Εμφανίζει 9 αποτελέσματα

Οι φάκελοι περιέχουν:
• Παραχωρητήριο αγρών
• Πρωτόκολλο εκτιμήσεως και παραδόσεως οικήματος από την Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων (ΕΑΠ)
Προσφυγικό οικογενειακό βιβλιάριο εποικισμού

Τεκμήρια από την υπηρεσία του Αλέξανδρου Σβώλου στη θέση του Ανώτατου αντιπροσώπου της Ύπατης Αρμοστείας Σμύρνης και από την συμμετοχή του στην Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων (ΕΑΠ). Έγγραφα της Επιτροπής Διακανονισμού απαιτήσεων Μικράς Ασίας και της Μεικτής Επιτροπής επί της ανταλλαγής Ελληνοτουρκικών πληθυσμών.

Τεκμήρια πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή:
Οθωμανικοί τίτλοι ιδιοκτησίας στην Τσεντώ, απολυτήριο από τη Μεγάλη του Γένους Σχολής, ενδεικτικό από την Πατριαρχική Κεντρική Εκπαιδευτική Επιτροπή, απολυτήριο από τον οθωμανικό στρατό, συμβόλαιο δασκάλου στις Μέτρες, βεβαίωση φοίτησης στη Νομική Σχολή της Κωνσταντινούπολης, προσωπική αλληλογραφία, προσωπικά σημειωματάρια και οικογενειακές φωτογραφίες.

Τεκμήρια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, κατά τα πρώτα χρόνια της εγκατάστασης:
προσφυγικό οικογενειακό βιβλιάριο, έγγραφα της ΕΑΠ και της Εκτιμητικής Επιτροπής του Υπουργείου Γεωργίας, συναλλαγές με τις Τράπεζες σχετικές με τη χορήγηση προσφυγικών δανείων, πιστοποιητικά Δήμου Ξάνθης, άδειες ασκήσεως επιτηδεύματος, πτυχίο Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ταυτότητα δικηγόρου, φωτογραφίες και λίγα φύλλα προσφυγικού Τύπου.

H Διεύθυνση Τοπογραφικής Υπηρεσίας του υπουργείου Γεωργίας αποτελούσε βασικό μηχανισμό για την προώθηση της εποικιστικής πολιτικής του κράτους, αφού ήταν αρμόδιο για τις απαραίτητες τοπογραφικές εργασίες ώστε να επιτευχθεί η εγκατάσταση ακτημόνων και προσφύγων σε δημόσιες ή ανταλλάξιμες γαίες, σε εκτάσεις που προήλθαν από απαλλοτριωμένα τσιφλίκια ή από εγγειοβελτιωτικές εργασίες κ.λπ. Με την ίδρυση του υπουργείου Γεωργίας το 1917 η Διεύθυνση Τοπογραφικής Υπηρεσίας συμμετείχε στην υλοποίηση του προγράμματος απαλλοτριώσεων και απόδοσης κλήρου σε ακτήμονες σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόμου 1072. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την εισροή εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων στο ελληνικό έδαφος, η αποκατάσταση του προσφυγικού πληθυσμού στην ανταλλάξιμη μουσουλμανική περιουσία και στις υπόλοιπες δημόσιες γαίες αποτελούσε επιτακτική ανάγκη. Η Διεύθυνση της Τοπογραφικής Υπηρεσίας σε συνεργασία με την Τοπογραφική Υπηρεσία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων προχώρησε στην καταμέτρηση των ανταλλάξιμων και δημόσιων γαιών και στη διανομή κλήρων για την αγροτική αποκατάσταση των προσφύγων. Στο αρχείο, μάλιστα, διασώζονται πρωτόκολλα χρεώσεως αξίας προσφυγικών κλήρων. Τα έγγραφα του αρχείου αποτυπώνουν επίσης τις διαμάχες στις σχέσεις προσφύγων και γηγενών όσον αφορά τη διανομή δημοσίων και ανταλλάξιμων γαιών που διεκδικούνταν και από τις δύο πληθυσμιακές ομάδες. Η Διεύθυνση Τοπογραφικής Υπηρεσίας καλούνταν να δώσει λύση στις παραπάνω διαμάχες και σε άλλες που αφορούσαν γαιοκτητικά ζητήματα, αφού ήταν η αρμόδια υπηρεσία για τον ακριβή καθορισμό των κλήρων και τη χορήγηση διαγραμμάτων διανομής που βεβαίωναν τα όρια αυτά και το ιδιοκτησιακό καθεστώς των κλήρων.
Μετά τη διάλυση της ΕΑΠ (Δεκέμβριος 1930) , η Τοπογραφική Υπηρεσία ανέλαβε την οριστική διανομή και χρέωση της αξίας των προσφυγικών κλήρων, ενώ συνέχισε την καταμέτρηση γαιών και τη διανομή κλήρων σε ακτήμονες, συνεταιρισμούς ακτημόνων, υπαλλήλων κ.λπ. που προέρχονταν από δημόσιες γαίες ή από απαλλοτριώσεις. Τα συνεχή παράπονα προσφύγων, ντόπιων και τοπικών παραγόντων ανάγκαζαν την Τοπογραφική Υπηρεσία να προχωρά σε αναδιανομή κλήρων, σε συμπλήρωση κλήρων με πρόσθετες εκτάσεις και σε διευκρινίσεις για τα όρια κτημάτων.
Εκτός βέβαια από τη σημασία της Τοπογραφικής Υπηρεσίας για την προώθηση της πολιτικής του ελληνικού κράτους όσον αφορά την αποκατάσταση των προσφύγων, των ακτημόνων και άλλων πληθυσμιακών ομάδων, το αρχειακό υλικό παρέχει πληροφορίες για τον τρόπο λειτουργίας, τη διάρθρωση, τις προκλήσεις και τα προβλήματα που αντιμετώπιζε μια τεχνική υπηρεσία σε μία ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο της ελληνικής ιστορίας.

Οι φάκελοι του αρχείου αποτυπώνουν τις διαδικασίες εφαρμογής των νόμων αγροτικής μεταρρύθμισης σε όλη τη χώρα παρέχοντας στοιχεία για:
• Απαλλοτριώσεις ή εξαγορά μεγάλων αγροκτημάτων και εκκλησιαστικής περιουσίας.
• Διανομή κλήρων σε ακτήμονες αγρότες και πρόσφυγες.
• Αποζημιώσεις απαλλοτριώσεων.
• Στατιστικοί πίνακες και διοικητικές εκθέσεις με διάφορα στοιχεία των προς απαλλοτρίωση τσιφλικιών.
• Διοικητική αλληλογραφία για την αγροτική αποκατάσταση προσφύγων.
• Ζητήματα ανταλλαξιμότητας ιδιοκτητών τσιφλικιών και επίλυσης θεμάτων των ανωμάλων δικαιοπραξιών.
• Ζητήματα σύγκρουσης προσφύγων και γηγενών για κτηματικές διαφορές.
• Την αντιμετώπιση των εκκρεμών ζητημάτων μετά την κατάργηση της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων το 1930.

Στις αρμοδιότητες του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού εντασσόταν κυρίως η διευκόλυνση της επικοινωνίας των πολιτών με τους φορείς της δημόσιας διοίκησης και η προώθηση των υποθέσεών τους. Κατά συνέπεια στο αρχείο συγκεντρώνονται διάφορα αιτήματα προσφύγων, προσφυγικών συλλόγων και σωματείων που αφορούν την επίλυση ζητημάτων του προσφυγικού πληθυσμού.
Επιπλέον, το Πολιτικό Γραφείο λειτουργώντας επικουρικά στο έργο του πρωθυπουργού διεκπεραίωνε και υποθέσεις που σχετίζονταν με την εξωτερική πολιτική του ελληνικού κράτους. Έτσι, στο αρχείο έχουν διασωθεί σημαντικά έγγραφα που σκιαγραφούν τις ενέργειες της ελληνικής διπλωματίας, ιδιαίτερα της περιόδου 1917-1923. Υπενθυμίζεται ότι κατά την παραπάνω περίοδο σημειώθηκαν γεγονότα-ορόσημα για τη σύγχρονη ιστορία του ελληνικού κράτους: η συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η εδαφική επέκταση στη Θράκη και τη Μικρά Ασία, η υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, η στρατιωτική ήττα στο Μικρασιατικό Μέτωπο, ο ξεριζωμός του ελληνικού πληθυσμού και η υπογραφή της Σύμβασης ανταλλαγής των πληθυσμών και της Συνθήκης Ειρήνης στη Λωζάννη. Το Πολιτικό Γραφείο ήταν επίσης μέρος του προπαγανδιστικού μηχανισμού στήριξης των διεκδικήσεων της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται φάκελοι του αρχείου και έγγραφα για τις εθνικές διεκδικήσεις σε Μικρά Ασία, Πόντο και Θράκη, την παροχή στατιστικών στοιχείων του ελληνορθόδοξου πληθυσμού των παραπάνω περιοχών για την στήριξη των ελληνικών αιτημάτων στη συνδιάσκεψη ειρήνης στο Παρίσι κ.ά.
Η υπηρεσία του Πολιτικού Γραφείου συγκέντρωνε ακόμη και πληροφορίες που αφορούσαν τις επιχειρήσεις και την οργάνωση του ελληνικού στρατεύματος, αλλά και την εσωτερική ασφάλεια της χώρας. Έτσι, υπάρχουν φάκελοι με πληροφορίες για τις επιχειρήσεις των ελληνικών δυνάμεων στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη Μικρασιατική Εκστρατεία με χάρτες διάταξης των ελληνικών, συμμαχικών και εχθρικών στρατευμάτων.
Σημαντικά στοιχεία μπορούν να αντληθούν, επίσης, από το υλικό του αρχείου για την κοινωνική ιστορία της χώρας. Για παράδειγμα, η αποκατάσταση των προσφύγων μετά το 1922, ο πόνος του χαμού συγγενών τους και η εχθρική διάθεση των ντόπιων απέναντί τους είναι ζητήματα που διαπερνούν το υλικό του αρχείου. Υπάρχουν λοιπόν φάκελοι της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων και της Ανώτατης Διεύθυνσης Προσφύγων, πληθώρα υπομνημάτων προσφυγικών οργανώσεων, ενώ ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στους φακέλους με αιτήσεις συγγενών ελλήνων στρατιωτών και προσφύγων με τις οποίες ζητούσαν πληροφορίες για την τύχη των δικών τους που δεν είχαν επιστρέψει από τη Μικρά Ασία. Στοιχεία υπάρχουν και για την περίθαλψη και αποκατάσταση των προσφύγων πριν από το 1922, για τη μεταφορά του ελληνικού πληθυσμού που είχε συγκεντρωθεί στον Καύκασο και τη νότια Ρωσία, για την παλιννόστηση των προσφύγων στις εστίες τους, για τους κεμαλικούς διωγμούς των ελληνορθόδοξων πληθυσμών, για την οργάνωση της ελληνικής διοίκησης στη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη, κ.ά.

Ο φάκελος 4 του αρχείου περιέχει χαρτώο υλικό αναφορικά με την αποκατάσταση των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής.
Πρόκειται για:
• έγγραφα και επιστολές σχετικά με τις αποζημιώσεις των Ελλήνων υπηκόων και τη διαχείριση των ανταλλάξιμων περιουσιών
• Έκθεση Πεπραγμένων της Υγειονομικής Υπηρεσίας της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων στη Μακεδονία - Θράκη.
• Σχέδια νόμων, υπομνήματα, σημειώσεις και αλληλογραφία περί ανταλλαξίμων προσφύγων και ευρύτερα του προσφυγικού ζητήματος.
• Ομιλίες και συνεντεύξεις του πρωθυπουργού Παναγή Τσαλδάρη και του υπουργού Κρατικής Υγιεινής και Αντιλήψεως Μιχαήλ Κύρκου.
• Πρακτικά της Δημοσιονομικής Επιτροπής της Κοινωνίας των Εθνών σχετικά με την έκδοση του δεύτερου προσφυγικού δανείου (1927).

Το αρχείο περιέχει τεκμήρια σχετικά με την οικονομική κατάσταση της Ελλάδας στον απόηχο της Μικρασιατικής Καταστροφής και τις επακόλουθες διαπραγματεύσεις για τη σύναψη των προσφυγικών ομολογιακών δανείων, τον διακανονισμό των πολεμικών χρεών, την αποκατάσταση των Ελλήνων προσφύγων, τη νομισματική σταθεροποίηση της χώρας και την ίδρυση θεσμών, όπως το Ταμείο Περιθάλψεως Προσφύγων, η Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) και η Τράπεζα της Ελλάδος. Ακόμη, περιέχει έγγραφα σχετικά με τη διαχείριση των ανταλλάξιμων κτημάτων μουσουλμάνων και τις δαπάνες για την περίθαλψη και την εγκατάσταση προσφύγων στα αστικά κέντρα και την ύπαιθρο. Μεταξύ άλλων, το αρχείο περιλαμβάνει αλληλογραφία του Ε. Τσουδερού και των Ελλήνων διαπραγματευτών με την Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ) και ξένες τράπεζες, τα Πρωτόκολλα της Γενεύης (1923-1927), υπομνήματα, εκθέσεις, έρευνες και πρακτικά συνεδριάσεων της Οικονομικής Επιτροπής της ΚτΕ, αναφορές της ΕΑΠ που παρέχουν στατιστικά δεδομένα, τη νομοθεσία που διέπει την οικονομική ενίσχυση προσφύγων (αγροτών, μικροεπαγγελματιών και συνεταιρισμών μικρών βιομηχανιών και χειροτεχνιών), καθώς και άρθρα του Ε. Τσουδερού σε ελληνικές και ξένες εφημερίδες.

Τα έγγραφα του αρχείου περιλαμβάνουν ένα μείγμα επαγγελματικών και προσωπικών εγγράφων. Η σειρά ΙΙΙ (κυτία 13-15) περιέχει αναφορές, αλληλογραφία και έγγραφα σχετικά με την κατάσταση των προσφύγων, την αγροτική και αστική αποκατάσταση και τις διαπραγματεύσεις μεταξύ της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων, της Ελληνικής Κυβέρνησης και της Κοινωνίας των Εθνών στη Γενεύη το 1927.