- GR-ASCSA GL SND 023
- Μέρος
Ευρωπαϊκός Πόλεμος (1914-1919), Ζητήματα Entente και Εθνικού Διχασμού (1915-1920), Διωγμοί - Μικρασιάτες πρόσφυγες (1914-19)
Δραγούμης, Στέφανος Ν.
Ευρωπαϊκός Πόλεμος (1914-1919), Ζητήματα Entente και Εθνικού Διχασμού (1915-1920), Διωγμοί - Μικρασιάτες πρόσφυγες (1914-19)
Δραγούμης, Στέφανος Ν.
Αρχείο Πολιτικού Γραφείου Πρωθυπουργού
Στις αρμοδιότητες του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού εντασσόταν κυρίως η διευκόλυνση της επικοινωνίας των πολιτών με τους φορείς της δημόσιας διοίκησης και η προώθηση των υποθέσεών τους. Κατά συνέπεια στο αρχείο συγκεντρώνονται διάφορα αιτήματα προσφύγων, προσφυγικών συλλόγων και σωματείων που αφορούν την επίλυση ζητημάτων του προσφυγικού πληθυσμού.
Επιπλέον, το Πολιτικό Γραφείο λειτουργώντας επικουρικά στο έργο του πρωθυπουργού διεκπεραίωνε και υποθέσεις που σχετίζονταν με την εξωτερική πολιτική του ελληνικού κράτους. Έτσι, στο αρχείο έχουν διασωθεί σημαντικά έγγραφα που σκιαγραφούν τις ενέργειες της ελληνικής διπλωματίας, ιδιαίτερα της περιόδου 1917-1923. Υπενθυμίζεται ότι κατά την παραπάνω περίοδο σημειώθηκαν γεγονότα-ορόσημα για τη σύγχρονη ιστορία του ελληνικού κράτους: η συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η εδαφική επέκταση στη Θράκη και τη Μικρά Ασία, η υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, η στρατιωτική ήττα στο Μικρασιατικό Μέτωπο, ο ξεριζωμός του ελληνικού πληθυσμού και η υπογραφή της Σύμβασης ανταλλαγής των πληθυσμών και της Συνθήκης Ειρήνης στη Λωζάννη. Το Πολιτικό Γραφείο ήταν επίσης μέρος του προπαγανδιστικού μηχανισμού στήριξης των διεκδικήσεων της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται φάκελοι του αρχείου και έγγραφα για τις εθνικές διεκδικήσεις σε Μικρά Ασία, Πόντο και Θράκη, την παροχή στατιστικών στοιχείων του ελληνορθόδοξου πληθυσμού των παραπάνω περιοχών για την στήριξη των ελληνικών αιτημάτων στη συνδιάσκεψη ειρήνης στο Παρίσι κ.ά.
Η υπηρεσία του Πολιτικού Γραφείου συγκέντρωνε ακόμη και πληροφορίες που αφορούσαν τις επιχειρήσεις και την οργάνωση του ελληνικού στρατεύματος, αλλά και την εσωτερική ασφάλεια της χώρας. Έτσι, υπάρχουν φάκελοι με πληροφορίες για τις επιχειρήσεις των ελληνικών δυνάμεων στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη Μικρασιατική Εκστρατεία με χάρτες διάταξης των ελληνικών, συμμαχικών και εχθρικών στρατευμάτων.
Σημαντικά στοιχεία μπορούν να αντληθούν, επίσης, από το υλικό του αρχείου για την κοινωνική ιστορία της χώρας. Για παράδειγμα, η αποκατάσταση των προσφύγων μετά το 1922, ο πόνος του χαμού συγγενών τους και η εχθρική διάθεση των ντόπιων απέναντί τους είναι ζητήματα που διαπερνούν το υλικό του αρχείου. Υπάρχουν λοιπόν φάκελοι της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων και της Ανώτατης Διεύθυνσης Προσφύγων, πληθώρα υπομνημάτων προσφυγικών οργανώσεων, ενώ ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στους φακέλους με αιτήσεις συγγενών ελλήνων στρατιωτών και προσφύγων με τις οποίες ζητούσαν πληροφορίες για την τύχη των δικών τους που δεν είχαν επιστρέψει από τη Μικρά Ασία. Στοιχεία υπάρχουν και για την περίθαλψη και αποκατάσταση των προσφύγων πριν από το 1922, για τη μεταφορά του ελληνικού πληθυσμού που είχε συγκεντρωθεί στον Καύκασο και τη νότια Ρωσία, για την παλιννόστηση των προσφύγων στις εστίες τους, για τους κεμαλικούς διωγμούς των ελληνορθόδοξων πληθυσμών, για την οργάνωση της ελληνικής διοίκησης στη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη, κ.ά.
Πολιτικό Γραφείο Πρωθυπουργού (1917-1928)
O φάκελος 1 υποφάκελος 9 του αρχείου περιέχει αποσπάσματα από εκθέσεις πεπραγμένων στρατιωτικών μονάδων από το μέτωπο της Μικράς Ασίας, καθώς και τις καταθέσεις ανωτέρων αξιωματικών κατά την εκδίκαση της ευθύνης διοικητών στρατιωτικών μονάδων κατά την υποχώρηση στη Μικρά Ασία.
Ο φάκελος 1 υποφάκελος 16 περιέχει σημειώματα και επιστολές σχετικά με τις ανταλλάξιμες περιουσίες Ελλήνων και Μουσουλμάνων.
Τσαλδάρης, Κωνσταντίνος
Προσωπικά έγγραφα: βιογραφικά, νεκρολογίες, παράσημα κ.ά.
‘Εγγραφα σχετικά με τη δραστηριότητα και την εξέλιξη του Ιωάννη Πολίτη στο διπλωματικό σώμα (1913-1946).
Στατιστική μελέτη με πληροφορίες για τον υπόδουλο ελληνισμό της Ανατολικής Θράκης και της Μικράς Ασίας (1912-1919).
Υπομνήματα, αναφορές, εκθέσεις και αλληλογραφία για τη Διάσκεψη της Ειρήνης (1919), στην οποία συμμετείχε ως αρχηγός της αποστολής, καθώς και για τις διαπραγματεύσεις στη Λωζάννη (1923).
Έγγραφα της Μικτής Επιτροπής για την ανταλλαγή των πληθυσμών Ελλήνων και Τούρκων (1925-1930).
Αλληλογραφία του Ιωάννη Πολίτη με τους: Ελευθέριο και Σοφοκλή Βενιζέλο, Ανδρέα Μιχαλακόπουλο κ.ά.
Πολίτης, Ιωάννης
Αρχείο Γεωργίου και Κωνσταντίνου Βεντήρη
Υλικό από τους εξής φακέλους:
ΦΑΚΕΛΟΣ 6
Ελληνοχριστιανικές κοινότητες στην Τουρκία - Διωγµοί (1914).
Εθνικός Διχασµός (1915-1917)
ΦΑΚΕΛΟΣ 8
Οι εκστρατείες του Ελληνικού Στρατού (1918-1922). Οι επιχειρήσεις στην Μακεδονία.
Ζήτηµα Ανατολικής Θράκης (1920, Φεβρουάριος).
Συνδιάσκεψη Κορυφής του Σαν Ρέµο (1920, Απρίλιος).
Εκλογές (1920, Νοέµβριος).
Παλινόρθωση βασιλείας (1920, Νοέµβριος).
Επιλεκτική ειδησεογραφία Τύπου - Πολιτικό Γραφείο Ελ. Βενιζέλου (1920,
Μαρτίου 6-7).
ΦΑΚΕΛΟΣ 10
Μικρασιατική Εκστρατεία (1919-1922)
Υπηρεσιακή Αλληλογραφία Ελ. Βενιζέλου ως Πρωθυπουργού & Υπ. Στρατιωτικών -
Δελτία πληροφοριών στρατού κατοχής Μ. Ασίας (1919, Ιούνιος -
Ιούλιος).
Μεταφράσεις αποκρυπτογραφηµένων τουρκικών αναφορών για τα στρατεύµατα κατά την Μικρασιατική Εκστρατεία (1919).
Κρυπτογραφηµένα τηλεγραφήµατα
Καταγραφή Ημερήσιων Διαταγών Στρατού Ξηράς (1920, Απρ. - Οκτ.) - Κων/νου Βεντήρη (τετράδιο µεγάλου µεγέθους).
Επίσηµη εισερχόµενη αλληλογραφία Ελ. Βενιζέλου - Μικρασιατική Εκστρατεία
(1922, Απρίλιος - Ιούλιος).
Επίσηµη εισερχόµενη αλληλογραφία Ελ. Βενιζέλου - Μικρασιατική Καταστροφή
(1922, Σεπτέµβριος - Οκτώβριος).
ΦΑΚΕΛΟΣ 11
Συνέδριο Ειρήνης Παρισίων (1919)
Υπόµνηµα των θέσεων της Ελλάδας για το Συνέδριο Ειρήνης Παρισίων (1918).
Συνθήκη Νεϊγύ (1919, Νοέµβριος).
Συνθήκη Σεβρών (1920, Αύγουστος).
Θεόδωρος Δ. Πάγκαλος. Ζήτηµα προαγωγής - Σταδιοδροµία από τον Α΄ Π.Π. έως τη Μικρασιατική Εκστρατεία (1918-1919).
Επανάσταση 11ης Σεπτεµβρίου 1922
Επίσηµη αλληλογραφία Ελ. Βενιζέλου για την Επανάσταση του 1922 (1922,
Σεπτέµβριος - Οκτώβριος).
Ανακωχή των Μουδανιών & παράδοση της Ανατολ. Θράκης στην Τουρκία (1922,
Σεπτεµβρίου 20-29).
Η δίκη των έξι (1922).
Συνθήκη Λωζάνης (1922-1923)
[Προσωπικές σηµειώσεις Ελ. Βενιζέλου, εκπροσώπου της Ελλάδας στη Συνθήκη της Λωζάνης].
Τηλεγραφήµατα Ελ. Βενιζέλου κατά την εκπροσώπηση της Ελλάδας στη Συνθήκη της Λωζάνης.
Ελληνοτουρκική ανταλλαγή πληθυσµών - Ζήτηµα εξασφάλισης παραµονής Πατριαρχείου στην Κωνσταντινούπολη (1925).
ΦΑΚΕΛΟΣ 28
Ζήτηµα επαναφοράς απότακτων αξιωµατικών της περιόδου 1917-1923 (1927).
Αλληλογραφία Ελ. Βενιζέλου σχετικά µε την επαναφορά απότακτων
αξιωµατικών της περιόδου 1917-1923 (1927, Απριλίου 24 - Ιουνίου 2).
ΦΑΚΕΛΟΣ 64
Οικονοµική έκθεση της Ελλάδας για την περίοδο 1923-1940.
Ε.Α.Π. - Προσφυγικά δάνεια (1926)
ΦΑΚΕΛΟΣ 78
Συνθήκη Λωζάννης (1923)
Σύµβαση περί ανταλλαγής ελληνικών και τουρκικών πληθυσµών (1923)
Εκτέλεση των Έξι
Βεντήρης, Γεώργιος