυγικό οικογενειακό εποικισμού.
• Οι φωτογραφίες είναι οικογενειακές στην Αδριανούπολη, τον Πόντο και την Ελλάδα, περ. 1915-1945.

Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν:
• Στρατιώτες στο Μικρασιατικό Μέτωπο
• Μέλη του "Συνδέσμου Αρτακηνών Καβάλας "Ο Κύζικος"
• Αρτακηνούς στην Καβάλα
• Φωτογραφίες οικογενειακές, εκδρομών, διασκεδάσεων κ.λπ.

Οι φάκελοι περιέχουν:
• Διαθήκη ιδιώτη, επικυρωμένη από την Ελληνική Κοινότητα Καστελίου Κυζίκου (1919)
• Δηλώσεις αποζημίωσης προς την Πατριαρχική Επιτροπή (για ζημίες περιόδου διωγμών 1914-15)
• Υπεύθυνη δήλωση μη αγροτικής αποκατάστασης, Καβάλα
• Τοπογραφικό σχεδιάγραμμα και άδεια του Δήμου Καβάλας για την ανέγερση προσφυγικής οικίας
Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν πρόσφυγες και καπνεργάτριες από Μήδεια Αν. Θράκης

Οι φάκελοι περιέχουν:
• Απόδειξη Αγροτικής Τράπεζας για εξόφληση χρέους πρόσφυγα προς την ΑΤΕ
• Πρόσκληση γάμου στην Κωνσταντινούπολη
Προσφυγικό οικογενειακό βιβλιάριο εποικισμού (κοινότητας Ερεντί Νέστου)
Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν πρόσφυγες από Ανατολική Θράκη και Πόντο

Οικογενειακές φωτογραφίες προσφύγων και φωτογραφίες στρατιωτών στη Μ. Ασία. Φωτογραφία με τετρακατοικίες προσφύγων.

• Οι φάκελοι περιέχουν:
• έγγραφα από τα εκπαιδευτήρια της Ηρακλείτσας της Ανατ. Θράκης
• έγγραφα και πιστοποιητικά προσφυγικής καταγωγής- δελτία ταυτότητας
• Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν Θρακιώτες πρόσφυγες από Ηρακλείτσα, τον προσφυγικό συνοικισμό, σπίτια και παραπήγματα της Νέας Ηρακλίτσας

Οι φάκελοι περιέχουν:
• Πρωτόκολλα Εκτίμησης και παράδοσης οικήματος της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων (ΕΑΠ)
• Απόφαση διανομής του συνοικισμού από το Γραφείο Γεωργικής Περιφέρειας Καβάλας
• Κτηματολογικό πίνακα διανομής του αγροκτήματος Λεύκης
• Πίνακα δικαιούχων οικοπέδων, με θέση εγκατάστασης και τόπο καταγωγής
Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν:
• Τοποθεσία και προσφυγικό συνοικισμό Λεύκης
• Προσφυγικές οικογένειες

Η Συλλογή περιέχει έντεκα (11) απρόμαυρες φωτογραφίες Βόλου και Αγριάς (1923-1937).

Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν προσφυγικούς συνοικισμούς του νομού Καβάλας.

• Προσφυγικό βιβλιάριο του 1929 και συνοδεύεται από έγγραφο παραχώρησης κατοικίας του 1932
• Οι φωτογραφίες παρουσιάζουν προσφυγικούς συνοικισμούς του νομού Καβάλας καθώς και τη ζωή των κατοίκων σε αυτούς

Οι 6 φωτογραφίες αποτυπώνουν πρόσφυγες της Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης που ήρθαν στην Αλεξανδρούπολη.
Οι 2 φωτογραφίες αποτυπώνουν την κατασκευή των τσιμεντένιων κατοικιών της πόλης για την στέγαση των προσφυγικών, κατά βάση, πληθυσμών που ήρθαν στην Αλεξανδρούπολη μετά τον ξεριζωμό του 1922-23. Η ευρύτερη περιοχή (πάνω από το πάρκο Αν. Θράκης) ονομάστηκε "τσιμεντένια" γιατί ήταν η πρώτη φορά που χρησιμοποιούνταν σε ευρεία κλίμακα τσιμέντο για την κατασκευή οικιών. Οι εργασίες των κατοικιών ολοκληρώθηκαν το 1929.